EJDER AÇIKKAPI (Elâzığ) - Sayın Başkanım, sayın bakanlarım; Plan ve Bütçe Komisyonumuzun çok değerli milletvekilleri; bugün ülkemiz adına yurt dışında önemli işlere imza atan ve faaliyetleriyle bizleri gururlandıran güzide kuruluşumuz TİKA hakkında konuşmak istiyorum.

Malumunuz, TİKA, soğuk savaş sürecinin sona ermesiyle birlikte Orta Asya'da yeni kurulan Türk Cumhuriyetlerinin kalkınmasına destek olmak ve ülkemizin tecrübelerini paylaşmak amacıyla 1992 yılında kurulmuştur. İlk yıllarda kardeş ülkelerin temel altyapı ihtiyaçlarına yönelik teknik iş birliği projeleri yürüten TİKA, 2002 sonrasında dünyadaki gelişmeler, ülkemizin aktif dış politikası ve ekonomik büyümemiz doğrultusunda başta yakın coğrafyamız Balkanlar ve Orta Doğu olmak üzere, Afrika, Güney Asya, Pasifik ve Latin Amerika'ya kadar dünyanın dört bir yanında faaliyet gösterir hâle gelmiştir.

Diğer taraftan, TİKA faaliyetlerinin merkezinde olan Orta Asya Türk Cumhuriyetleriyle mevcut ilişkiler daha da geliştirilerek kurumsal ve beşerî kapasitelerin geliştirilmesine yönelik her alanda kapsamlı iş birliği projelerine geçilmiştir.

Ayrıca, 1992-2002 yılları arasında 2.200 civarında olan proje, 2003-2015 yılları arasında 17 bin projeye ulaşarak bir rekor kırmıştır. Bu faaliyetler başta eğitim, sağlık, tarım ve hayvancılık, su ve sanitasyon olmak üzere birçok sosyal, ekonomik, ticari ve kültürel alanı kapsamaktadır. 2002 yılında 12 olan TİKA'nın yurt dışı ofis sayısı, 2016 yılında 54 ülkede 56'ya yükselmiştir. Ayrıca, Birleşmiş Milletlere üye ülke sayısının 190 civarında olduğu düşünüldüğünde, faaliyette bulunulan ülke sayısının 150'nin üzerine çıkması da oldukça önemlidir.

TİKA'nın coğrafi erişim anlamında sağladığı bu başarı, ülkemiz adına takdire şayandır ve devletimizin, Hükûmetimizin sahip olduğu uluslararası vizyonun etkili bir yansımasıdır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bugün Sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu vizyon çerçevesinde dünyanın her yerine uzanıp nerede dertli varsa Türkiye olarak oraya gidip az veya çok yardımda bulunuyoruz. Artık, Myanmar, Bangladeş, Sri Lanka, Peru, Filipinler, Kolombiya, Senegal ve birçok ülke, bizim için uzak coğrafyalar değil, aksine yükselen Türkiye'nin TİKA aracılığıyla toplumsal, ekonomik ve kültürel iş birliğinin...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

EJDER AÇIKKAPI (Elâzığ) - ...tesis ettiği dost ülkeler hâline gelmiştir.

BAŞKAN - Buyurun.

EJDER AÇIKKAPI (Elâzığ) - Son yıllarda kalkınma yardımları alanında Türkiye, alan el değil, veren el konumuna gelmiş ve yaptığı yardımlarla dünyada donör olarak adından söz ettirmeye başlamıştır. Ülkemizin kalkınma yardımı sağlayan bir ülke olarak yükselişi her yıl artan bir ivmeyle devam etmektedir. 2002 yılında 85 milyon dolar seviyesinde olan resmî kalkınma yardımlarımız 2015 yılına gelindiğinde 45 katın üzerinde bir artışla 3,919 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 16'ncı Küresel İnsani Yardım Raporu'na göre Türkiye 2015 yılında en fazla uluslararası yardımda bulunan ülkeler sıralamasında dünya ikincisi olmuştur. TİKA'nın koordinasyonunda ülkemizin tüm kamu kurum ve kuruluşları, STK'ları, üniversiteleri, belediyeleri ve özel sektörü Türkiye'nin kalkınma iş birliği sürecinde geldiği noktayı daha da ileriye taşımıştır. En önemlisi, tüm bunları yaparken ülkemiz kardeş ve dost ülkelerin sorunlarına medeniyetimizden tevarüs ettiği insani bakış açısıyla yaklaşmaktadır. TİKA, millî gelir oranına bakarak hiçbir ülkeyi geri kalmış görmeyip onların sahip olduğu toplumsal ve kültürel zenginliğine saygı içerisinde, öncelikle ihtiyaçlarını dikkate alarak proje ve faaliyetler gerçekleştirmektedir. Son yıllarda TİKA tarafından hayata geçirilen proje ve faaliyetlerin sektörel dağılımına bakıldığında sosyal altyapılar ve hizmetlerin ilk sırada olduğunu görüyoruz. Bu durum, Hükûmetimizin insan odaklı diplomasi anlayışının da doğrudan bir sonucu ve yansımasıdır. Bu minvalde, daha önceki yıllarda olduğu gibi 2015 yılında da TİKA, eğitim ve sağlık altyapılarının kurulması ve geliştirilmesine yönelik, farklı ülkelerde birçok proje gerçekleştirmiştir. Irak'ta Türkmenlerin eğitim gördüğü 13 okulun tadilatı ve eğitim malzemesi desteği, Somali'de ziraat fakültesinin kurulması ve Azerbaycan'da yaklaşık bin kişinin eğitim gördüğü Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Bakü Atatürk Lisesinin yenilenmesi önemli eğitim projelerinden sadece birkaçıdır.

