AK PARTİ GRUBU ADINA RAMAZAN CAN (Kırıkkale) - Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle kanun teklifinin hazırlanmasında, mutfak çalışmasında bulunan arkadaşlarımıza, Komisyon üyelerimize, siyasi parti grup temsilcilerine, bugün burada söz alan değerli hatiplere konuşmalarından ve katkılarından dolayı teşekkür ediyorum.

Gönül ister ki güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kanun teklifi hâline gelmesin, yasal bir düzenleme olmasın. Ancak idare faaliyetleri kamu idaresi tarafından, kamu görevlileri tarafından yürütülmektedir. 15 Temmuzda, 17-25 Aralıkta gördük ki devlet sırtını dayamış olduğu kamu görevlileri tarafından ihanete uğradı. Dolayısıyla her devlet önlemini alacaktır. Fakat devletler önlemini alırken adalet, ehliyet, liyakat ve görevin gerektirdiği nitelikler haricinde herhangi bir soruşturma ya da herhangi bir kovuşturmaya maruz kalmadan objektif ve nesnel kriterlere göre arşiv araştırmasını ve güvenlik soruşturmasını yapmalıdır. Bu açık ve nettir. Burada özellikle söylüyoruz: Kanun koyucunun Türkiye Büyük Millet Meclisinde ve Komisyonda yapmış olduğu bütün müzakereler ve tartışmalar kanunun gerekçesini oluşturur. Güvenlik soruşturmaları kin ve garezden, dedikodudan ibaret olmamalı, soyut olmamalı; tamamen görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili olgusal verilere dayalı, somut, müşahhas olmalı, bilgi ve belgelerle desteklenmeli. Dolayısıyla, burada güvenlik soruşturması yapacak birimler kanun koyucunun bu hassasiyetini önemle dikkate almalılar.

Değerli hocamız buradan bahsetti, Anayasa'ya aykırılık iddiasında bulundu. Doğrudur, Anayasa'ya aykırılık iddiasıyla ilgili bizim de görüşlerimiz var. Evet, 1994 yılına kadar güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması düzenlemesi fiilî olarak meri. 1953'te bir kararname, 1962'de Bakanlar Kurulu kararı, 1980'de yönetmelik, 1984'te Bakanlar Kurulu kararı çıkmış; peki, kanun var mı? Yok. Kanuna dayanan bir şey var mı? Yok. Kanun ne zaman çıkmış? 1402'liklerle, Sıkıyönetim Kanunu'yla ilgili 4045 sayılı Kanun, onun haricinde bir yasal düzenleme yok. Dolayısıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisinin tasarrufunda olmayan, Bakanlar Kuruluyla, idari işlemlerle güvenlik soruşturması yapılmış. 1994 yılına kadar Türkiye'de yapılan bütün güvenlik soruşturmaları ve arşiv araştırmaları kanuna dayanmamaktadır, Anayasa'ya aykırıdır, kanuna aykırıdır ama buna rağmen yapılmış. Peki, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmamalı mı? Tabii ki yapılmalı, kanuni bir düzenleme olmalı. Buna dikkat edilmesi gerekiyor.

