RECEP ÖZEL (Isparta) - Sayın Başkan, çok değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum. Barış ve Demokrasi Partisi grup önerisi aleyhinde söz almış bulunmaktayım.

Grup önerisinde, şüpheli asker ölümlerinin açığa çıkarılması, sorumluların belirlenerek sivil mahkemeler önünde yargılanması, şüpheli şekilde yaşamını yitiren askerlerin ailelerinin dinlenerek taleplerinin dikkate alınması amacıyla, Anayasa'nın 98 ve İç Tüzük'ün 104 ve 105'inci maddeleri gereğince bir Meclis araştırması açılması talep edilmektedir.

Evet, konu çok hassas, zor bir durum. Siz, göz bebeğiniz gibi baktığınız, yetiştirip büyüttüğünüz evladınızı sapasağlam, asker ocağına teslim ediyorsunuz. Askere uğurlarken kına yakıyorsunuz, davul çalıyorsunuz, kurban kesiyorsunuz ve askere yolluyorsunuz. Daha sonra da bu evladınızın size ölüm haberi geliyor. Sebebi ne olursa olsun, anne, baba ve aile için çok zor bir durum. Neredeyse dünyaları yıkılıyor. Evlat acısı çok zor bir durum. Tabii ki herkes bu acının neticesinde, gerçek ölüm sebebini bilmek ve öğrenmek isteyecektir. Yetkililer de özellikle-anne babaya, aileye ve kamuoyuna bu bilgileri eksiksiz, tatmin edici bir şekilde vermek zorundadırlar. Eğer bir ölüm, asker ocağında vuku bulmuşsa, bunun aynen sivil hayattaki bir ölüm karşısındaki tutum, davranış ve işlem gibi bütün şüphelerden uzak, herkesi tatmin edici şekilde işlemlerinin neticelenmesi gerekmektedir. Hiçbir olayın üstü örtülmemeli; ölümlerde kusuru bulunan, kabahati bulunan, kastı bulunan herkes hakkında her türlü işlem yapılmalıdır. Şüpheli ölümler hakkında bütün idari ve adli soruşturmalar hakikati, gerçeği ortaya çıkarmak, sorumlulara hesap sorma amaç ve gayesini taşımalıdır. Hiçbir şeyin üstü örtülmemeli, başka şekilde takdim edilmemelidir.

Tabii ki normal ve sivil hayatta ölümler nasıl oluyorsa hayatın olağan akışına göre askerî birliklerde de ölümler öyle değerlendirilebilir. Ölümün oluşu, şekli farklılıklar arz edebilir. Askeriye içindeki her ölümü de şüpheyle değerlendirmek, şüpheli ölüm gözüyle bakmak da o derece yanlıştır. Biz inanıyoruz ki askeriyedeki her ölüm en ince detayına kadar inceleniyor, gerek idari gerekse adli soruşturmalar sonuna kadar götürülüyor ve götürülmesini de hiçbir şeyin üzerinin örtülmemesini de özellikle buradan talep ediyoruz.

Bu işlemler sonunda ilgililerin ve kamuoyunun bunlardan tatmin olması da en önemli ayaklardan birini oluşturuyor. Önemle dikkat edilmesi ve hassas olunması, özen gösterilmesi veya... Bu zamana kadar eksik olan tarafı bu olsa gerek: Kamuoyu ve ailelerin yeterince tatmin edilmemiş olmaları.

Askere çocuklar, evlatlar askerlik hizmetini, vatani hizmetini yapmak için gidiyorlar; yoksa, ölmeye gitmiyorlar. Bir savaş olur, o zaman ölümler amenna. Bunun dışındaki ölümler, normal hayatta neyse öyle olmalıdır.

Askeriyede ölümlerin büyük bir oranda intihar olarak yansıması karşısında bu intiharlar hakkında da biraz bilgiyi sizlerle paylaşmak istiyorum:

Dünyada her 40 saniyede 1 kişi intihar sonucu yaşamını yitirmektedir. İntiharın dünya genelinde tüm ölüm sebepleri arasında 10'uncu sırada olduğu, son kırk beş yılda intihar sonucu ölümlerin yüzde 60 oranında arttığı tespit edilmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre de, Türkiye geneline ilişkin yayınlamış olduğu intihar istatistikleri incelendiğinde grubu, eğitim seviyesi, coğrafi bölge, il dağılımı vesairenin Türkiye Cumhuriyeti devletinin ayrılmaz bir parçası olan Türk Silahlı Kuvvetlerine de taşındığı görülmektedir. İntihar davranışı açısından Türk Silahlı Kuvvetlerinin personeli de benzer yaş ve cinsiyet grupları açısından sivil örneklerden daha farklı bir özellikleri bulunmamaktadır. Türkiye genelinde intihar edenler arasında 20-24 yaş aralığının en fazla intiharın meydana geldiği yaş aralıklarından birisi olduğu kabul edilirse, askerlik hizmetinin de bu yaş grubunda yapılması nedeniyle intihar davranışlarının askerî ortama taşınabileceği de değerlendirilebilir.

