ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Yani Komisyonun tanımında -daha önceki toplarda dile getirdik ama- sadece kaçırılan eserler değil, bir de "kültür varlıklarının korunmasıyla ilgili alınması gereken tedbirler" diyoruz yani bunun taşınır, taşınmaz bütün kültür varlıklarımızı da kapsaması gerektiğini düşünüyorum. Kaldı ki mesela burada, üçüncü bölümde "Arkeoloji" diyoruz, yurt dışından... Mesela Türkiye'deki hiçbir kazıda bir kazı envanteri aslında yok. Yani orada çıkan taşınmaz kültür varlıklarından ne bir rölöveleri ne onunla ilgili belgeler... Sadece müze denetimi sırasındaki eserlerin envanteri var, onun dışında hiçbir şey yok. Kazı başkanı verirse verir, vermezse vermez; ki vermiyor yayın yapacağı için filan. Böyle bir envanterimiz bile yok.

Bu anlamda, oradan başlayarak, arkeolojik kazılardan başlayarak koruma kurullarına ve dediğim gibi, restorasyon ilkelerine kadar bazı konularda Türkiye'nin dikkatini çekmemiz lazım. Dört partinin ortak uzlaşıyla kurduğu bir Komisyon ve sağ olsun, çok nitelikli bürokratlarımız var, pratikte, yaşayan, kazı yapan hocalarımız var, restorasyon yapan kurumlarımız var, onlar yaşadıkları problemleri... Türkiye'nin onlarla da ilgili genel sıkıntılarını bulup değerlendirebilirsek ve bir çözüm önerisi sunabilirsek çok daha faydalı olabileceğini düşünüyorum bu Komisyonun.

BAŞKAN - Sayın Vekilim, bu kanaatinizi ilk gün de ifade ettiniz, ben de doğrusu prensip olarak katılıyorum ama sonuç olarak... Yani her ne kadar Komisyonumuzda alınması gereken tedbirlerin çerçevesi de var ama biz o zaman yani Kültür Bakanlığının reorganizasyonu, Türkiye'deki... Sadece Kültür Bakanlığı da değil -geçen hafta dinledik- bunun içinde vakıflar var, bunun içinde bazı tarihî camiler var yani Diyanetin bir bölümü var, şahıslar var. Açıkçası -ben işin içine girdikten sonra- bu kadar işi yayacak olursak toparlayamayız diye endişe ediyorum.

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Başkanım, sorunlar çok karmaşık değil, baştaki sorunların tespitini yaparsak diğerleri zaten kendi içerisinde çözülecektir.

BAŞKAN - Zaten bu raporun son maddesine bakarsanız, "Tedbirler" bölümüdür son...

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Yani sadece "kaçırılan varlıklar" diye geçiyor da o yüzden yani o başlığımızı...

BAŞKAN - Ne diyelim, onu nasıl değiştirelim?

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - "Kültür varlıklarımız" diyoruz zaten, "onların korunması için gereken tedbirler" diyoruz.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Kültür varlıklarının korunması, muhafaza edilmesi...

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Şimdi, peki, biz bunu ilk zaten verirken de şu vardı hedefte: Hem korunması, bir de envanterinin çıkarılması yani yurt dışındakilerin değil mi? Hedef o değil miydi? Ama burada, bakın...

BAŞKAN - Yurt dışındakilerin, var o.

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Burada yok.

BAŞKAN - Nasıl yok?

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Nerede envanter çıkarılması?

CEYDA BÖLÜNMEZ ÇANKIRI (Mardin) - 5'incisinde.

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Ne diyor? "Mücadele tespit yöntemi, mevzuat, uluslararası anlaşmalar..."

BAŞKAN - "Yurt dışına kaçırılan kültür varlıklarının iadesi..."

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Onların tespitinin bu raporda olmasında yarar var.

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Bakın, bir dakika, "...kökenli olmayan kültür varlıklarının korunması..." Şimdi, burada nerede envanter? Yok. Esas biz bunun için kurduk bu Komisyonu. Yani şimdi, bir de ben şunu söyleyeyim: Envanter...

BAŞKAN - Serdal Bey, bir dakikanızı rica edebilir miyim.

Bakın, bu raporun taslağı benim elimde, var böyle bir listemiz.

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Ama yok, burada yok, verilen şeyde yok.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Bunu ekleyeceğiz Sayın Başkanım, çok önemli bir şey değil yani bu rapora elinizdeki taslak eklenecek.

BAŞKAN - 6'ncı maddeye bakar mısınız?

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Ben onu demiyorum. Envanter mi? Ben Türkçe anlıyorum. Ne diyor bu? Envanter değil. Ne diyor? "İadesi sağlananlar" envantere mi giriyor? "Takibi yapılanlar" bu envanter demek mi? Biz onu demiyoruz.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Ona 6'ya 3 diyelim, envanterin de çıkarılması.

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Esas hedefimiz bu değil miydi?

CEYDA BÖLÜNMEZ ÇANKIRI (Mardin) - 6'ya 1'i envanter yapalım, sonrasında iadesi sağlananlar...

