HÜSEYİN ÜZÜLMEZ (Konya) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Barış ve Demokrasi Partisi grup önerisinin aleyhinde söz almış bulunmaktayım. Yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, bölgedeki elektrik kesintileriyle ilgili bir araştırma önergesi üzerinde söz aldım. Şimdi, elektrik kesintilerinin neden, nasıl olduğunu, evvela olayın bir haritasını çizmemiz gerekir. Bir sanayici, bir iş adamı arkadaşınız olarak bunu daha net ifade edebilirim. Bir sanayi tesisi veya bir ev, iskân ruhsatı almadan evvel, evvela elektriği alabilmek için bir elektrik mühendisi veya teknisyenine o elektrik tüketimiyle ilgili maksimum gücünü hesaplattırır ve şirkete bildirir ve ona göre bir elektrik tahsisi yapılır.

Şimdi, bölgeye şöyle bir baktığımızda, özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgemizde Dicle Elektrik AŞ'nin olduğu ama buna Van, Hakkâri bölgesini de dâhil ettiğimizde şöyle bir netliği ortaya koyabiliriz: Türkiye'de 2012 yılında yaklaşık 242 milyar kilovatsaat elektrik üretilmiş ve bu da yaklaşık olarak tüketilmiş. Bunu abone başına vurduğumuzda, kişi başı elektrik tüketimi 550 kilovatsaat -abone başı- ancak Dicle bölgesine baktığımızda kişi başı ve abone başı elektrik tüketimi 1.237 kilovatsaat. Değerli arkadaşlar, burada abone sayısı az ama kaçak elektrik tüketimi 2,2 katı yani Türkiye ortalamasında bir abone tüketiminin 2,2 katı tüketim var, abone daha düşük. Türkiye ortalamasına baktığımızda, abone başına 468 kilovatsaat tahakkuk var ama bölgeye baktığımızda, Dicle bölgesinde 297 kilovatsaat elektrik tahakkuku var. Bu tahakkuklarda tüketim ve tahsilat oranına baktığımızda, meskenlerde aylık tüketim -meskenleri ele alalım, sanayi tesislerini veya tarımsal sulamaları değil- Türkiye ortalaması 131 kilovatsaatken bölgede 418 kilovatsaat çıkmaktadır. Bu da 3,2 oranında yani normal tüketimin, abone başı tüketimin 3,2 katı kaçak var demektir. Kişiler abone olmamakta ve ücret ödememektedirler. Yine, Türkiye'ye baktığımızda, Türkiye'de mesken abonesi başına ortalama aylık 43 TL'lik elektrik tüketimi var, Dicle bölgesinde 138 TL. Acaba Dicle bölgesi son derece teknolojik aletlerle evler donatıldı da ondan mı tüketiyor, yoksa her bir ev üretim merkezi hâline mi geldi de bu yapılıyor? Tahsilata baktığımızda ise Türkiye'de mesken başına aylık 43 lira tahakkuk varken 42 lira tahsilat var; Dicle bölgesinde ise 15 TL. Bölgede meskenlerde tüketilen elektriğin yaklaşık yüzde 10'unu tahsil edebilmekteyiz.

Şimdi, bu elektrik kesintilerini, bu haritayı ifade ettikten sonra bölgelere baktığımızda 2012 yılında -Sayın Zozani de ifade etti "Hakkâri yüzde 75." dedi, bunlar TEİAŞ'ın verileri- illerin toplamında Dicle bölgesinde yüzde 75,68 kayıp ve kaçak var, Türkiye'de bu yüzde 15 oranında. Şimdi, siz bir bölgede müracaat ediyorsunuz, bir mahalleye, buradaki abone sayısına bakarak 1.000 kw'lık bir trafo kuruyorsunuz ama arkasından kaçak elektriklerle 4.000 kw'lık bir elektrik tüketimi olduğu zaman trafolar patlıyor, hatlar çekmiyor. Bundan dolayı da sık sık elektrik kesintisi yaşanmakta.

Şimdi, bunları aşabilmenin yolu özelleştirmeden geçer dedik. Özelleştirme yapıldığı zaman bunlar daha dikkatli yapılacak ve bölgeyi uzun bir süre veya orta vadede rehabilite ederek bunların asgariye indirilmesi ve planlamanın gerçekçi anlamda yapılması gerekir. Bir mahallede ihtiyaç 1.000 kw'lık trafoysa 1.000 kw'lık, 5.000 kw'lık ise 5.000 kw'lık trafo gerçekleştirilmeli. Ancak bu kayıp kaçaklar olduğu müddetçe bunları doğru planlamanız ve doğru hedefleyebilmeniz mümkün değildir.

