AK PARTİ GRUBU ADINA RECEP UNCUOĞLU (Sakarya) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sözlerimin başında 27'nci Dönem Beşinci Yasama Yılımızın yani yeni yasama yılımızın başarılı çalışmalara vesile olması temennisiyle Gazi Meclisimizi saygıyla selamlıyorum.

278 sıra sayılı -kısa adıyla- Depreme Karşı Alınabilecek Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Komisyonumuzun Raporu'nun görüşmeleri üzerinde ben de söz almış bulunmaktayım.

Komisyonumuz 10 Kasım 2020 tarihinde çalışmalarına başladı ve bu kapsamda yüz yirmi sekiz saatlik 18 toplantıda 98 kurum, STK temsilcisi ve akademisyen dinlenilmiş ve Komisyona 80 rapor ve belge sunulmuş, 1.916 sayfa tutanak tutulmuştur. Ayrıca, Komisyonumuzca İzmir ve Elâzığ illerimizde deprem sonrası çalışmaları incelemek amacıyla da çalışma ziyaretleri gerçekleştirilmiştir. Elâzığ ziyaretimiz kapsamında Elâzığ Valiliği bilgilendirme toplantısı, Elâzığ Belediyesi bilgilendirme toplantısı, Elâzığ Belediyesinde muhtarlar toplantısı, depremzede ailelerin ziyaretleri, Sürsürü-2 kentsel dönüşüm alanları, Abdullah Paşa Mahallesi kentsel dönüşüm alanları, Aşağı Demirtaş Geçici Konaklama Merkezi ziyareti, Yemişlik köyü Bizmişen mevkisi rezerv konut alanı incelemesi, Elâzığ AFAD lojistik depo ve AFAD-AKOM yerleşkesi hizmet binası incelemesi, Aksaray Mahallesi toplu konut alanları incelemesi ve merkez birinci etap Değirmenönü köyü köy evleri incelemesi gerçekleştirilmiştir.

Kıymetli Elâzığ Vekilimiz Gürsel Erol da o ziyaretlere, bizlere eşlik etti ve Komisyonumuz Elâzığ'daki ziyaretlerle birlikte edindiği bütün deneyimleri, binlerce sayfa tutanak ve saatlerce yapılan çalışma sonucunda bu 522 sayfalık rapora tüm Türkiye'nin depremselliğini, hukuki, kurumsal altyapısını ve deprem zararlarını en aza indirme yönünde mevzuattan tutun bilimsel araştırmalara, yer bilimsel etütlerden kentsel dönüşümün hızlandırılması adına ve finansman metotlarının geliştirilmesi adına bütüncül bir yaklaşımla bir emek ortaya koydu. Sadece popülist yaklaşımlarla bu emeği yok saymanın hiçbirimize yakışacağını açıkçası düşünmüyorum.

GÜRSEL EROL (Elâzığ) - Çözüm ne Başkan, çözüm, çözüm?

RECEP UNCUOĞLU (Devamla) - Evet, Meclis araştırma komisyonu kurulmasına ilişkin milletvekillerimizce verilen önergelerde de sıklıkla vurgulandığı üzere...

GÜRSEL EROL (Elâzığ) - Elâzığlılar çözüm bekliyor.

BAŞKAN - Sayın Erol, size kimse laf atmadı, rica ediyorum, lütfen...

GÜRSEL EROL (Elâzığ) - Ama benim konuşmamı değerlendirerek "popülist yaklaşım" diyor Sayın Başkan, ben, popülist yaklaşım içinde değilim, Elâzığ'ın gerçeklerini söylüyorum. Vatandaş, fakir fukara orada perperişan.

BAŞKAN - Sayın Erol, müsaade edin.

Sayın Gürsel Bey, yani bu, bir müzakere usulü, üslubu değil.

GÜRSEL EROL (Elâzığ) - Ama o zaman "popülist, popülist siyaset" olarak değerlendirmesin. Ben gerçekleri söylüyorum.

RECEP UNCUOĞLU (Devamla) - Burada, Komisyon raporunu okumadığınızı beyan ettiniz Sayın Milletvekili, keşke bu raporu okusaydınız, bu raporun içeriğini ve -burada bulunan bütün muhalefet partilerinden de Komisyon üyesi arkadaşlarımız söz aldılar- nasıl bir çalışma anlayışıyla, nasıl bir yaklaşımla bu çalışmanın ortaya konulduğunu çok daha iyi anlardınız diye düşünüyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)

GÜRSEL EROL (Elâzığ) - Çözümü soruyorum Başkan.