GÜRSEL EROL (Tunceli) - 6'ncı maddenin 6'ya 1 maddesi envanterin çıkarılması, arkasından bunlar.

BAŞKAN - Tamam, hayhay.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - 9'uncu maddeyi de eklememiz lazım Sayın Başkanım.

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Yani yurt dışına gitmemizin nedeni de o, envanter çıkarılacak...

GÜRSEL EROL (Tunceli) - 9'uncu maddeyi de ek yapalım, kültür varlıklarının korunması ve muhafaza edilmesiyle ilgili de birkaç şeyin bu rapora girmesinde yarar var.

BAŞKAN - Peki.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Kültür varlıklarının korunması ve muhafaza edilmesiyle ilgili...

BAŞKAN - Korumak, muhafaza etmek aşağı yukarı aynı şey zaten.

CEYDA BÖLÜNMEZ ÇANKIRI (Mardin) - "Tedbirler" değil mi o?

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Yok, korunma...

BAŞKAN - Bunu ayrı bir madde yapalım.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Korunması için alınması gereken tedbirlerle ilgili...

BAŞKAN - Hayhay.

Başka teklifi olan arkadaşlarımız var mı?

SERDAL KUYUCUOĞLU (Mersin) - Burada, şu raporda baktım ben, envanterle ilgili çok ciddi bir şey yok elimizde. Mesela, bu, Vakıfların çalışması var camilerle ilgili, şimdi bir tespit yaparak onları arada bir kontrol ediyorlarmış; doğru bir çalışma, o çalışma iyi çünkü orada tarihî eser niteliğindeki...

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Eğer bir alt madde ekleyeceksek deminki maddeye, koruma kurulları öncelikle ele alınması gereken, rölöveler belki. Bu anlamda bunlarda da yaptıkları temel problemleri, temel hataları da irdelememiz gerekiyor yani alt başlık koyacaksak Başkanım.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Alt başlık olmaz olur mu, konulacak mecburen yani.

BAŞKAN - O ana başlığın altı doldurulabilir.

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Kazılar...

BAŞKAN - Kazılar, koruma kurulları, müzeler; koyalım onları.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Koruma kurulları, müzeler, rölöve müdürlüklerinin işlevi, koruma kurullarının niteliğinin... Mesela Sayın Başkanım...

BAŞKAN - Peki, koruma kurullarına ve bu, restorasyon birimlerine personel takviyesi -uzman gibi- çalışmalar söylenebilir.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Mesela bir koruma kurulunda avukat var ama bir inşaat mühendisi yok. Statik projeye avukat karar veriyor, inşaat mühendisi yok.

BAŞKAN - Yok, yok, bu doğru değil. Mutlak surette mühendis ve mimar vardır.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - Yok işte, yok efendim, koruma kurullarında inşaat mühendisi yok, mimar var da inşaat mühendisi yok.

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Mesela avukatın ne işi var koruma kurulunda?

BAŞKAN - Yok, avukatın işi var, olur mu?

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Avukat raportör olarak...

BAŞKAN - Arkadaşlar, bunların hepsi tecrübelerden hareketle kondu. Daha önce, 2004 yılına kadar avukat yoktu, 2004 yılından itibaren avukat kondu.

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Ne alakası var korumayla Sayın Başkanım? Yani bir raportör olarak avukat koruma kurulunda memur olarak kalabilir ama korumayla ilgili karar verebilir mi avukat? Allah aşkına, her işin uzmanı var. Nasıl bir mimar raportör varsa bir avukat da raportör olarak olabilir.

BAŞKAN - Arkadaşlar, bunların büyük çoğunluğu yargıya gidiyor.

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Biz doğrulardan bahsediyoruz, aklın ve bilimin söylediğinden bahsediyoruz; yargıya gidiyor gitmiyor, yönetmelik böyle, onlar ayrı bir şey. Bir avukat korumayla ilgili hangi kararı verebilir? Kurul başkanlığı yapan avukatlar var, avukat karar veriyor bir yerin sit tesciline, mimarisine; böyle bir şey olabilir mi? Oy veriyor mimarisine, yani bunun ne alakası var? Raportör olarak, eğer yasal bir düzenleme gerekiyorsa avukat elbette olmalı kurulda, biz olmasın demiyoruz ama karar mercisinde olamaz korumayla ilgili bir konuda.

GÜRSEL EROL (Tunceli) - İdarenin sabit personeli olabilir de Sayın Başkanım ama mutlaka koruma kurullarında inşaat mühendisinin olması zorunlu bence.

ZÜLFİKAR İNÖNÜ TÜMER (Adana) - Gibi, gibi, gibi yani bunlar sonra tartışılacak şeyler de yani bu tür sıkıntılar var. Demin mesela belediyelerin katkı paylarından bahsettik. Hiç niteliği olmayan belediyeler yani teknik anlamda bir elemanı olmayan, nitelikli elemanı olmayan belediyeler bu katkı paylarıyla kültür varlığının restorasyonunu yapıyorlar güya, ondan sonra o kültür varlığını yok ediyorlar. Şimdi, demin övdünüz ama bir sürü sıkıntılar var mesela.