Ancak, şu mantık da doğru değildir: "Bölgede üretilen elektriğin yüzde şu kadarı halka verilsin yani bu ücretsiz verilsin." dendiği zaman Anayasa'nın adalet ölçüsüne aykırıdır.

EMİN HALUK AYHAN (Denizli) - Zaten veriyorsunuz.

HÜSEYİN ÜZÜLMEZ (Devamla) - Şöyle bir anlayış mümkün olmaz: "Hububatın yüzde 70'i Konya'da üretiliyor, biz bu üretimin yüzde 25'ini Konya bölgesine bedava dağıtalım." Bu anlayışla devlet idare edilmez.

EMİN HALUK AYHAN (Denizli) - Fiilen var zaten bu.

ALTAN TAN (Diyarbakır) - Ya, bırakın bunları. Vatandaşın elektriği yok. Kaçak varsa engelleyin; asker var, polis var. Vatandaşın elektriği yok diyoruz, bunlar hikâye.

HÜSEYİN ÜZÜLMEZ (Devamla) - Kaçak var ve bu kaçakların, trafo patlamalarının, elektrik kesintilerinin önlenebilmesi için doğru bir planlama yapılması gerekir. Bunu yapamadığınız müddetçe kim iktidara gelirse gelsin bunları yapması mümkün değildir. Bu kayıp kaçak oranları bizim AK PARTİ iktidarımız döneminde değil.

ALTAN TAN (Diyarbakır) - O zaman yirmi beş sene daha mı bekleyelim?

EMİN HALUK AYHAN (Denizli) - Mazeret mi söylüyorsun?

HÜSEYİN ÜZÜLMEZ (Devamla) - 1996 yılında elektrik özelleştirme ihalelerine girmiş birisi olarak söylüyorum, buradaki özelleştirmenin temelinde kayıp kaçak oranlarını azaltma vardır. Yıllara yayarak kayıp kaçak oranları aşağı çekilecektir ve bunlar telafi edilecektir.

ALTAN TAN (Diyarbakır) - Ne zaman? 2073'te.

HÜSEYİN ÜZÜLMEZ (Devamla) - Önemli olan, bölgede insanımızın doğru bilgilerle müracaat ederek abone olması ve bunlara göre planlama yapılarak, doğru bir trafo ve hat çekilerek bunlar neticelendirilebilir.

Şimdi, Sayın Zozani dedi ki "Özelleştirmeler şaibeli." Ben de özelleştirmeye girdim, ihaleyi alamadım ama 2 sefer, 3 sefer enerji ihalesine girmiş bir arkadaşınız olarak... Televizyonların huzurunda yapıldı bu.

ALTAN TAN (Diyarbakır) - Ayakkabı kutuları da televizyonların huzurunda ama ortada fail yok!

HÜSEYİN ÜZÜLMEZ (Devamla) - Ve en çok fiyatı kim verdiyse bunlar aldı. Bunlarla ilgili hâlâ bir şaibe aramak son derece yanlış diye düşünüyorum. Özelleştirmeler, son dönemde, şeffaf olarak milletimizin huzurunda televizyonlarda gerçekleştirilmektedir.

Bir diğer konu: Sayın Zozani dedi ki: "Devlet şantaj yapıyor." Değerli arkadaşlar, bölge insanımız kendi elektriğini kendisi kesiyor. Bizim burada, hep beraber, hep birlikte çalışarak, bölge insanını eğiterek, bunların bir millî mesele olduğunu anlatarak bu işe çözüm bulmamız gerekiyor. Aksi takdirde, bunun sürdürülebilir bir durum olması mümkün değil. Sadece -bakın- 2012 ile 2013 yılındaki Temmuz, Ağustos, Eylül aylarını kıyasladığımızda Türkiye'de 1,4 oranında elektrik tüketiminde artış var ama bölgeye baktığımızda yüzde 5 oranında tüketim artışı var. Her geçen gün kaçak ve kayıplar artmakta. Bunların devlete bir yıllık maliyeti yaklaşık 1 milyar 300 milyon TL'yi aşmaktadır. Böyle bir kayıp kaçak oranını uzun süre daha sürdürebilmemiz mümkün değildir. Bunun en doğru olanı, özelleştirme yoluyla bu bölgeyi kontrol altına alarak, halkımızı kayıt altında bir enerji tüketmeye sevk ederek sorunu çözmemiz gerektiğine inanıyor, yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)