Sağlık alanında da birçok başarılı proje arasından Gazze'de 150 yataklı, tam donanımlı hastaneyi, Arnavutluk'ta devlet hastanesine biyokimya laboratuvarının kurulmasını, Nijer'de Anne-Çocuk Sağlığı ve Rehabilitasyon Merkezinin açılmasını ve Kırgızistan'da yılda 150 bin kişiye hizmet verecek Bişkek Kırgız-Türk Dostluk Hastanesi inşasını sayabiliriz.

TİKA eliyle dünyanın dört bir yanına açılan bu okullar, kurulan kütüphaneler, laboratuvarlar, inşa edilen hastaneler, sağlık ocakları, klinikler ve ameliyathaneler binlerce insanın sıkıntılarına çare olurken ülkemizle olan bağların her anlamda güçlenmesine ve milletimizin hayır duası almasına da vesile olmaktadır.

TİKA'nın faaliyetleri eğitim ve sağlıkla sınırlı kalmayıp son yıllarda birçok alanı kapsayacak şekilde çeşitlenmiştir. Başta Afrika olmak üzere dünyanın farklı bölgelerinde yüzlerce su kuyusu açılarak yüz binlerce insanın temiz suya kavuşması sağlanmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin istihdamına, üretimine ve gelir seviyesinin artırılmasına katkı amacıyla tarım, hayvancılık, enerji ve birçok ekonomik sektörde projeler gerçekleştirilmiştir. Örneğin, Gambiya'da 30 bine yakın insanı faydalandıracak balıkçılık sektörü geliştirilmiş, Nijer'de diğer köylere de verimli tarım anlamında model olacak tarım köyü kurulmuştur. TİKA tarafından kurulan Sudan-Türk Mesleki Eğitim Merkezi 10 atölye ve bir uygulama oteliyle yerel öğrenci ve hocalara eğitim vermeye devam etmektedir. Makedonya'da pirinç üretim kalitesinin artırılması sağlanarak paketleme ve üretim tesisinin kurulması çalışmaları da devam etmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; geleceğin inşasında kurumsal ve beşerî kapasitelerin geliştirilmesi son derece önemlidir. TİKA aracılığıyla dost ve kardeş ülkelerin öğrencilerini, öğretmenlerini, doktorlarını, polislerini, hâkimlerini, savcılarını ve diplomatlarını Türkiye'de eğitiyoruz. 2015 yılında başta kamu kurumu personelleri olmak üzere birçok alandan 3 binin üzerinde kişiye eğitim verilmiştir. Bu eğitim programları dost ve kardeş ülkelerle uzun vadeli ve verimli iş birliği kanalları oluşturmak adına önemli bir altyapı oluşturmaktadır. Aslında, gerçekleştirilen projeler dikkatli incelendiğinde TİKA'nın bir insanın doğumundan ölümüne kadar ihtiyaç duyduğu her alanda projeler gerçekleştirdiğini göreceğiz.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; TİKA, restorasyon çalışmalarıyla ortak tarihî ve kültürel mirasımıza da sahip çıkmaktadır. Yüzlerce yıl önce inşa edilmiş, yok olmaya yüz tutmuş camiler, medreseler, köprüler, çeşmeler, konaklar, hanlar gibi eserler yeniden toplumumuza ve gelecek nesillere kazandırılmaktadır. Son dönemde Bosna'da Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü'nün restorasyonu ve cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün babası Ali Rıza Efendi'nin Makedonya'daki misafir ve anı evinin yeniden inşası tamamlanmış, müze kurulma çalışması devam etmektedir. Diğer taraftan, Cezayir'de Barbaros Hayrettin Paşa tarafından yaptırılan Keçiova Camisi, Etiyopya'da sahabelere zor zamanda kucak açan Habeş Kralı Necaşi'nin türbesi, Kanuni Sultan Süleyman Han ve Anadolu'nun kapılarını Türklere açan Sultan Alparslan'ın türbelerinin kazı ve restorasyon çalışmaları devam etmektedir. Buna benzer birçok ecdat yadigârı inşallah önümüzdeki yıllarda TİKA'nın gayretleriyle medeniyetimize yeniden kazandırılacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; TİKA'nın uluslararası alanda yürüttüğü bu faaliyetler, proaktif dış politikasıyla dünya barışına katkı sağlama ve sorunlara çözüm üretme iradesine sahip olan Türkiye'nin artık ayrılmaz bir parçası hâline gelmiştir. Öte yandan, dost ülkelerin ekonomik ve toplumsal refahına destek veren tüm bu projeler ülkemizin de itibarı yüksek bir uluslararası aktör olmasına, ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkilerimizin gelişmesine katkı sağlamaktadır.

Tarihî köklerimiz, kültür ve medeniyet birikimimizden gelen büyük bir devlet olma şuuruyla TİKA, ufkumuzu geniş tutmaya, 2023 vizyonu çerçevesinde ülkemizin imkân ve kabiliyetlerini seferber ederek dünya üzerinde ihtiyaç duyulan bütün coğrafyalarda ve bütün alanlarda en etkin kalkınma iş birliği projeleri üretmeye devam edecektir diyor, Plan ve Bütçe Komisyonumuzu saygıyla selamlarken 2017 bütçemizin Hükûmetimize, ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını Yüce Allah'tan niyaz ediyorum.