MEHMET ALİ CEVHERİ (Şanlıurfa) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Sayın Başkan, Kıymetli Bakanım, değerli Komisyon üyesi arkadaşlarım; zannederim Kültür Bakanlığının farkındalığı olsa gerek ki gayet kültür seviyesi yüksek konuşmalar yapılıyor hatipler tarafından, bundan dolayı da teşekkür ediyorum.

Ben genel konuşmayacağım Sayın Bakanım, Urfa'yı anlatacağım size.

Yeryüzünde önemli, özel ve kadim şehirler vardır, bu şehirler geçmişten günümüze tarih, bilim, hukuk, inanç, kültür, sanat, edebiyat, medeniyet gibi insanlık kültürünün oluşumuna ve gelişimine mekân olmuş önemli merkezlerdir. Bu şehirler batıda Atina ve Roma, doğudaysa Mekke, Medine, Kudüs, İskenderiye ve Şanlıurfa'dır. Arkeolojik bulgulara göre Şanlıurfa dünyanın en eski kenti, insanlık tarihinin başlangıcı, tüm insanlığın ortak ata yurdudur. İlimiz taşı toprağı tarihle yoğurulan ve tarihin her döneminde mutlaka izi bulunan il genelinde ortaya çıkan her arkeolojik bulguda tarihin yeniden yazılmasına vesile olup tarihe kaynaklık eden, tarihin gelecekle buluştuğu kadim bir şehirdir. Yüzyılımızın en önemli arkeolojik keşfi olarak kabul edilen Şanlıurfa merkezdeki 12 bin yıllık, dünyanın en eski arkeolojik tapınağı Göbeklitepe ve âdeta medeniyet tarihinin bir kütüphanesi olarak 700'e yakın farklı dönemlere ait sit alanıyla Urfa dünyada en çok arkeolojik kazı yapılması gereken şehirlerin başında gelmektedir. Sahip olduğu özgün kültür varlıkları bakımından Şanlıurfa şehir merkezi, Göbeklitepe ve Harran dünya mirası aday listesine alınmıştır. 2018 yılında da Göbeklitepe'nin ülkemizin UNESCO Dünya Mirası adayı olarak UNESCO'nun kesin listesine gireceğini de ümit ediyoruz. Bu noktada Sayın Bakanım, çalışmalarınızı tebrik ediyoruz, gayretlerinizi de özellikle bekliyoruz.

Bu itibarla Şanlıurfa, ilkel dinlerden, çok tanrılı ve tek tanrılı dinlere ait inançların ve bu inançlarla bağlantılı kültürlerin binlerce yıl yoğrulduğu, kaynaştığı tarihî bir kent olarak kültür ve inanç turizminde birçok peygamberi bağrından çıkararak haklı bir şekilde peygamberler şehri unvanını taşımaktadır.

Enbiyası, evliyası, ereni, ermişiyle gönül sultanlarının mekânı, muhabbettin başkentidir. Kutsal mekânlarda dualarınızın daha büyük bir anlam kazandığını ve makam-ı İbrahim'de asırlardır yapılan zikirle kalbinizin pasının silindiğini hissetmeniz anlamında da önemli bir merkez olan ilimiz, İbrahimî ve Eyyubî bir şehirdir. Hazreti İbrahim'den misafirperverliği ve hoşgörüyü, Hazreti Eyüp'ten sabrı miras alan bu şehir, Hazreti Şuayb'a mekân olmuş, çobanlık yapan Hazreti Yakup'a uğrak, yapılan davete icabet edemediği için mendilini gönderen Hazreti İsa'ya yoldaş ve 500 binin üzerinde Suriyeli kardeşiyle ekmeğini paylaşan şehrül ensardır.

Tarihî Harran şehri, bağrında taşıdığı kültür varlıklarının yanı sıra tarihte üstlendiği misyonuyla din, kültür, sanat, edebiyat, felsefe, astroloji gibi alanlarda dünyanın ilk üniversitesi olarak ilim ve irfan yurdu olmuştur.