Hatta, 1990 yılında -yanlış hatırlamıyorsam- bir kararname ya da yönetmelik çıkmış Sayın Başkanım, enteresandır, bu yönetmelik Resmî Gazete'de yayımlanmamış, Resmî Gazete'de yayımlanmayan yönetmelik dahi uygulama alanı bulmuş. Ta ki bir şekilde Anayasa Mahkemesine gitmiş, Anayasa Mahkemesi, kanuna dayanmadığından, Resmî Gazete'de yayımlanmadığından, aslında yürürlüğe resmî olarak girmeden, fiilî olarak uygulanan metni iptal etmiştir. 2001 yılında çıkarılan yönetmelik ile kanuni dayanağı olan 1994 yılındaki 4045 sayılı Yasa, bizim yasal mevzuatımız buradan başlıyor. Anayasa Mahkemesine götürüldü OHAL kararnameleri. OHAL kararnameleriyle de Devlet Memurları Kanunu'nun 48'inci maddesinin 8'inci bendine "arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması yapılmış olmak" ibaresi eklendi. Diğer taraftan, aynı şekilde kişisel verilerle ilgili kamu kurumlarının güvenlik soruşturması yapan birimlerinin ilgili kurumlardan, yargı makamlarından ilgili bilgilere ulaşılabilmesi açısından da yine OHAL kararnamesiyle ekleme yapıldı. Cumhuriyet Halk Partisi Anayasa Mahkemesine götürdü. Anayasa Mahkemesi bu OHAL düzenlemeleriyle ilgili yapılan tasarrufu iptal etti. Netice itibarıyla -bu düzenleme de bir kod kanun şeklinde- müstakil bir kanun hazırlama ihtiyacı doğdu. Anayasa Mahkemesinin bütün gerekçelerini, iptal gerekçelerini de karşılayacak şekilde bir düzenleme yapmış olduğumuza inanıyoruz. Mükemmel bir düzenleme mi? Mükemmel bir düzenleme olduğundan bahsedemeyiz ancak şundan bahsedebiliriz, diyoruz ki burada: Arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasıyla ilgili, özellikle arşiv araştırmasında zaten sıkıntı yok, arşiv araştırması kişinin sabıka kaydı, kişinin aranıp aranmadığı, bir tahdidin olup olmadığı, bunlar zaten resmî, somut bilgilerdir. Güvenlik soruşturmasında problem var; güvenlik soruşturmasının dedikodulardan, alan araştırmasının dedikodulardan ibaret olduğuna dair hepimize, hepinize, hepimizin yakınlarından bu manada şikâyetler gelmiştir. Dolayısıyla, bu manada kanun koyucu olarak ne yapabilirdik? Kanun koyucu olarak bu manada mukayeseli hukuktan da yararlandık. Örnek vereceğim: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin önüne gelmiş bir dosyada "Kosiek davası" diye Almanya'yla ilgili bir davada güvenlik soruşturması nedeniyle memuriyetten men verilmiş. AİHM diyor ki: "Kişi -kitabı var, akademisyen- anayasal düzene karşı, Alman anayasal düzenine karşı bir makale kaleme almış." Buradan hareketle güvenlik soruşturmasında kamunun, devletin sırtını dayayabileceği bir memuru, sadakat açısından değerlendirdiğinde bunu -sadakat açısından sadakate halel geleceği gerekçesiyle- memuriyetten meni haklı bulmuştur. Başka bir yargılamada da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi görevin nitelikleri gereğinin dışında bir değerlendirme yaptığından bahisle de yargılanan ülkeyi haksız bulmuştur. Bütün bunlara bu teklifte dikkat etmeye çalıştık.

Evet, Anayasa madde 13, temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması. Tabii ki, biz temel hak ve hürriyetlerle ilgili güvenlik anlamında bir denge kurulmasından yanayız. Eğer eşitler arasında bir denge aranıyorsa biz temel hak ve hürriyetlerden yanayız. Ben bir milletvekili olarak o meyanda düşünüyorum.

Temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması; bir, Anayasa'nın ruhuna; iki, demokratik toplum düzeni gereklerine; üç, kanunilik ilkesine; dört, ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır. Hakkın özünü muhafaza ederek hakkın temel nüvesine halel gelmemek kaydıyla sınırlama yapılabilir ama bu sınırlama tamamen demin söylediğim ölçülere dikkat etmek kaydıyla olabilir. Netice itibarıyla, merhum Orhan Aldıkaçtı Hocamız, Selçuk Özçelik Hocamız, Erdoğan Teziç Hocamız ve Burhan Kuzu Hocamız -Allah'tan rahmet diliyorum hepsine- şu benzetmeyi yaparlardı: "Et ve tırnak gibi temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması. Evet, tırnağı keseceğiz ama ete zarar vermeyeceğiz."

