AK PARTİ GRUBU ADINA MUSTAFA DEMİR (İstanbul) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Meclis araştırması komisyonumuz tarafından yapılan çalışma sonucunda hazırlanan raporu görüşüyoruz.

Depremler insanlık tarihi ve ülkemiz tarihinde yıkıcı etkisi olan, maalesef can ve mal kaybına neden olan, büyüklüğü ve yeri önceden tahmin edilmediği için de etki alanı bakımından hayatın her alanını kapsadığı ortada. Dolayısıyla, Komisyonumuz depremin zararlarının azaltılması, tedbirlerinin belirlenmesi için uzun süreli, kapsamlı ve değerli bir çalışma gerçekleştirdi. Gerçekten, başta Sayın Komisyon Başkanımıza, bütün partilerin grupları adına katılan tüm arkadaşlarımıza burada katkılarından dolayı, süreç içerisinde duruşlarından, nezaketlerinden dolayı ve katılımcılıklarından dolayı da teşekkür ediyorum.

Âdeta deprem konusunda ülkemizin röntgeni çekilmiş ve çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Dünyanın aktif deprem kuşaklarından birinde bulunan ülkemizde depremlerin afete dönüşmemesi ve risklerin azaltılması için tüm kurum ve kuruluşlarımızın büyük bir mesafe katettiklerini hepimiz gördük. Davet ettiğimiz kamu kurumlarının açıklamalarından söylüyorum.

Değerli milletvekilleri, ülkemizde yaklaşık 28,6 milyon konut bulunmakta ve yine yaklaşık 6,7 milyonunun depreme karşı dayanıksız olduğu görülmektedir. Mevcut yapı stoku envanterinin çıkarılması aslında risk potansiyelinin belirlenmesi için kritik öneme de sahiptir. Bu açıdan da bu değerler bizim için önemlidir.

Değerli milletvekilleri, deprem ve diğer afetlerle baş edebilme hususunda ülkemiz önemli deneyim ve gelişmeler sağlamıştır. Bunu On Birinci Kalkınma Planı'nda depremde oluşacak riskleri azaltmaya yönelik öncelikli politika ve tedbirle de ortaya koymuştur. İlgili kalkınma planında;

1) Afet risk ve zarar azaltma çalışmalarına yönelik Türkiye Afet Risk Azaltma Planı,

2) İl Afet Risk Azaltma Planı,

3) İklim değişikliğinin etkilerinin dikkate alınarak afet, tehlike ve risk haritalarının çıkarılması,

4) İstanbul'da deprem sonrasında oluşabilecek can ve mal kaybının en az seviyede tutulabilmesi için gerekli risk azaltma ve güçlendirme çalışmaları,

5) Kamu hizmet binalarının envanterlerinin çıkarılması ve afetlere karşı güçlendirilmesi çalışması,

6) Yerel afet sonrası iyileştirme planlarının yapılması ve uygulamaya dönük çalışmaların hazırlanması,

7) Afetlerde daha etkin müdahale için kesintisiz ve güvenli haberleşme altyapısının kurulmasına yönelik çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalar büyük ölçüde de tamamlanmıştır, bunu büyük gönül rahatlığıyla da söyleyebiliriz.

Değerli milletvekilleri, şimdi, İstanbul'a dönersek eğer -bizim açımızdan son derece önemli İstanbul- ülke genelinde yapılan çalışmaların yanı sıra İstanbul özelinde de İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi kısaca İSMEP projesi geliştirilmiştir. İstanbul'u muhtemel bir depreme hazırlayabilmek için kamu binalarının güçlendirilmesi, mümkün değilse yıkılıp yeniden yapılması için İstanbul Valiliği bünyesinde oluşturulmuş proje, İstanbul Proje Koordinasyon Birimi tarafından yürütülen önemli bir projedir. İstanbul 16 milyon nüfusuyla ülkemizin en yoğun ili olması ve İstanbul'daki binaların maalesef yaklaşık yüzde 15'inin risk altında olması nedenlerinden dolayı bu proje son derece önem arz etmektedir.

2006-2025 dönemini kapsayan İSMEP projesine 2020 yılı sonu itibarıyla çeşitli finans kuruluşlarından yaklaşık 2 milyar avro dış kredi sağlanmıştır İSMEP projelerinin hayata geçirilmesi için. Ve bu İSMEP çalışmaları kapsamında, öncelikli kamu binaları için sismik riskin azaltılması hedeflenmiştir. Güçlendirme ile yeniden inşa çalışmaları yürütülmüştür ve İstanbul'da an itibarıyla kamu binaları, eğitim binaları, hastaneler, tüm bu binalar yüzde 84 oranında depreme karşı güvenli hâle getirilmiştir. Bu da aslında çok büyük bir başarıdır, tutturulan iyi bir hedeftir.

Değerli milletvekilleri, tüm bu sayılar ve verilerden yola çıktığımızda, depreme karşı yapı stoklarının hızla yenilenmesi gerektiğini hepimiz biliyoruz. Burada en önemli görevlerden bir tanesi de belediyelerimize düşmektedir. Kanunda, resen riskli yapının tespiti, riskli alanların tespiti ve rezerv yapı alanlarının belirlenmesi teklifinde bulunulmasında belediyelerin yetkileri vardır ancak belediyelerin bu yetkilerini yeterince kullanamadıklarını ve yeterince kaynak ayıramadıklarını görüyoruz. Bu durumun gerekçesi de beklentilerinin çok artması münasebetiyle muhataplarda oluşabilecek memnuniyetsizlik, dolayısıyla belediyelerimizin seçim kaygısı ve bütçelerindeki maddi yetersizlikler olarak görülmektedir.

