ÖZCAN ULUPINAR (Zonguldak) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Amele Birliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığının 91'inci kurtuluş yıl dönümü dolayısıyla gündem dışı söz almış bulunuyorum. Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle, Gazze'de akıtılan kanın son bulmasını temenni ediyor bu saldırıyı nefretle kınıyorum. İnşallah bu katliam şu mübarek günlerin yüzü suyu hürmetine son bulur.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; henüz cumhuriyetin kuruluş aşamasında ülkenin birçok yerinde savaşlar devam ederken cumhuriyetimizin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk Zonguldak Havzası'na özel bir önem vermiştir. Bu dönemde havzada yabancı işletmeler kömür üretimi yapmaktadır. Ocak işletmecileri işletmecilikle ilgili geniş yetkilere sahip olmuşlar ve bu yetkilerini olabildiğince işçileri sömürerek kullanmışlardır. Ocaklara yakın köylerden temin edilen işçiler hiçbir sosyal hakkı olmadan çok düşük ücretlerle hatta günlük bir ekmek parasına çalıştırılmaktaydı. Sadece insan gücüne dayalı olarak yapılan işletmecilik sonucu birçok işçi iş kazaları sonucu yaralanmış, sakat kalmış veya ölmüştür. Herhangi bir iş kazasında yaralanan veya sakat kalan işçiler hiçbir hak talep edemeden köylerine döner, ocaklarda ölenler ise etrafında yakını yoksa ortada kalırdı. Taşkömürü havzasındaki huzursuzluk büyüktü ve bu sıkıntılı dönem yeni Türkiye Cumhuriyeti'ni de rahatsız ediyordu. Kuvayımilliyeciler Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışını izleyen hükûmetleşme devresinin ilk aylarında stratejik önemini dikkate alarak Zonguldak Kömür Havzası'nı derleyip toparlamak için harekete geçmişlerdi. Bu devrede kömürün satışı tamamen serbest bırakılmış. ocaklarda çalışan işçilerin askerlikleri ertelenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti memleketi düşmanlardan kurtarmak için bir yandan savaşlar yaparken memleketin çeşitli kesimlerinde mahallî ve ekonomik tedbirlerin alınmasını da gerekli görmüştür. Nitekim Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Atatürk tarafından Amele Kanunu çıkarılması konusu Meclise getirilmiş, kabul edilerek o zamanın Umuru İktisat Vekili Sayın Celal Bayar görevlendirilmiştir. Havza tetkiki alınmış, alınması gereken önlemler belirlenmiş, çalışma hayatının ve imtiyazlı kömür şirketlerinin hukuki durumu nazara alınarak Meclis müzakereleri sonucunda kısa adıyla Havzai Fahmiye Amele Kanunu çıkarılmıştır.

Amele Birliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığı 10 Eylül 1921 tarih 151 sayılı Havzai Fahmiye Amele Kanunu'nun 4'üncü maddesine dayanarak 21 Temmuz 1923'te kurulan ilk sosyal güvenlik kuruluşudur. Ülkemizin sosyal güvenlik anlamında ilk kuruluşu olmasının ötesinde, kuruluşundaki insani ve toplumsal ölçütleriyle cumhuriyetimizin anıt kurumları arasında yer alır. Doksan bir yıldır maden kömürü ve enerji işlerine hizmet eden Amele Birliği uzun süre Türkiye'nin ilk sosyal güvenlik kuruluşu olarak hizmet etmiştir. Zaman içerisinde bu görevlerini kamunun uzman kuruluşlarına devretmiştir. Şu anda da yardımlaşma sandığı olarak bütün teknolojik gelişmelere rağmen hâlâ en zor şartlarda çalışan maden ve enerji işçilerimize hizmet etmeye ve yanında olmaya devam etmektedir.

Amele birliği kurulması sonucunda maden işçilerimiz Zonguldak başta olmak üzere Bartın, Karabük ve Kastamonu ilinin bir bölümünü de kapsayan sendikal, sağlık, sosyal güvenlik, işçi sağlığı ve iş güvenliği alanlarında çok önemli kazanımlar elde etmiştir.

TTK'da çalışan işçiler ile TEİAŞ Çatalağzı Termik Santralinde çalışan işçiler sandığın zorunlu üyesidir. Yaklaşık üye sayısı 10 bindir. 151 sayılı Havzai Famiye Amele Kanunu'nda belirtilen 15 maddelik kanun, o döneme göre işçilere ve çalışma yaşamına yenilikler getirmiştir. Bu kanunla kazazede ve hasta maden amelesinin, bilhassa amele eşlerinin, çocuklarının bakımı, burs, geçici iş göremezlik yardımı, kredi yardımı, cenaze ve iş kazası yardımı imkânı getirilmiştir. Amele Birliği aynı zamanda yukarıda bahsettiğimiz karşılıksız ve sosyal yardımlarla üyelerine ve dolayısıyla işverene maddi ve moral anlamında çok önemli destek sağlamaktadır. Amele Birliği son bir yılda 1.341 öğrenciye yaklaşık öğrenim yardımı 2 milyon TL, diğer sosyal yardımlar 34 milyon TL ile bankalardaki nakit hareketleri tutarı 86 milyon TL olmak üzere 122 milyon TL Zonguldak ekonomisinde hareket görmektedir. Bu da Amele Birliğinin Zonguldak için önemini açıkça göstermektedir. Günümüzde bakıldığında son derece doğal bir hakmış gibi görünen, o günkü koşullarda emekçinin yaşamında devrim niteliğinde değişim sağlayan bu güzide kuruluşumuzun 91'inci yılını kutluyorum.

Bu duygu ve düşüncelerle maden şehitlerimizi rahmet ve minnetle anarken, yaklaşan Ramazan Bayramı'nın tüm İslam âlemine hayırlara vesile olmasını diliyor, yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)