MUSTAFA KEMAL ŞERBETÇİOĞLU (Bursa) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; sizi ve şahsınızda aziz milletimizi saygıyla selamlıyorum.

233 sıra sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı üzerinde şahsım adına söz almış bulunuyorum.

Her ülkeye ve sosyolojik gerçeklerine uygun alternatif çözüm yolları vardır. Ara buluculuk, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri içerisinde dünyada en yaygın ve başarılı olanıdır. Bu nedenle, hazırlanan kanun tasarımız ara buluculuğa ilişkindir. Bugün, kentleşme, büyük şehirlerde yaşama ve yaşam koşullarının ağırlaşması ve kültürel dinamiklerimizin yeterince işletilememesi neticesi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de maalesef insanlarımız birbirine yabancılaşmış ve diyalogla çözülebilecek en ufak anlaşmazlık ve uyuşmazlıklarda bile taraflar soluğu mahkemelerde almaktadır. Bu noktada, uyuşmazlıkların dava yoluyla çözümü yerine tarafların kendi iradeleriyle uzlaşarak uyuşmazlığa son vermeleri, toplumsal barışın korunması ve uzlaşma kültürünün hâkim kılınması açısından hayati önem taşıyan bir yöntemdir. Ara buluculuk müessesesi, yargı sistemiyle rekabet içinde olmadığı gibi, amaç yargısal yollara başvuru imkânını ortadan kaldırmak da değildir.

Adalete erişim, Anayasa'mızın 36'ncı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6'ncı maddesinde güvence altına alınan temel bir haktır. Amaç, devlete ait olan yargılama yetkisinin mutlak egemenliğine zarar vermeden uyuşmazlıkların daha basit ve kolay çözümüdür. 2004 yılında, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyinin hukuk ve ticari uyuşmazlıklarda ara buluculuğun belirli yönlerine ilişkin direktif tasarısı, medeni hukuk alanında ve ticari konularda ara buluculuğa ilişkin hükümler içermektedir. Bu direktif tasarıda, üye ülkelerin zor ve karmaşık hukuk sistemi yerine daha kolay ve basit biçimde uyuşmazlıkların anlaşmayla çözümü amaçlanmıştır. Avrupa Birliğine üye ülkeler, süreç içerisinde alternatif çözüm yöntemlerine ilişkin kanunlar kabul etmiş ve uygulamaya koymuşlardır. Almanya, Avusturya, Macaristan, Bulgaristan ve Slovakya gibi ülkelerde, ara buluculuk özel kanunlarla düzenlenmiştir.

Tarafların kendi aralarındaki uyuşmazlıkları her zaman anlaşarak ve üçüncü kişilerin aracılığından faydalanarak çözebilecekleri düşünülebilirse de bu alanda devletin düzenleme yapması ve tüm dünyada ve Avrupa'da olduğu gibi, taraflara bu imkânı vermesi gerekmektedir.

Tasarı, sadece tarafların serbestçe tasarruf edebilecekleri özel hukuk ilişkilerinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda uygulanacaktır.

Ara buluculuk süreci zaman aşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.

Ara buluculuk faaliyeti sırasında tarafların ve ara bulucunun edindiği bilgiler gizli tutulacak; diğer yargı mercilerinde, mahkeme ve tahkimde dayanılamayacaktır. Bunun nedeni, ara buluculuk faaliyetine güven sağlanması ve verilen ödünlerin aleyhte kullanılmasının önlenmesidir. Bu bilgi ve belgeler mahkemeler tarafından da istenemeyecektir.

Ara bulucu, tarafların anlaşarak seçtikleri üçüncü bir kişidir. Ara bulucunun bağımsız ve tarafsız olması ve iyi bir eğitim alması ve sicile kayıtlı olması gerekmektedir. Ara bulucunun eğitimi hususunda eğitim verecek kurumların, gerekli koşullara sahip olmak şartıyla, Adalet Bakanlığından izin almaları gerekecektir.

Ara bulucu, süreç sonunda bir karar vermez, bilimsel yöntemle taraflar arasında iletişimi sağlayarak uyuşmazlığı ortadan kaldırmaya çalışır.

Ara buluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaşması hâlinde taraflar bir anlaşma belgesi düzenleyebilirler, isterlerse icra mahkemesine başvurarak bu belgeye icra edilebilirlik şerhi verdirebilirler. Bu şekilde icra edilebilirlik şerhi verilmiş olan anlaşma belgesi ilam niteliğinde belge sayılacaktır.

Ara buluculuğun özendirilmesi için, tarafların imzaladıkları anlaşma belgesinin maktu damga vergisi ve harca tabi tutulması kabul edilmiştir.

Ara buluculuk faaliyetinin düzenle yürütülebilmesi için ayrı bir teşkilatlanmaya gidilmiş ve bu teşkilatlanma Adalet Bakanlığı bünyesinde gerçekleştirilmiştir. Bakanlık bünyesinde ayrı bir daire başkanlığı kurulması öngörülmüş ve farklı kurum ve kuruluşlardan temsilcilerin katılacakları ayrı bir Arabuluculuk Kurulu oluşturulmuştur.

Adalet Komisyon üyeleri olarak, ara buluculuğun etkin bir şekilde uygulandığı Avrupa ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri'ne yapılan ziyaretlerde, esas amaç bu olmamakla beraber, ara buluculuğun ilgili ülkelerin yargı yükünün azaltılmasına katkı sağladığı yönünde ciddi rakamlar ve bilgiler aldık. Her ne kadar rakamlar ülkeden ülkeye değişse de hem yargı yükünü azaltacağına hem de toplumsal uzlaşma kültürümüze katkı sağlayacağına inandığım ara buluculuk müessesinin ve kanun tasarımızın hayırlı olmasını diliyor, tekrar hepinizi saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederiz Sayın Şerbetçioğlu.