"Allah'ın selamı, selameti ve bereketi İbrahim'e ve âyaline olsun." diye dua edilen, medeniyetlerin ve uygarlıkların buluştuğu, kaynaştığı, hoşgörünün ve muhabbettin başkenti olan Şanlıurfa, Karacadağ Kayak Merkezi'yle kış turizmi, Karaali kaplıcalarıyla termal turizmi, Karacadağ ve Tektek Dağları'ndaki özgün flora, faunası ve bozkırlarda gezen ceylanlarıyla doğa ve yayla turizmi; cennet suyunun karıştığı durgun ve serin Fırat suyuyla buluşan sahil şeritleri ve saklı cennet Halfeti tekne turlarıyla göl, sahil ve su sporları turizmi; kelaynak, keklik ve güvercinleriyle ornitoloji turizmi; geleneksel el sanatları, mutfak zenginliği ve damak lezzeti, dünyaya nam salmış musiki ustalarıyla kültür turizminde önemli bir potansiyele sahiptir.

Göbeklitepe'nin keşfiyle 12 bin yıllık tarihi boyunca Anadolu'da birçok medeniyete ev sahipliği yapan Harran'da, şehircilik, sanat, ilim ve teknik oldukça ileri bir seviyenin yakalandığı, dünyanın ilk üniversitesi Harran'da kurulmuştur.

İslam öncesi dönemde putperest ekolü temsil eden Harran Okulu, tıp, astronomi, fizik ve matematik öğrenimi, Eski Yunanca ve Süryanice eserlerin tercüme edilmesi çalışmalarıyla tanınmıştır. Bu okulda astronomi oldukça ilerlemiştir. Aynı zamanda felsefe ilminin ulaştığı seviye neticesinde dünyadaki üç büyük felsefe ekolünden biri, Harran ekolü olmuştur. Harran'ın 640 yılında İslam topraklarına dâhil olmasıyla birlikte, İslam'ın müsamahası sayesinde Müslümanlar, putperestler ve Hristiyanlar Harran'da hep birlikte yaşamış. Bu dönemde Harran ekolü, buradaki bilim adamları ve zengin kütüphanesiyle ün kazanmış. 718-913 tarihleri arasında ilim ve sanatta doruk noktaya ulaşmıştır.

Bu dönemde özellikle Yunan filozoflarının eserlerini tercüme eden Sabit Bin Kurra, astronomi ve matematik alimi Ebu Abdullah El Battani, İslam ilim tarihinin efsanevi şahsiyetlerinden İslam kimyasının babası kabul edilen Cabir Bin Hayyan, ünlü tıp bilgini İbni Sina bu okulda hocalık yapmıştır, Farabi bu okulda öğrenim görmüştür. 1260 yılında Harran'ın Moğollar tarafından işgaline kadar 150 kadar çok değerli bilim adamı bu okulda ders vermişlerdir. Günümüzde gözetleme kulesi ve üniversite kalıntıları bulunan Harran bir dünya mirasıdır.

Bütün bu potansiyelin ilimizde ekonomik faydaya dönüşmesi için özellikle Sayın Bakanım, Harran Eyyüb Nebi turizm yol güzergâhı olarak planlanmış olan ve karayolu yapım çalışmaları devam eden bu güzergâhta bulunan, Harran kazılarının daha yüksek bütçelerle desteklenmesi gerekmektedir. Hanelbarur Kervansarayı'nın restorasyonu, bölge turizmi ve tarihi mirasın korunması açısından önemlidir.

