ADALET KOMİSYONU BAŞKANI YILMAZ TUNÇ (Bartın) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Soru soran milletvekillerimize de teşekkür ediyorum.

Sayın Köksal pandemi ve hibe destekleriyle ilgili, Sayın Tutdere Türkiye Petrolleri Bölge Müdürlüğünde çalışan işçilerle ilgili, Sayın Kayan Lüleburgaz'daki bölünmüş kara yolu çalışmalarıyla ilgili, Sayın Altaca Kayışoğlu emekli maaşları ve benzeri konularla ilgili, Sayın Gaytancıoğlu tarım ve hayvancılık desteklemeleriyle ilgili, Sayın Girgin sözleşmeli personelin özlük haklarıyla ilgili, Sayın Özcan Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilen araziyle ilgili, Sayın Sümer Ziraat Bankasıyla ilgili, Sayın Taşkın Kızılayın 153'üncü kuruluş yıl dönümüyle ilgili -biz de Kızılayın kuruluş yıl dönümünü kutluyoruz ve bütün Kızılay gönüllülerine buradan şükranlarımızı iletiyoruz- Sayın Şeker başsavcılık makamının gözetim ve denetim yetkisiyle ilgili tereddütlerini dile getirdi, Sayın Kılıç da su ve suyun önemiyle ilgili. Burada bu sorular içerisinde sadece Sayın Şeker'in sorusu kanun teklifiyle alakalı. Burada tabii ki başsavcılığın gözetim ve denetim yetkisiyle ilgili getirilen düzenlemeler hem mevcut mevzuatımıza uygun hem de doktrinde ifade edilen görüşlere de uygun, bugüne kadar gerçekleştirilmiş olan uygulamalara da uyan düzenlemeler. Soruşturma makamı esasen cumhuriyet başsavcılığıdır Sayın Şeker. Cumhuriyet başsavcılığı soruşturmayı cumhuriyet savcıları vasıtasıyla yürütmektedir. Ceza muhakemesi, ceza yargılaması faaliyeti kolektif olup bu sürece katılanlara şahısları bakımından değil işgal ettikleri makam dolayısıyla erk ve ödevler verilmiştir. Doktrinde "makam itibarıyla süjelik" olarak ifade edilir bu durum. Erklerin ve ödevlerin şahıslardan gelmeyip işgal edilen yerden geldiğini, muhakemede şahısların değil makamın nazara alındığını göstermektedir. Ceza muhakemesi iddia, savunma, yargılama makamlarından oluşmakta; her 3'ü de makam itibarıyla süjedir. Bu nedenle aynı muhakemeye birden fazla savcı farklı zamanlarda katılabilmektedir. Aynı şüpheli veya sanık birden fazla müdafi tarafından savunulabilmektedir. Yine, iddia (savcılık) makamı bir kül, bütün olarak ifade edilmektedir. Bu anlamda ceza muhakemesi faaliyetinin yürütülmesi kural olarak cumhuriyet savcısı tarafından yerine getirilmektedir. Cumhuriyet savcısı ile başsavcı arasındaki ilişki ise -yine doktrinde- "bölünmezlik ilkesi" olarak açıklanmaktadır. Savcılık teşkilatı kendi içinde hiyerarşik yapıya sahip bir bütün olarak adlandırılmaktadır. Keyman, Centel... Yani hukukçu arkadaşlar bu kaynaklara baktıklarında bunu net olarak görebileceklerdir.

ALİ ŞEKER (İstanbul) - İdari anlamda.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - İdari anlamda, idari anlamda. CMK 173...

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI YILMAZ TUNÇ (Bartın) - Mevzuata da geleceğim Süleyman Bey, acele etmeyelim.

"Bölünmezlik ilkesi" anlamında savcılar bir bütün içinde kaynaşmakta, makam itibarıyla süjelik ilkesinden hareketle her bir savcı tek başına ceza muhakemesi faaliyetine katılabilmekte, muhakeme işlemi gerçekleştirebilmektedir.

ALİ ŞEKER (İstanbul) - Görevden de alınabilmekte!