RECEP UNCUOĞLU (Devamla) - Evet, Türkiye aktif bir deprem ülkesi olarak sıklıkla yıkıcı depremlerle karşı karşıya kalmakta, malumunuz, meydana gelen hasar ve can kayıpları nedeniyle de toplumsal hayat her yönüyle büyük ölçüde olumsuz etkilenmektedir. Çok geniş bir yelpazede tüm toplumu ve hayatın her alanını etkilemesi depremlerin çok boyutlu bir mesele olduğunu ve pek çok disiplini ilgilendiren doğasını açıkça ortaya koymaktadır. Dünyanın aktif deprem kuşaklarından birinde yer almamız nedeniyle var olan deprem tehlikesinin derinlemesine analiz edilmesi ve deprem risklerinin de çok disiplinli olarak yürütülecek kapsamlı çalışmalarla azaltılması ölçüsünde depremlerin afete dönüşmemesi sağlanabilecektir. Dolayısıyla deprem risklerinin azaltılması faaliyetleri sürekliliği sağlanmış bir süreç olarak yürütülmeli, zaman içerisinde gelişmeler izlenip analiz edilmeli, uygulamalar da sürekli iyileştirilmelidir. Riskleri azaltmanın toplumsal bir bilinç hâline dönüşebilmesiyle depremlere dirençli bir toplum olabileceğimiz açık bir gerçektir. Başta depremler olmak üzere, afetlerin sebep olduğu bütün kayıpların kalkınma hamlelerini sekteye uğratması, afet dirençliliğinin stratejik olarak bir kalkınma meselesi olduğunu da göstermektedir.

Sürdürülebilir kalkınmayla afetlere dirençli toplumlar günümüz dünyasında birbirinden ayrılması mümkün olmayan ve hatta birlikte gelişimi zaruri olan iki önemli unsurdur. Dolayısıyla, sürdürülebilir kalkınma için deprem gibi afet risklerinin azaltılmasına ilişkin politika ve tedbirlerin yer aldığı, deprem zararlarını azaltmaya yönelik yol haritası niteliğindeki önemli plan ve strateji belgelerinin kalkınma planlarıyla birlikte aktif olarak uygulanır olması ve güncel tutulması ülkemiz için hayati önemi haizdir.

Depremlere dirençli bir toplum olma yolunda, özellikle 1999 depremleri sonrasında ciddi ilerleme kaydetmiş olan Afet Yönetim Sistemi'mizin kurumsal organizasyonlar ve mevzuat güncellemesini içerecek şekilde daha da iyileştirilerek eş güdümün sağlanması, bütüncül bir sürdürülebilir sistem olarak yürütülmesi çok gereklidir. Raporda, tüm bu arka plan dâhilinde, olabildiğince kapsayıcı olması gözetilerek genel resmin çekilmesi amaçlanmış, mevcut durum hâlihazırda yürütülen çalışmalar, süreçler ele alınarak detaylı değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Akabinde ise bu değerlendirmeler doğrultusunda, sistemin geliştirilmesi gereken öncelik alanları ve uygulamaya dair öneriler bu kapsamda sistematik içerisinde verilmiştir.

Bu kapsamda, birinci bölümde, ülkemizin depremsellik açısından genel bir değerlendirilmesi yapılarak mevzuat ve kurumsal yapılar gelişme süreçleriyle birlikte incelenmiştir.

İkinci bölümde, deprem risk ve zararlarının azaltılması için tüm kurum ve kuruluşlarımız tarafından tamamlanan ve hâlen yürütülmekte olan çalışmalar geniş bir şekilde ele alınmıştır.

Üçüncü bölümde, Komisyon çalışmaları boyunca yapılan değerlendirmeler sonucunda ortaya çıkan ve deprem zararlarını azaltmaya yönelik çalışmaların daha ileri seviyelere taşınması için uygulamada çözümlenmesi gereken öncelik alanları detaylı olarak verilmiştir.

Raporun dördüncü ve son bölümünde ise deprem risk ve zararlarının azaltılması ve deprem konusunda ülkemizde her alanda alınması gereken tedbirlere ilişkin öneriler, öncelik alanlarına dair değerlendirmeler ışığında sunulmuştur.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yapı stokunun ve bunun içerisindeki riskli bina oranının büyüklüğü sebebiyle şehir ve yapı türleri üzerinden önceliklendirme yapılması, deprem zararlarının azaltılması noktasında yol haritamızda en önemli aşamadır. Bunun için deprem tehlikesinin yüksek olduğu, nüfusun ve sanayi kuruluşlarının yoğun bulunduğu illerden ve raporumuzda irdelenen yapısal risk faktörlerini haiz yapılardan başlanmasının yerinde olacağı değerlendirilmektedir.