Şuayib Peygamber'in yaşadığına inanılan Şuayib antik kentinde arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Soğmatar'da arkeolojik kazı ödeneklerinin yılın dokuz ayı kazı yapılacak şekilde artırılması, yine bu yol güzergâhı üzerinde bulunan Bazda mağaralarının turizm amaçlı ara istasyon olarak değerlendirilebilmesi için çok amaçlı proje geliştirilmesi, Çimdin Kale'nin restorasyonun yapılması, bu güzergâhın aktif hâle gelmesini sağlayacağı gibi ilimizdeki konaklama gün sayısını en az iki hatta daha fazla güne çıkaracaktır. Esasen bu çalışmaların sonucunda artacak turizm hareketleri kırsal bölgelerdeki halkımıza da doğrudan ekonomik fayda sağlayacaktır. Ayrıca, Urfa Kalesi gibi bir tarihî değerde ivedi olarak kazı başlatılması gerekmektedir. Siverek Takoran Vadisi için eko turizm temelli proje ve uygulama işi başlatılması, ilimizin turizm çeşitliliğini sağlayacağı gibi yine kırsal bölgelere ekonomik anlamda doğrudan fayda sağlayacaktır.

Yine geçen yıl da belirtmiştim bütçe konuşmamda Ceylânpınar'da kütüphane kurulması, Birecik kütüphanesinin günümüze uygun fiziksel şartlara sahip olmasıyla ilgili çalışmalar yapılması, Türkiye'nin en genç nüfusunu barındıran Şanlıurfa'da yapılan Çocuk ve Gençlik Kütüphanesi için ayrıca teşekkür ediyorum Sayın Bakanım.

Sayın Bakanım, personel noktasında ciddi manada eksikliklerimiz mevcuttur. Bunları özetlersek: Yapılan ve yapılacak bu kütüphanelerimiz için ivedi olarak kütüphaneci ve idari personel atamalarının yapılması önemli ve elzemdir. Ayrıca ilimizde bulunan Bakanlık teşkilatının enformasyon memuru, folklor araştırmacısı, avukat, arkeolog kadrolarına atama yapılması önemli bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkmaktadır.

İlimizde üç yıldır kurulmuş olmasına rağmen personel ataması yapılmadığı için faaliyete geçemeyen Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünün yapılacak personel atamalarıyla acil olarak faaliyete geçmesi, ilimizin kültür varlıklarının korunması yönündeki planlama ve çalışmaları hızlandıracaktır.

Dünyanın en eski kentleri arasında sayılan ve sadece bölgenin değil, ülkemizin turizm anlamında lokomotiflerin biri olabilecek Urfa'nın Kültür ve Turizm Bakanlığımızın tanıtımlarında özel önem verilerek yer bulması kataloğumuzu da ayrıca zenginleştirecektir.

Bu arada, en önemli projemiz olarak da Sayın Bakanım, Şanlıurfa'ya yakışan bir kültür merkezinin yapılmasını hassaten istirham ediyoruz. Bu, Şanlıurfa için çok önemlidir. Sayın Müsteşarımda da bu noktada daha önceden de özel söz almıştık. Şanlıurfa'ya gerçekten bir kültür merkezi yakışır. Âdeta her tarafı tarih olan Şanlıurfa'nın tarihî değerlerini korumak için...

Sayın Bakanım, ben sonra da size takdim edeceğim, fazla zamanınız almak istemiyorum ama önemli projelerimiz var. Bu noktada desteklerinizi bekliyoruz. Yine geçen sene Mahir Ünal Bakanımız, Şanlıurfa'ya gelmişti, bir turizm çalıştayı yapmıştık. Orada Şanlıurfa için çok önemli vaatlerde bulunmuştu. "Devlette devamlılık esastır." örneğinde olduğu gibi Sayın Bakanım sizi de Şanlıurfa'ya bekliyoruz. En kısa zamanda gelirseniz ve Şanlırufa'yı gezersek Sayın Hüseyin Yayman Bakanım da şahitti, o da çalıştayda bulunmuştu. Zannedersem Şanlıurfa bu noktada bunu hak ediyor.

Çok teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum.

Bütçenizin hayırlara vesile olmasını diliyorum.