ERKAN AKÇAY (Manisa) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Cumhuriyet Halk Partisinin, Soma'daki maden ocaklarında meydana gelen iş kazalarının ve yaşanan ölümlerin sorumluları ile nedenlerinin araştırılması ve bu kazalara karşı gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik Meclis araştırma komisyonu kurulmasıyla ilgili grup önerisinin lehinde söz aldım. Muhterem heyetinizi Milliyetçi Hareket Partisi ve şahsım adına saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, ülkemizde enerji talebinin yerli üretimle karşılanma oranı gittikçe azalmaktadır. 1990'lardaki yüzde 48 oranından 2012 yılında yüzde 27'ye kadar düşmüştür. Türkiye'nin birincil enerji tüketiminin yüzde 87'sini karşılayan doğal gazın yüzde 98'i, petrolün yüzde 91'i ithal edilirken linyit kömürünün tamamı ülkemizde üretilmektedir ve Türkiye'deki yaklaşık 2 milyar tonluk linyit kömürü rezervinin 753 milyon tonu Soma'dadır. Soma'da günde 15 milyon ton tüvenan linyit kömürü üretilmektedir. Soma'da üretilen linyit kömürü Soma termik santrallerine yakıt temin etmekte, ısınma ve sanayide ülkemizin ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

Değerli milletvekilleri, Türkiye, iş kazalarında Avrupa'da 1'inci, dünyada 3'üncü sıradadır. Türkiye'deki işçi ölümleri ortalaması ise Avrupa Birliğinin 8,5 katıdır. Türkiye'de 2002-2013 yılları arasında toplam 880 bin iş kazası yaşanmış, bu kazalarda 13.442 vatandaşımız yani işçimiz hayatını kaybetmiştir. Dolayısıyla, AKP döneminde Türkiye'de ortalama her gün 219 iş kazası meydana gelmiş ve bu kazalarda da günde ortalama 4 işçi hayatını kaybederken 5 işçi de iş göremez hâle gelmiştir. 2002 yılındaki iş kazalarında 872 işçi hayatını kaybederken, 2013 yılında iş kazalarında 1.235 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu rakamları iş kazalarındaki artışa dikkat çekmek amacıyla söylüyorum.

Yine, TÜİK'in 2013 iş kazalarını araştırma sonuçlarına göre iş kazası oranının en yüksek olduğu sektör madencilik sektörüdür. Madencilik ve taş ocakçılığı sektöründeki kazaların toplam kazalar içindeki payı yüzde 13,4'tür. Maden işçileri iş güvenliğinin hiçe sayıldığı maden ocaklarında düşük ücret ve uzun mesai saatleriyle çalışmaktadır. Maden işçileri yaptıkları iş ve çalışma koşullarından dolayı genç yaşta sağlık sorunlarıyla boğuşmak zorunda kalmaktadır. Özelleştirme, taşeronlaştırma ve rödovans gibi yanlış uygulamalar ve bilhassa denetimin yeterince yapılmaması iş kazalarının artmasına neden olmaktadır. Türkiye, ölümlü maden kazalarında dünyada 1'incidir.

2013 yılı sonu itibarıyla Soma'nın nüfusu 105 bindir. Soma'da çalışan nüfusun yaklaşık 16 bini maden çalışanıdır. Maden çalışanlarının 14 bini özel sektörde, 2 bini kamu madenlerinde çalışmaktadır. Maden çalışanlarının yaklaşık 12 bini de yer altında çalışmaktadır. 105 bin kişinin yaşadığı Soma'da, 2013 yılında, sadece Soma Devlet Hastanesinde 650 bin poliklinik, 150 bin acil yardım hizmeti verilmiştir. Yine, 2013 yılında Soma ilçemizde 5 bin iş kazası meydana gelmiştir. Bu kazaların yüzde 90'ı maden ocaklarında, maden sahalarında yaşanan kazalardır. Maden kazalarının birçoğunu da yanık yaraları oluşturmaktadır. Soma Devlet Hastanesinde yanık ünitesi olmadığı için özellikle maden kazalarındaki yanık yaralıları başka illere sevk edilmek için saatlerce bekletilmekte, bu da ölümlerin artışına neden olmaktadır. Acilen Soma Devlet Hastanesinde de yanık ünitesi kurulması ihtiyacı vardır. Bugüne kadar Soma'daki Türkiye Kömür İşletmelerine bağlı Ege Linyit İşletmesindeki kazalarda 79 madenci hayatını kaybetmiştir.