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Parmağı kopardınız, parmağı; parmak koptu.

RAMAZAN CAN (Devamla) - Bu denge içerisinde kuyumcu titizliği şeklinde çalışmaya gayret etmemiz lazım.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Parmak buradan koptu döneminizde, OHAL'de.

RAMAZAN CAN (Devamla) - Evet, bu manada kamu görevlileri kamu hizmetini icra ederken Anayasa'ya, kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmak, devletin menfaatlerini korumakla yükümlüdürler.

ALİ ÖZTUNÇ (Kahramanmaraş) - Kardeşi FETÖ'cü bakanlara da arşiv araştırması yapılacak mı Ramazan Bey?

RAMAZAN CAN (Devamla) - Amerika Birleşik Devletleri'nde yargısal konseyin bir değerlendirmesi var, diyor ki: "Devlet kriz zamanlarında sırtını yaslayacağı, sadakatle kaim kamu görevlileriyle çalışmazsa kriz zamanlarında o devlet imha olur." Gerçekten de 17-25 Aralıkta, 15 Temmuzda biz bunu yaşadık. Dolayısıyla, Türkiye Cumhuriyeti devleti objektif kriterlerle kendi bünyesine -özellikle stratejik alanlarda görevlendireceği memurlarla ilgili- dikkat etmek zorundadır. Bu dikkatle, objektif kriterlere dayanarak güvenlik soruşturmasını yapması gerekir diye düşünüyoruz.

Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlar; yine, özellikle Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesini karşılayıp karşılamadığıyla ilgili, maddelerle ilgili kısaca değerlendirme yapmak istiyorum. Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili... Evet, Anayasa Mahkemesi "Bir sınır konulmaksızın kolluk kuvvetleri ve istihbarat örgütlerindeki her türlü verinin toplanması ve kullanılmasına yol açacak genişlikteki düzenleme orantılılık ilkesine aykırı olacaktır. Orantılı olabilmesi için, istihdam edilecekleri alana göre memuriyet ve kamu görevlerine uygunluğun değerlendirilmesi amacına katkı sunacak verilerle sınırlandırılmalıdır." diyor. Evet, biz kanun teklifinde bunu nasıl karşılamışız? Demişiz ki: "Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin..." Bu olgusal veriler somut, müşahhas verilerdir; dedikodudan ibaret olmayan, mücerret iddiaları bertaraf eden bir yaklaşım. Aynı şekilde "Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının..." Evet, "irtibat" ve "iltisak" kelimeleri hukuk sistemimize yeni girmekle beraber, gerek Yargıtay gerek Danıştay gerekse Anayasa Mahkemesinin kararlarında oturmuş, yerini bulmuş, karşılığını bulmuş, bir hukuki yapıya kavuşmuştur.

Diğer taraftan "...mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir. Güvenlik soruşturmasına görevin gerektirdiği niteliklere etkisi yönüyle kişinin eşi ile birinci derece kan ve sıhri hısımları da dâhil edilir." Buradan hareketle "Yerinden araştırmanın hangi yöntem izlenerek kimlerden bilgi almak suretiyle yapılacağı, keyfiyeti engelleyici amaç, hedef, kişinin memuriyete, kamu görevine uygunluğunun belirlenmesiyken bir sınır çizilmeksizin işlemin, verilerin toplanmasına ve kullanılmasına ilişkin genel, geniş bir yetki verilmesi orantılı olarak kabul edilmeyebilir." demiş. Doğrudur, Anayasa Mahkemesinin bu gerekçesi de aynı şekilde somut bir ibareyle karşılanmış bulunuyor.

