CHP GRUBU ADINA ŞERAFETTİN TURPCU (Zonguldak) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü bütçesi üzerine CHP Grubu adına söz almış bulunuyorum. Yüce heyetinizi ve halkımızı saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle, Zonguldak kömür havzasının yüz yetmiş yıla yaklaşan tarihinin en büyük felaketleri olan ve bugün yıl dönümü olan 3 Mart 1992 Kozlu faciasında hayatını kaybeden 263, 7 Mart 1983 Armutçuk faciasında hayatını kaybeden 103 maden şehidimizi saygıyla anıyorum.

Değerli milletvekilleri, yüz ölçümü 783 bin kilometrekare olan ülkemizin, ortalama 200 metre derinliğine kadar sondajlar yapılarak yer altı kaynakları bilinmektedir. Daha altında ne olduğunu bilmiyoruz. Gelişmiş ülkelerde ortalama, Sayın Bakanım, bin metre derinliğe kadar sondajlama çalışmaları tamamlanmıştır. Ülkemizin maden varlıklarının ortaya çıkarılması için yoğun bir sondaj faaliyeti yürütülmesine ihtiyaç vardır. Bu konuda kuruma önemli görevler düşmektedir.

Bu noktada, yüz yetmiş yıllık üretim kültürü olan ancak bugün bitme noktasına gelen taş kömürü üretimine ayrı bir parantez açmamız gerektiğini düşünüyorum. Cumhuriyet sonrası kurulan ilk il olma unvanına sahip Zonguldak, taş kömürünü çıkartmak için 5 binden fazla madencisini şehit verdi, 10 binlerce madencimiz sakat kaldı. Taş kömürü tozunun sebep olduğu meslek hastalıklarından dolayı binlerce insanımız hayatını erken kaybetmiştir. Yani Zonguldak, ülkemizin sanayisini kurmak ve geliştirmek uğruna bugüne kadar çok ağır bedeller ödemiş bir kentimizdir.

Emeğin başkenti Zonguldak, maalesef bugün emeklinin ve işsizliğin başkenti hâline getirilmiştir. Bunun nedeni, iktidarın Zonguldak'a on dört yıldır kalıcı yatırım yapamamasıdır. İstihdam imkânı olmadığı için Zonguldak göç vermekte ve günden güne küçülmektedir. 2002'de iktidarınızda, 616 bin olan Zonguldak'ın nüfusu her yıl göç vermiş, 2015'te 595 bine gerilemiştir. Ekonomideki rolü giderek azalan şehrimiz şimdi ise suyu çekilmiş değirmene benzemiştir. İktidar bilmelidir ki Zonguldak sadaka istemiyor, yüz yetmiş yıldır ekonomiye kazandırdıklarının karşılığını istiyor, hak ettiğini istiyor, yatırım istiyor, iş istiyor.

Değerli milletvekilleri, cumhuriyetin ilk yıllarından beri faaliyet gösteren Türkiye Taşkömürü Kurumu, Türkiye sanayisinin gelişmesinin lokomotifi işlevini görmüş, aynı zamanda ülke ve bölge ekonomisine büyük katkı yapmış, istihdam açısından bölgemizin temel kurumlarından biri olmuştur. Türkiye Taşkömürü Kurumu, ülkemizde derin kuyu kömür madenciliği yapan ve deniz altı sahalarda kömür madenciliği yapan tek kurumdur. Bununla birlikte, Türkiye Taşkömürü Kurumu ilk tahlisiye yani yer altı kazaları kurtarma istasyonu kuran ve ülke çapında bugüne kadar 10 bin tahlisiyeci yetiştiren, eğiten bir kurumdur. Bu kadar önemli, bu kadar stratejik ama iktidar tarafından bitme noktasına getirilen bir kurumdan bahsediyoruz. Bu önemli kurum, bugün tarihinin en az sayıda işçisiyle en az miktarda üretim yapar hâle gelmiştir.

1970-1980 arası 42 bin çalışan bugün, 2002'de 16 bine, şu anda da 8.900'lere düşmüştür. Kurumun norm kadrosu ise 14 bindir. Bu nedenle mevcut durumda ihtiyaç olan iş gücü açığının acilen giderilerek norm kadronun tamamlanması, bu seviyenin korunması için her yıl ihtiyaç olacak şekilde işçi alımının tamamlanması gerekmektedir.