Çalışmaları tamamlanmak üzere olan Mekânsal Adres Kayıt Sistemi'nin (MAKS) kapsamlı bir şekilde kullanıma girmesiyle güncellenebilir bir bina envanter kayıt sisteminin hayata geçmiş olacağı değerlendirilmektedir. Yapı denetimine tabi olmamış yapıların da önceliklendirilerek ilgili idarelerce periyodik denetime tabi tutulması ve denetim sonuçlarının Bina Kimlik Sistemi'ne aktarılması, periyodik denetimler sonrasında yıkılacak derecede riskli bina olarak tespiti yapılan yapılar hakkında 3194 sayılı Kanun'un 39'uncu maddesi doğrultusunda yürütülmesi gereken iş ve işlemlerin ivedilikle yerine getirilmesi, aksi takdirde ilgili idarelerin bu yapılarda meydana gelebilecek can ve mal kayıplarından sorumlu olacağı yönünde mevzuat düzenlemesi yapılması önem arz etmektedir.

Belediyelerce depreme karşı güvenli olmayan yapı stokunun yoğunlaştığı alanlara ilişkin kentsel dönüşüm ihtiyaçlarının belirlenerek kentin bütünü ile çevresine etkilerini de dikkate alarak kentsel tasarım projeleriyle yenileme, iyileştirme, canlandırma ve benzeri uygulamaların geliştirilmesine yönelik imar plan çalışmaları alternatifli olarak yapılmalıdır. Meri imar planlarındaki emsalin mevcut yapılaşmadan daha az olduğu durumlarda ada bazında kentsel tasarımlarla plan bütünlüğü dikkate alınarak altyapı ve sosyal donatı ihtiyacının karşılandığı emsal artışları veya fonksiyon değişiklikleriyle yapılacak imar planı revizyonlarıyla yerinde dönüşüme öncelik verilmelidir.

Ülkemizde depremlere rağmen sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması amacıyla tüm sektör temsilcilerinin ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının katılımıyla ekonomi konferansları düzenlenmeli, ekonomik risklerin belirlenerek azaltılması planlamalarının hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Malumunuz, kentsel dönüşüm kapsamında yürütülen inşaat faaliyetlerinde malikler ve yüklenici firmalar arasında yaşanan sorunların önüne geçmek amacıyla, faiz destekli kredi kullandırılacak bankalar ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı arasında yapılacak protokollerde kredi ödemelerinin, yapılan işin ilerleme oranlarını ve maliyetlerini gösteren pursantaj cetvellerine göre işi yürüten yüklenici firmaya hak ediş bazında ödenmesinin yapılmasını sağlayacak düzenlemenin hayata geçirilmesi de faydalı olacaktır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın sözlerinizi.

RECEP UNCUOĞLU (Devamla) - Teşekkür ederim.

İlgili mevzuatta düzenleme yapılarak, deprem riski yüksek bölgelerdeki belediyelerin yıllık yatırım bütçelerinin yüzde 10'unu kentsel dönüşüm projeleri için ayırmaları sağlanmalı ve ayrılan kaynağın yerinde kullanılması için gerekli denetimler yapılmalıdır.

Evet, bir kısım öneri ve önceliklerini sizinle paylaştığım Komisyon raporumuzun, deprem zararlarının azaltılması ve can kayıplarının yaşanmaması için her anlamda alınacak önlemlere önemli katkılar sağlamasını temenni ediyorum. Depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Cenab-ı Allah'tan rahmet, yakınlarına başsağlığı diliyorum.

Komisyonumuzun çalışmalarının yürütülmesinde desteklerini esirgemeyen Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanımız Sayın Mustafa Şentop'a; Komisyonumuzun kurulmasına vesile olan, önergelerde imza sahibi olan ve destekleyen değerli milletvekillerine; birlikte güzel bir çalışma ortamında çalıştığımız Komisyon üyesi milletvekillerimize; Komisyonumuza bizzat sunum yapan...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın sözlerinizi.

RECEP UNCUOĞLU (Devamla) - ...bilgi, belge sunan, çalışmalarımıza katkı sağlayan tüm resmî kurum, kuruluşlara, sivil toplum kuruluşlarına; akademisyenlerimize; özel sektör temsilcilerine; Komisyon olarak çalışma ziyaretlerimizde bizleri misafirperverlikle ağırlayan İzmir ve Elâzığ milletvekillerimize; mülki idare amirlerimize; yerel yöneticilerimize; Komisyon toplantılarımıza haricen de katılım sağlayan, bilgi, belge, katkı sunan milletvekillerimiz ile yirmi beş toplantı, yüz altmış saatlik çalışmayla bu Komisyon raporunun yazılmasında emek sarf eden uzmanlarımıza Komisyonumuz adına teşekkür ediyor, Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)