Yine, "... kendilerine iletilen taleple sınırlı kalmak kaydıyla" yani güvenlik soruşturması yapan birim kendisine iletilen taleple sınırlı kalacak, onun haricinde başka alanlara girip güvenlik soruşturması yapamayacak. "Kişisel verilerle ilgili sorgulama yapamaz, 'log' kayıtlarını değiştiremez ve silemez, kişisel bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilerle paylaşamaz ya da basın ve yayın kuruluşlarına veya diğer iletişim kanallarına veremez." Bununla ilgili de aynı şekilde, Anayasa'nın 20'nci maddesinde düzenlenen kişisel verilerle ilgili teminatı bir şekilde karşılayan hükmü teklifimize dercetmiş bulunmaktayız.

Aynı şekilde, Anayasa Mahkemesi... "Komisyona gönderilecek bilgi herhangi bir yorum ve değerlendirme içermeyen olgusal bilgiler olmalıdır, örneğin; 'şahsın terör örgütleriyle iltisaklı olduğu' şeklinde yorum içermemelidir." Bakınız arkadaşlar, dikkat edin: Yoruma müsait bir güvenlik soruşturması olmamalı, açık ve net söylüyoruz. "Değerlendirmenin kolluk görevlilerince değil, komisyon tarafından yapılmasının güvence altına alınması" bu çok önemli bir husus. Şimdi, değerlendirme komisyonu kuracağız, 3 kişi, belki önerge gelecek 5 kişi olacak.

ALİ ÖZTUNÇ (Kahramanmaraş) - Bakanlara da uygulanacak mı Ramazan Bey? Basit sorular...

RAMAZAN CAN (Devamla) - Bu değerlendirme komisyonu, güvenlik soruşturması yapan birim taleple sınırlı kalmak kaydıyla görevin niteliklerine hasreden bir sınırda yoklamayı yaptı, yorum içermeyecek, o tespitini değerlendirme komisyonuna verecek. Değerlendirme komisyonu -dikkatinizi celbederim- gerekçeli, objektif, nesnel, yazılı raporunu atamayı talep eden yetkili amire arz edecek. Bu, şunun için önemli: Artık, yazılı, müşahhas, gerekçeli bir rapor hazırlanacağı için, atama reddedildiğinde yargı boyutunda mahkeme talep ettiği zaman bu değerlendirme komisyonu gerekçeli, nesnel, objektif raporunu değerlendirmeye alacak.

ALİ ÖZTUNÇ (Kahramanmaraş) - Bakanlar için de rapor yapılacak mı?

RAMAZAN CAN (Devamla) - Dolayısıyla, bu manada da bir teminat altına alınmışlık vardır diye düşünüyorum. Aynı şekilde, tartışmalardan biri de arşiv araştırmasıyla ilgili. Arşiv araştırması, memuriyete ilk atanacak ve yeniden atanacaklarla ilgili. Arşiv araştırmasındaki 4045'teki düzenlemenin üç aşağı beş yukarı aynısı korundu.

