MHP GRUBU ADINA ERKAN AKÇAY (Manisa) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Gediz Nehri'nin kirlenme sebepleri ile havzaya yaptığı etkilerinin araştırılarak, Gediz'in kirlilikten kurtarılması için Milliyetçi Hareket Partisi Grubu olarak verdiğimiz grup önerisi üzerinde söz aldım. Muhterem heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Artan nüfus, plansız sanayileşme ve sağlıksız kentleşme, tarım ilaçları, yapay gübreler ve kimyasal maddelerin kullanılmasının giderek yaygınlaşması çok ciddi çevre sorunlarına yol açmaktadır. Çevre kirliliği, ekosistemdeki doğal dengeyi ve bütün canlıların sağlığını bozmaktadır. Kentsel ve endüstriyel kaynaklı atıkların arıtılmadan su ortamlarına bırakılması, sanayi kaynaklı arıtılmayan suyun önemli kısmının tarımda kullanılması, kimyevi gübre kullanımı, tarımsal ilaçlar ve pestisit üretimi yapan fabrika atıkları nedeniyle su kaynaklarımız gittikçe kirlenmektedir.

Kütahya Murat Dağı eteklerinden doğarak, Uşak ve Manisa'dan geçerek İzmir'in Menemen ve Foça ilçeleri arasında denize dökülen 401 kilometre uzunluğundaki Gediz Nehri, Ege Bölgesi için hayati önem taşımaktadır. Gediz Nehri'nin hayat verdiği 521 bin hektarlık Gediz havzası, Türkiye'nin toplam tarımsal üretiminin yüzde 10'unu karşılamaktadır. Gediz Nehri'nin denize döküldüğü nokta olan Gediz deltası, Ramsar Sözleşmesi kapsamında koruma altında olan Türkiye'nin önemli sulak alanlarındandır.

Gediz havzasının en önemli sorunu ekolojik kirliliktir. Gediz Nehri, geçmekte olduğu yerdeki sanayi tesislerinin zehirli atıkları, arıtılmayan kanalizasyon atıklarının nehre deşarj edilmesi, bilinçsiz tarım ilaçları ve kimyevi gübre kullanımıyla âdeta yok oluşa sürüklenmektedir. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği su kalitesi kriterlerine göre, Gediz Nehri, memba kısmında 1'inci kalite su değerlerine sahiptir ancak aşağı Gediz havzası, evsel atık, sanayi atıkları ve tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan azot, organik madde ve ağır metal bakımından 4'üncü sınıftır yani çok kirli su kalitesi ölçüsündedir. Uluslararası su endeksi kriterlerine göreyse Gediz Nehri, tarım alanı sulama suyu kriterlerinin çok altındadır. Kirlilik derecesi gıda sağlığı açısından tehlike arz etmektedir. Ayrıca, nehir tabanında organik maddelerin birikerek metal derişimlerini artırdığı görülmüştür.

Gediz Nehri, bugün için kilometrelerce uzunlukta bir açık kanalizasyon isale hattına dönüşmektedir. Kirliliğin en önemli göstergesi özellikle nehrin faunasında meydana gelen daralmadır. Nehir flora ve faunasıyla can çekişmekte ve kendisiyle birlikte içinden geçtiği ovaya da büyük zarar vermektedir. Kirlenme dolayısıyla Gediz Nehri'nden sulanan binlerce hektar arazi çoraklaşma tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Gediz Nehri'ndeki kirlilik nedeniyle İzmir ve Manisa'da kanser vakaları artmaktadır. Turgutlu Çal Dağı'nda sülfürik asitle, açık liç yöntemiyle nikel çıkartılması sonucunda 8 bin tanker yükü, yaklaşık 15 milyon ton sülfürik asit kullanılacak. Bu sülfürik asidin Gediz havzasına geri dönülemez zararlar vermesi kaçınılmazdır.

Gediz havzasını kirlilikten kurtarmak için 2000 yılında Gediz Havzası İlleri Çevre Koruma Hizmet Birliği kurulmuştur. Gediz havzasında yaşanan çevre kirliliği problemine karşı çözüm önerileri getirmek ve etkin bir mücadele yürütmek üzere Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan, Mayıs 2008'de yürürlüğe giren Gediz Havzası Koruma Eylem Planı'yla ödenek yetersizliği yüzünden maalesef bugüne kadar gerekli çalışma yapılamamıştır. Bazı ülkelerde nehirlere paralel atık su kanalları yapılarak göller ve nehirlerin temiz kalması sağlanmaktadır. Gediz Nehri'ndeki kirliliğin önlenmesi için Gediz Nehri'ne paralel, kapalı devre atık su kanalı yapılmaktadır.

Bu sorunlar nedeniyle Gediz Nehri'nin kirlenme sebeplerinin araştırılarak Gediz Nehri'nin kirlilikten kurtarılması ve havzaya yaptığı etkilerin araştırılmasına yönelik Meclis araştırması açılmasının yerinde olacağını düşünüyor, hepinize saygılar sunuyorum. (MHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Akçay.