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI YILMAZ TUNÇ (Bartın) - Şimdi, gelelim, doktrin, akademisyenler başsavcılık ve savcılık arasındaki ilişkiyi bu şekilde tanımladıktan sonra mevzuatımız nasıl tanımlıyor? İlgili kanunlarda nasıl yerini almış bu husus? 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun 5'inci maddesinde "...ağır ceza Cumhuriyet başsavcıları, merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile bağlı ilçe Cumhuriyet başsavcıları ve Cumhuriyet savcıları üzerinde, gözetim ve denetim hakkına sahiptir." hükmünü haizdir. Yine, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun'un 17'nci maddesi var, bir de 18'inci maddesi var. 17'nci maddesi cumhuriyet başsavcılığının görevlerini belirlemiş, 18'inci madde de cumhuriyet başsavcısının görevini belirlemiş yani cumhuriyet başsavcılığının görevleri, cumhuriyet başsavcısının görevleri. Cumhuriyet başsavcılığının görevleriyle ilgili maddeye baktığımız zaman, 1'inci fıkrası şudur: "Kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak veya yaptırmak." Kimin görevi kanunumuza göre? Cumhuriyet başsavcılığının görevi. Gelelim 18'inci maddeye, cumhuriyet başsavcılığını kim temsil eder? Yine, 18'inci maddenin 1'inci fıkrasına göre cumhuriyet başsavcılığını başsavcı temsil eder. Dolayısıyla, başsavcının görevi, kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermek üzere soruşturma yapmak ve yaptırmaktır. Bunu nasıl yaptırır? Savcılar vasıtasıyla yaptırır. Yine, son fıkra da "Ağır ceza mahkemesi Cumhuriyet başsavcısının; ağır ceza mahkemesinin yargı çevresinde görevli Cumhuriyet başsavcıları, Cumhuriyet başsavcıvekilleri, Cumhuriyet savcıları ile bağlı birimler üzerinde gözetim ve denetim yetkisi vardır." hükmünü haizdir, şu andaki mevcut durum. Asliye ceza mahkemesi cumhuriyet başsavcısının o yer yargı çevresinde görevli cumhuriyet savcıları üzerinde de gözetim ve denetim yetkisi vardır. Bu gözetim ve denetim yetkisi nedeniyle bugüne kadar gelinen uygulama da, başsavcıların, savcıların yürüttükleri soruşturmalarda verdikleri kararları "görüldü" yaparak sisteme bu şekilde girmeleri. Bugüne kadar uygulamada, doktrinde ifade edildiği şekilde ve mevzuatımızda yer alan hükümlere uygun gerçekleştirilmiş olan kararlar cumhuriyet başsavcısı tarafından "görüldü" şeklinde uygulamayla bu gözetim ve denetim yetkisi uygulanmıştır. Yargıtay Ceza Genel Kurulunun bir olayla ilgili verdiği karar neticesinde bu gözetim ve denetim yetkisinin kapsamıyla ilgili uygulamada bir tereddüt ortaya çıkmış ve bu tereddüdü gidermek için kanun teklifinde böyle bir düzenleme gerçekleştirilmektir. O nedenle başsavcılık makamının gözetim ve denetim yetkisiyle ilgili endişelerin gerekçesi yoktur.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Kararların esasını denetleme yetkisi getiriyorsunuz.

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI YILMAZ TUNÇ (Bartın) - Kanun teklifinde çok önemli düzenlemeler var.

ALİ ŞEKER (İstanbul) - O öyle gidiyor yani!

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI YILMAZ TUNÇ (Bartın) - Bu, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nde 3 farklı kanunda düzenleme yapılıyor. Birincisi, Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Kanunu'nda yapılan değişiklikler önemli değişiklikler. Bunlar: Ceza infaz kurumları ve tutukevleri izleme kurullarına hükümlü ve tutukluların naklinde kullanılan araçlar ile adliye binalarında bekletildikleri veya sağlık kuruluşlarında tedavi gördükleri bölümleri yerinde görebilme, inceleyebilme, yönetici ve görevlilerden bilgi alabilme, hükümlü ve tutukluları dinleyebilme görevleri verilmektedir. İzleme kurulları tarafından düzenlenen raporların bir örneğinin de Kamu Denetçiliği Kurumu ile Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna gönderilmesi sağlanmaktadır. Böylece Sayın Cumhurbaşkanımızın açıklamış olduğu, kamuoyuyla paylaştığı İnsan Hakları Eylem Planı'na uygun düzenlemeler gerçekleştirilmektedir.

Türk Ceza Kanunu'nda yapılması öngörülen değişiklikler de önemli. Fiili işlediği sırada akıl hastası olanlar hakkında verilen güvenlik tedbirlerinin infaz usulü belirlenerek infaz aşamasında verilecek kararların infaz hâkimleri tarafından verilmesi gerektiği açıkça teklifte düzenlenmektedir.

Yine, yabancı hükümlüler hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezalarının infazına karar verildikten sonra sınır dışı edilme işlemleriyle ilgili olarak problemler yaşanıyordu. Bu problemi ortadan kaldıracak ve bu hükümlülerin durumlarının İçişleri Bakanlığınca değerlendirileceğine ilişkin bir düzenleme de yapılmaktadır.

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da da önemli düzenlemeler var. Burada nakil talebinde bulunan hükümlülerin maddi durumları yetersiz ise bunu belgelendirmeleri durumunda bu hükümlülerin nakil giderlerinin devlet tarafından karşılanacağı hükme bağlanmaktadır. Hükümlülerin gerekli teknik altyapının bulunduğu kurumlarda elektronik yöntemlerle de mektup alıp gönderebilmesine imkân sağlanmaktadır.

Yine, hükümlü tarafından resmî makamlara veya savunması için avukatına gönderilen mektup, faks ve telgrafların da posta yoluyla ve elektronik ortamda alıcısına ulaştırılabilmesine imkân sağlanmaktadır.

Yine, önceden bilgilendirilmek suretiyle, kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan ve terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek ve örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlardan mahkûm olan veya...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurunuz.

ADALET KOMİSYONU BAŞKANI YILMAZ TUNÇ (Bartın) - ...tehlikeli hâlde bulunan ya da dışarıyla iletişiminin kurum güvenliği açısından tehlikeli olabileceği değerlendirilen hükümlülerin kamera kaydıyla ilgili, dinlenebilmesiyle ilgili Anayasa Mahkemesi kararı doğrultusunda sınırları belirleyen bir düzenleme gerçekleştirilmektedir.

Ben teşekkür ediyorum soru soran milletvekillerimize.