Aynı şekilde güvenlik soruşturmasından da birtakım örnekler vermek istiyorum ben size. Güvenlik soruşturmasındaki kişiye, 18 yaşında, memura mukavemetten dolayı hükmün açıklanmasını geri bırakma kararı verildiği için -hükmün açıklanmasını geri bırakma, memura mukavemetten- memuriyete ataması iptal edildi ya da kabul edilmedi. Burada bu doğru bir şey değil. Biz diyoruz ki hükmün açıklanmasını geri bırakmaktaki olgusal verilerden istifade edebilirsin fakat bu olgusal veriler senin... Güvenlik soruşturmasına maruz kalan o kişinin geleceği memuriyet neresi? Veri hazırlama işletmeni. Veri hazırlama işletmeni ile görevli memura mukavemet etmenin arasında bir illiyet rabıtası yok dolayısıyla bunu memuriyete kabul etmek durumundasın. Ama şiddet eğilimli birinin infaz koruma memuru olmasıyla ilgili -görevin niteliklerine ilişkin- bu değerlendirme dikkate alınabilir. Bu manada özellikle buradaki bütün tartışmaların değerlendirme raporunda, güvenlik soruşturmasında ve mahkemece dikkate alınması gerektiğinden bahsediyoruz. Ehliyet, liyakat önemlidir. Kişi, güvenlik soruşturmasında ya da arşiv araştırmasında mağdur olacak olursa kişinin sadece memuriyeti gitmiyor, ilanihaye lekelenmiş, topluma kazandırılması mümkün olmayan bir birey olarak karşımıza geliyor. Bunu asla tasvip etmiyoruz, bu konuda da bütün siyasi parti grup temsilcileri olarak aynı fikirdeyiz. Dolayısıyla, değerlendirme komisyonunun önüne gelecek bilgilerde arşiv araştırmasında hemen hemen problem olmamakla beraber, sıkıntı güvenlik soruşturmasıyla alakalı. Güvenlik soruşturmasını alana biz illaki "Güvenlik soruşturmasında gidin de arazide bir araştırma yapın." da demiyoruz. Görev nitelikleri gereği arşiv araştırmasıyla da yetinebilirsin, arşiv araştırmasındaki bilgilerle, somut bilgilerle de yetinebilir, araziye de gitmeyebilirsin. Araziye gittiğin zaman da -demin verdiğim örnekteki gibi veri hazırlama işletmeni alacaksın- otel kayıtları, efendime söyleyeyim, amcasının çocuğuna bilmem ne yapmış ya da başka bir suça meyil var; biz bunları istemiyoruz sizden, kesinlikle böyle bir şey istemiyoruz. Dolayısıyla, bu manada... Görevin nitelikleri ne demek, memuriyette neyi bekliyoruz biz? Onunla ilgili bir şey varsa bunların değerlendirilmesi noktasında dikkate almak gerektiğini düşünüyoruz.

Evet, mukayeseli hukukta arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması var mı?

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Sürreal bir yaklaşım oluyor arşiv araştırması.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Devletin sahibi misiniz?

RAMAZAN CAN (Devamla) - Mukayeseli hukukta da arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması var.

FİLİZ KERESTECİOĞLU DEMİR (Ankara) - Ben de sizden istemiyorum Ramazan Bey.

RAMAZAN CAN (Devamla) - Amerika'da aynı şekilde hem güvenlik soruşturması hem arşiv araştırması var; Almanya'da aynı şekilde, İngiltere'de aynı şekilde, üst düzey memurlar anlamında. Amerika Birleşik Devletleri'nde Başkanın atadığı memurlar haricinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması var. Peki, Başkanın atadığı memuriyette, üst düzey yöneticilerde niye arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması yoktur diye araştırdığımda orada şu şekilde bir şey dikkati çekiyor: Üst düzey memurların -zaten beraatizimmet asıl- zaten böyle bir şey yapmayacağı peşinen kabul edilmiş.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Fahrettin Altun'a bak, her gece sabaha kadar "troll ordusu" yönetiyor. Fahrettin Altun'a bak. Boş kalınca pergola yapıyor, İmar Kanunu'na muhalefet; boş kalınca hakaret, boş kalınca bilmem ne.

RAMAZAN CAN (Devamla) - Ama bizde, Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminde hem Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde hem de buradaki gerekçemizde üst düzey yöneticinin ne olduğu açıktır ve üst düzey yöneticiler de güvenlik soruşturmasından muaf değildir.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Suç makinesi gibi.

MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Öyle bir şey anlatıyorsun ki başka bir dünyada hissettim kendimi.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Sürreal.

MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Gerçekten ya.

CAHİT ÖZKAN (Denizli) - Bilimsel ve didaktik bir şekilde.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - "Bilimsel." deme, "İlmi." de, senin ağzına bilimsel yakışmıyor.