Bazı özel maden şirketlerindeki kaza istatistikleri ise âdeta insanın kanını dondurmaktadır. AKP'li bir milletvekilinin arkasında olduğu iddia edilen "Uyar Madencilik" adındaki bir şirket 17 Aralık 2003 yılında kamudan Darkale maden ocağını kiralamıştır. Bu maden ocağında 2011 yılında 238 -lütfen, dikkatinizi çekiyorum değerli milletvekilleri- 2012 yılında 255 iş kazası olmuş, 2003-2013 yılları arasındaki kazalarda da 10'dan fazla işçi hayatını kaybetmiştir. Biraz önce de sayın konuşmacıların dile getirdiği üzere bu bilhassa Darkale maden ocağı işletmelerinin işçileri yıllardır AKP'nin Manisa seçim mitinglerine zorla baretleriyle birlikte getirilmektedir.

MUSA ÇAM (İzmir) - Kadrolu!

ERKAN AKÇAY (Devamla) - Âdeta mitingler için kadrolu hâle getirilmiştir.

Bu Darkale maden ocağında her geçen yıl kazaların artmasına, yer altında ruhsat ihlali yapılmasına ve bu şirketin devlete yaklaşık 30 milyon sosyal güvenlik prim borcu olmasına rağmen şirket faaliyetine devam etmiştir.

Soma'da Uyar Madenciliğin işlettiği Darkale ve Azyak'ta meydana gelen kazaları da geçtiğimiz 2013 yılı bütçe görüşmeleri sırasında da defaatle dile getirdik ve bu konuda da soru önergeleri verdik.

Soru önergemizi cevaplandıran Sayın Enerji Bakanı, Uyar Madenciliğin Soma Darkale mevkiinde yer altı ocağını 17 Aralık 2003 tarihinden bu yana kiraladığı cevabını veriyor ve Darkale maden ocağında 20 Ekim 2013 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucunda yapılan teftiş sonucunda 7 madde hâlinde mevzuata aykırılık tespit edildiği için kapatıldığını bildirdi. Bu iş yerinde 2006, 2007, 2011 ve 2012 yılında olmak üzere toplam 5 denetim yapıldığı söylendi. Yapılan bu denetimler sonucunda Uyar Madencilik şirketine 202 milyon lira idari para cezası verildiği ve ayrıca bu madencilik şirketinin de yer altından sınır ihlali yaptığı yani hırsızlık yaptığı, maden çaldığı da söz konusudur. Bu, Bakanlığın verdiği bilgi dâhilindedir yani Bakanlık da bunu bilmektedir.

20 Ekim 2013 tarihinde meydana gelen ölümlü kazalar nedeniyle yapılan denetimler sonucu yaklaşık 800 işçinin çalıştığı Darkale maden ocağı kapatıldı ve Uyar Madencilik işçilerinin kıdem ve ihbar tazminatını da ödememiştir.

Darkale ocağında 8 saat çalışması gereken işçiler 12 saat çalıştırılıp primleri ödenmemiştir. Azyak'ta yer üstünde birikmiş binlerce ton şlam, toprakla örtülmediği için yanmakta, aşırı derecede çevre kirliliği oluşmaktadır.

Değerli milletvekilleri, bu maden kazalarını azaltmak için öncelikle denetim savsaklanmadan çok etkin hâle getirilmelidir. Maalesef, AKP iktidarının en zayıf olduğu, en yanlış iş yaptığı konuların başı, genel olarak ifade ediyorum, denetim konusudur. Yani "denetim" kavramını asla ağzına almak istememekte ve denetimden sürekli kaçmaktadır. Bu denetim etkin kılınmalı, yaptırımlar caydırıcı hâle getirilmelidir ve maden ocaklarında taşeron sistemi de kaldırılmalıdır. İş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu mühendis iş akdi ve ücret yönünden işverenden bağımsız olmalıdır. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün 176 sayılı Madenlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi mutlaka onaylanmalıdır. İş güvenliğiyle ilgili, yeterince, gerekli denetime ilişkin ve eğitime ilişkin çalışmalar da yapılmalıdır.

Maden işçilerinin aldıkları ücret yetersizdir. İş güvenliği taşeron patronların iki dudağı arasındadır. İş güvenliği yeterli olmayan ocaklarda düşük ücretle, uzun mesai saatleriyle çalışan madencilerimiz yaptıkları iş ve çalışma koşullarının olumsuzluğu nedeniyle de genç yaşta çok ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşmaktadır.

Bu düşüncelerle, hepinize saygılar sunuyorum. (MHP sıralarından alkışlar)