EROL DORA (Mardin) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 533 sıra sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'nın 55'inci maddesi üzerinde Halkların Demokratik Partisi adına söz aldım. Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bu madde kapsamında yapılan düzenlemeyle 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 12'nci maddesinde değişiklik yapılmaktadır. Maddenin üçüncü fıkrasında yer alan "belediyeler, il özel idareleri, kamu iktisadi teşebbüsleri ve söz konusu idarelerin bağlı ortaklıkları" ibaresinde yer alan belediye ve il özel idareleri, Anayasa'da mahallî idareler olarak tanımlanmış yerinden yönetim ilkesinin uygulandığı kurumlara işaret etmektedir.

Değerli milletvekilleri, düzenlemeyle bu idarelerin de tek hazine hesabı içine dâhil edilmesi Anayasa'nın yerinden yönetim ilkesi ve yerel yönetimlerin idari ve mali özerkliğine aykırılık teşkil etmektedir. Zira, Anayasa'nın "İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği" başlıklı 123'üncü maddesinde, idarenin kuruluş ve görevleriyle bir bütün teşkil ettiği ve kanunla düzenleneceği öngörülmüştür. İdarenin kuruluş ve görevlerinin merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayandığı hükme bağlanarak, kamu tüzel kişiliğinin ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulacağı belirtilmiştir. İdarenin kuruluş ve görevleriyle bir bütün olduğu ilkesiyle, idarenin yerine getirdiği çeşitli görevler ile bu görevleri yerine getiren kurumlar arasında birlik sağlanması ve idari yapı içinde yer alan kurumların bir bütünlük içinde çalışması öngörülmüştür.

Değerli milletvekilleri, yine, Anayasa'nın 127'nci maddesi "Mahallî idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir. Merkezî idare, mahallî idareler üzerinde, mahallî hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahallî ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idarî vesayet yetkisine sahiptir." hükmünü içermektedir. Anayasa'nın bu maddesiyle verilen yetki, hukuka uygunluk denetiminin yanında yerindelik denetimini içerecek şekilde düzenlenebilir. Vesayet makamınca işlemler üzerinde iptal, onama, erteleme, izin, tekrar görüşülmesini isteme, düzeltme gibi çeşitli denetim usulleri uygulanmaktadır. Ancak getirilen bu düzenleme, Anayasa'nın 127'nci maddesinde yer alan mahallî idarelerin özerkliği ilkesiyle bağdaşmamaktadır.

Değerli milletvekilleri, Anayasa'da, merkezî idare ve mahallî idare ayrımı yapılmıştır. Mahallî idarelere birtakım yetki ve ayrıcalıklar tanınmış olması bu idarelerin somutlaşmış özerkliklerini göstermesi açısından oldukça önemlidir. Örneğin, mahallî idare organlarının seçimle göreve gelmesi ve bu seçimlerin süreli olması, mahallî idarelerin kararlarını kendi organları vasıtasıyla ele alması ve bu kararların uygulanması, mahallî idarelerin kendi bütçelerinin bulunması gibi tasarının 55'inci maddesinin içerdiği hükümle bu idarelerin kullanımında bulunan nakit varlıkların tek hazine kurumlar hesabı içine dâhil edilmesi idari ve mali ve özerklik açısından oldukça sıkıntılıdır.

Değerli milletvekilleri, bu düzenleme, benzer şekilde, Türkiye açısından bağlayıcı olan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nın idari ve mali özerklik ilkesine de aykırıdır. Yerel yönetimleri daha özerk bir yapıya kavuşturmayı amaçlayan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı yerel demokrasileri gelişmekte olan bizim gibi ülkelerde daha büyük bir önem arz etmektedir. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nın ortaya koyduğu ilkelere uygunluk açısından, ülkemizde yerel yönetimlerin özerk bir yapıya kavuşturulması onların idari ve mali özerkliklerini sağlayacak bir yapılanmaya gidilmesini gerektirmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; bakınız, bu düzenleme hem Anayasa'nın ilgili 127'nci maddesine hem de Türkiye açısından bağlayıcı olan Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı'nın idari ve mali özerkliği ilkesine de aykırıdır.

Bu açıdan, maddenin tasarıdan çıkarılmasını bir kez daha belirtiyor, Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)