Havzamızda yaklaşık 1,3 milyar ton rezerv olduğu bilinmektedir. İşçi açığı giderilerek kurum, üretim hedefi olan yılda 5 milyon ton üretim için büyük bir ivme kazanacaktır. Sayıştayın TTK'ya ilişkin 2014 yılı denetim raporunda, Zonguldak taş kömürü havzasında üretim faaliyetlerinin gerekli yatırımlar yapılarak sürdürülmesi ve teşvik edilmesi gerektiği söylenmekte, tüm hazırlıklar tamamlansa bile yeterli üretim işçisi alınmadığı takdirde üretim miktarının artırılmasının mümkün olmadığı vurgulanmaktadır.

Taş kömürü rezervlerini en iyi şekilde değerlendirmek ve ülkenin taş kömürü ihtiyacını karşılayarak yurt ekonomisine katkıda bulunmak zorundayız. Bu gerçeklere rağmen, sürekli yerli kaynak vurgusu yapan iktidar TTK'nın işçi açığını neden gidermiyor? Kurumun yeniden yapılandırılmasıyla ilgili atması gereken adımları neden atmadığını anlamak mümkün değildir.

Sayın Bakanım, yeterli yer altı işçisi olmadığı için üretimin artırılması zaten mümkün değildir. Yeterli yerli üretim olmaması nedeniyle ithal edilen kömür miktarının cari açık üzerindeki etkilerini hiç hesaba katmakta mısınız? Sayın Bakan, Türkiye Taşkömürü Kurumuyla ilgili 2010 yılında mevcut durum tespit raporu hazırlandığını ancak rapor üzerinde kurumlar arası bir mutabakata varılamamış olması nedeniyle günümüze kadar herhangi bir gelişme kaydedilmediğini söylemektesiniz. Sayın Bakanım, kurumların altı yıldır TTK'ya ilişkin mutabakata varamadığı hususlar acaba nelerdir, lütfen konuşmanızda açıklayınız, bunu biz de bilelim. Yeri geldiğinde saatler içerisinde yasa çıkaran iktidarınız, konu TTK'ya yatırım yapmak, yeniden yapılandırmak ve işçi almak olunca neyi beklemektedir?

Değerli milletvekilleri, 1970'li yıllarda yaklaşık 5 milyon ton kömür çıkarırken Taşkömürü Kurumu, bu yıldan yıla azalmaya başlamış, sizin iktidarınızda 2,2 milyon ton olmuş 2002 yılında, 2015 yılı sonu itibarıyla da bunu 948 bin tona düşürmüşsünüz. 1980 yılında Türkiye'nin taş kömürü ihtiyacının yüzde 80'ini Zonguldak karşılamaktayken maalesef bugün bu oran yüzde 6 civarlarına düşmüştür.

AKP döneminde üretimdeki dibe vuruş dikkat çekici olduğu kadar ithalatın her yıl devasa oranda katlanması da dikkat çekicidir. 1980'de 0,9 milyon ton olan taş kömürü ithalatı bugün 32 milyon ton seviyesine ulaşmıştır. Yerin altında kömürümüz, yerin üstünde işsizlerimiz var ama sizlerin politikası yüzünden bu kömür çıkarılamıyor. Mayıs 2015 raporu, son dönemde uluslararası kömür pazarında yaşanan gelişmeler, tedarik güçlükleri ve aşırı yükselen kömür fiyatları yerli üretimin öneminin bir kez daha ön plana çıktığının altını çizmektedir. Sayın Bakan, bu tabloya rağmen Zonguldak taş kömürüne bu kadar uzak durmanızın nedeni nedir?

Sözlerime son verirken şunları söylemek istiyorum: TTK'nın işçi açığı acilen giderilmeli, yeniden yapılandırarak, sermayesini güçlendirerek ayağa kaldırmak lazım. Bunun için yapılması gereken çalışmalar acilen tamamlanmalıdır. Burada sağlanacak istihdam ve dışarıya verilecek dövizin önlenmesi bile başlı başına bir kazançtır. Bu gerçekler ışığında yapılandırma çalışmalarının bir an önce bitmesini diliyorum.

Hepinize saygı ve sevgilerimi sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)