Peki, bunlar karşısında Türk Silahlı Kuvvetleri neler yapmakta, yaklaşımı nedir ona da bir göz atacak olur isek: Türk Silahlı Kuvvetleri insan hayatına mal olacak kaza ve olaylar ile disiplinsizlikleri önceden tespit etme ve önlemeye yönelik olarak uyguladığı çeşitli tedbirleri silah ve mühimmatların kontrolü, nöbet esasları ve benzeri hususlarda eğitim faaliyetleri yanı sıra sorunlu personelin önceden tespiti ve koruyucu ruh sağlığı hizmetine ilişkin tedbirleri de hassasiyetle uygulamaktadır.

Erbaş ve erlerin askerliğe uyumunu desteklemek, uyum sürecinde yaşadıkları zorlukların, kişiler arası ilişkilerdeki güçlüklerin çözümünde yol göstermek, destek sağlamak ve bunlara paralel diğer psiko-sosyal sorunlarla ilgilenmek üzere kurulmuş rehberlik ve danışma merkezleri hizmet vermektedir.

Sorunu olan personeli tespit etmek amacıyla, Türk Silahlı Kuvvetlerine katılan tüm personele kayıt, kabul değerlendirme anketi uygulanmakta, ayrıca gerekli görülen hâllerde değişik test, anket, ölçekler de kullanılmaktadır. Söz konusu ölçme araçları mevcut 336 merkezde görev yapan psikolog, psikolojik danışmanlar tarafından incelenerek sorun tespit edilen personel takip altına alınmaktadır. Bu maksatla, rehberlik ve danışma merkezleri etkin olarak kullanılmaktadır. Gerek silah altına alınan erbaş ve erlerimizin gerekse de profesyonel personeli tanıma ve teşhis fonksiyonlarının daha etkin olması için Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde çalışmaların yoğun bir şekilde devam edildiği de söylenmektedir.

İntiharların önlenebilmesi için her kişiye ve duruma uygun standart yöntemler bulunmamaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri, sivil yaşantısından asker ocağına getirdiği sorunlar nedeniyle uyum güçlükleri yaşayan personeli tespit etmek, çözüm yolları geliştirerek bu personeli fiziksel ve ruhsal olarak daha sağlıklı bir hâle getirmek, bir yandan vatan savunması ile ilgili görevlerini öğretirken, diğer yandan da fiziki yetenek ve becerilerini geliştirerek, askerlik hizmetinin bitiminde aile yuvasına sağlıkla kavuşturmak için çalışmaların titizlikle sürdürüldüğü ifade edilmektedir. Bu kapsamda, yıllara bağlı olarak, son on yılda intihar oranlarında -yüz binde 32'den yüz binde 15'e- yaklaşık yüzde 50 oranında bir azalma olduğu da gerçekliktir.

Alınan tüm tedbirlere rağmen birliklerde vefatla sonuçlanan her bir kaza, olay meydana geldiğinde, vefat eden personelin ailesine garnizon komutanlıkları vasıtasıyla bilgi verilmekte, ailenin talep etmesi durumunda olayın gerçekleştiği birliğe davet edilerek kazanın, olayın oluş şeklini ilk ağızdan dinlemeleri temin edilmekte ve zihinlerde herhangi bir şüphe kalmamasına özen gösterilmektedir.

Birliklerin içerisindeki herhangi bir olayda, askerî savcılıkların olaya müdahale etmesi, soruşturması, neticeye ulaştırması, olayı en çıplaklığıyla, gerçekliğiyle ortaya koyması bütün herkesin ortak dileği. Buna uyulduğunu ümit ediyoruz, uyulmaya da davet ediyoruz. Eğer biz yargı birliğini temin edebilirsek, Türkiye'de tek bir yargı olabilmesini mevcut Anayasa'mızı değiştirerek sağlayabilirsek, elbette ki sivil mahkemeler tarafından da bunun soruşturulması, kovuşturulması herkesin ortak dileği.

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Değiştirdiniz ya hafta sonu HSYK'yı.

RECEP ÖZEL (Devamla) - Ben bu duygu ve düşüncelerle Barış ve Demokrasi Partisi grup önerisinin aleyhinde olduğumuzu, bugün uluslararası sözleşmeleri görüşeceğimizi, gündemimizin belli olduğunu...

HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Evet mi diyorsun?

RECEP ÖZEL (Devamla) - ...o nedenle buna katılmadığımızı bildiriyor, hepinize saygılar sunuyorum efendim. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)