RAMAZAN CAN (Devamla) - Evet, bir diğer konu da kişisel verilerin mahremiyeti. Kişisel veriler iki şekilde alınacak: Birincisi, güvenlik soruşturması yapan birim; ikincisi, değerlendirme komisyonu. Güvenlik soruşturmasını yapan birim o verileri amaç hasıl olduğu anda, her hâlükârda iki yılda, değerlendirme komisyonu da aynı şekilde bu süreler içerisinde derhâl silmek durumunda. Eğer bu log kayıtlarına ulaşır, başkalarıyla paylaşırsa aynı zamanda suçtur, buna da atıf yapılmıştır.

Diğer taraftan, Anayasa'nın 20'nci maddesiyle korunan bu mahremiyet bu şekilde burada teminat altında alınmıştır. Ayrıca, kişinin güvenlik soruşturmasında çıkan, memuriyetle alakası olmayan bir veriye kişi istediği zaman ulaşabilecek, bunu isteyebilecek ve bunun silinmesini talep edebilecek. Bu da reform şeklinde bir değerlendirmedir, bu kanun teklifindeki önemli düzenlemelerden biridir.

ALİ ÖZTUNÇ (Kahramanmaraş) - Helal olsun size, vallahi helal olsun(!) Bu reform da patlar.

Bakanlar ne olacak, arşiv araştırması olacak mı bakanlara Ramazan Bey?

RAMAZAN CAN (Devamla) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; kanun teklifimiz mümkün mertebe somut bir şekilde, bütün grupların mümkün olduğunca desteğini alarak... Burada aslında niyetimiz, ehliyet ve liyakat olarak hiçbir memurun ya da adayın, kesinlikle, güvenlik soruşturmasından ve arşiv araştırmasından elenmesini beklemek değildir.

Ayrıca, şu konuyu da söyleyip geçiştireceğim.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Geçiştirme, netleştir.

ALİ ÖZTUNÇ (Kahramanmaraş) - Geçiştirmekten kastınız nedir Ramazan Bey?

GÜLÜSTAN KILIÇ KOÇYİĞİT (Muş) - Zaten geçiştiriyorsunuz.

ALİ ÖZTUNÇ (Kahramanmaraş) - Neyi geçiştiriyorsunuz?

RAMAZAN CAN (Devamla) - Arşiv araştırmasında...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

RAMAZAN CAN (Devamla) - Arkadaşlar, çok önemli, dikkatinizi çekerim.

ÖZGÜR ÖZEL (Manisa) - Bak, öyle diyeni götürdüler. Haber alınamıyor arkasından. "Burası önemli." dedi, gitti adam, haber alınamıyor.

GÜLÜSTAN KILIÇ KOÇYİĞİT (Muş) - Burası çok önemli(!)

BAŞKAN - Buyurun.

RAMAZAN CAN (Devamla) - Arşiv araştırmasından ve güvenlik soruşturmasından çıkan somut, olgusal veri olsa dahi, hükmün açıklanmasını geri bırakma ya da bir mahkûmiyet ya da bir erteleme ya da bir adli kontrol ya da bir denetimli serbestlik hükmü çıksa dahi memuriyetten men sebebi olmamalı. Evet, bunlar çıktı diye memuriyetten men sebebi olmamalı. Deminki söylediğim üzere, görevin nitelikleri ile işlenen suçun ya da hükmün açıklanmasını geri bırakan somut olguların bu işle örtüşmesi gerekmektedir. (CHP ve HDP sıralarından gürültüler)

GÜLÜSTAN KILIÇ KOÇYİĞİT (Muş) - KHK'lileri niye attınız Ramazan Can, KHK'lileri niye attınız?

RAMAZAN CAN (Devamla) - Aksi takdirde kanun koyucunun muradı bu değildir.

Evet, kanun teklifimiz hayırlı olsun.

Herkese katkısından dolayı teşekkür ediyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)