Kentsel dönüşümün temeli olarak nitelendirilen Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi'ni hazırlayıp Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunan belediye sayısının düşük olduğunu ve hazırlanan belgelerin çoğunun yeterli olmadığını sunumlardan hepimiz anlamış bulunmaktayız. Belediyelerce depreme karşı güvenli olmayan yapıların yoğunlaştığı alanlara ilişkin çalışmalarda vatandaşların taleplerinin de geniş katılımla değerlendirilmesi ve makul taleplerin göz önünde bulundurulması aslında vatandaşların süreci sahiplenmesini sağlayacaktır. Bu yaklaşımla yapılacak iyi uygulamalar deprem çalışmalarına yönelik olumlu bakış açısının gelişmesine vesile olacaktır ve ülkemizin buna sona derece ihtiyacı vardır. Ayrıca, belediyelerimiz vatandaş ve müteahhit arasında uzlaşmayı sağlamalı, hakem görevi görmeli, kamu tarafından sağlanan uygun kredinin mülk sahipleri adına hak ediş usulüne uygun olarak müteahhide ödenmesine aracılık etmelidir. Aslında kentsel dönüşümün bence temel etmenlerinden bir tanesi de bu olmalıdır. Bu çalışmalar neticesinde hazırlanan raporlar dikkate alınarak hazırlanacak mevzuatta ve kanuni düzenlemelerle depreme karşı risklerin azaltılmasında ciddi yol alacağımızı düşünüyorum.

Değerli milletvekilleri, İstanbul'da Rezerv Yapı Alanı Projesi kapsamında çalışmalar yürütülmektedir. Belediyelerimizin yaptığı örnek ve değerli çalışmalardan birkaçını sizinle paylaşmayı arzu ederim. Bir: Esenler'de yer alan rezerv yapı alanında 60 bin konut yapılacak. Bu alanda -inşası biten ve temeli atılan- yaklaşık 4.647 konutun temeli atıldı. Yine, Üsküdar'da Kirazlıtepe ve Ferah Mahallesi'nde riskli alan projesi içerisinde yaklaşık 1.900 konut ve 142 ticari birim inşa edilmektedir. Yine, Kâğıthane'de Yahya Kemal Mahallesi'nde yapılan projelerde 688 konut ve 57 ticari birim inşa edilmektedir. Güngören Tozkoparan'da yaklaşık 141 konut ve 3 ticari birim temelleri atılmıştır ki inşası devam etmektedir. Fatih'te Fatih Belediyemizin, İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Meclisinin ve Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun onayıyla imar plan notunda yapılan değişiklikle münferit olarak riskli binaların yıkılarak mevcut hâlleriyle yapılmasının önü açılmıştır. Bu bizim için son derece önemlidir, bunu çok önemli buluyorum çünkü bu çalışma muhataplarda artı beklenti oluşmadan gönüllü katılımın sağlandığı, problemlerinin çözümünün toplumla paylaşıldığı bir uygulamadır ve İstanbul'un depreme karşı önünü açacak çok önemli bir çalışma olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.

Değerli milletvekilleri, 2012'de yürürlüğe giren Kentsel Dönüşüm Mevzuatı'yla ilgili günümüze kadar ciddi mesafe katedilmiş olmakla birlikte, çalışmaların daha da hızlandırılması gerekmektedir. Kentsel dönüşüme dair belirlenen önceliklerimiz ise riskli yapı stokunun belirlenmesi, kentsel dönüşümün maliyet sorununun çözülmesi, yine kentsel dönüşümün mülkiyet probleminin çözülmesi, imar planına ilişkin hususlar, yapılaşmaya kapalı alandaki yapılar, kentsel dönüşüm sonrası sürece ilişkin sosyolojik boyut, belediyelerin kentsel dönüşümdeki etkinliği, kentsel dönüşüme ilişkin toplumsal farkındalık olarak Komisyon raporumuzda tüm bunlarla ilgili detaylı bilgiler ortaya konulmuştur. Bu önceliklerden hareketle yapılacak çalışmalar, depreme ve depremin vereceği can ve mal kaybına karşı daha hızlı ve aktif bir şekilde yol almamızı sağlayacak.

Değerli milletvekilleri, başta Komisyon Başkanımız Recep Uncuoğlu Bey'e ve Komisyon üyelerimize -başta da söylediğim tüm partilere mensup milletvekili arkadaşlarımızın gösterdiği katkı ve değerli çalışmaları için tüm üyelere- şahsım adına teşekkür ediyorum.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Devam edin lütfen.

MUSTAFA DEMİR (Devamla) - Ülkemizde geçmişte yaşanmış depremlerde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah'tan rahmet, yakınlarına ve sevenlerine başsağlığı diliyorum. Hazırlanmış olan bu raporun geçmişte yaşanan acıların tekrar yaşanmaması için alınacak tedbirlerle önemli katkılar vereceğine canıgönülden inanıyorum ve Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)