ERKAN AKÇAY (Manisa) - Sayın Başkan,  değerli milletvekilleri; Bayburt'taki göçün nedenlerinin araştırılmasına, uygulanacak teşvik politikaları ve uzun vadeli yatırım stratejileriyle Bayburt'taki göçün önlenmesine yönelik olarak Cumhuriyet Halk Partisinin vermiş olduğu araştırma önergesiyle ilgili önerinin lehinde söz aldım. Muhterem heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, Milliyetçi Hareket Partisi Genel Merkezimizin görevlendirmesi üzerine 13, 14 ve 15 Haziran 2013 tarihleri arasında Bayburt'u ziyaret ettik. Bayburt il merkezi başta olmak üzere, Aydıntepe ve Demirözü ilçeleri ile Arpalı beldesinde incelemelerde bulunduk. Üç gün boyunca Bayburtlu esnafımızla, çiftçimizle, çalışan ve emekli vatandaşlarımızla çok yoğun temaslarda bulunduk. Ve ziyaretimizin sonunda da Bayburt'la ilgili bir rapor hazırlayarak bu raporu Sayın Genel Başkanımıza takdim ettim. 26 Haziranda gündem dışı bir konuşma yaparak Bayburt'un sorunlarını Türkiye Büyük Millet Meclisinde gündeme getirdim ve ayrıca, Bayburt'un eğitim, gençlik, ulaştırma, orman ve su, tarım ve hayvancılık ve kalkınma konularında ilgili bakanlara 30'dan fazla yazılı soru önergesi verdim. Ve Bayburt'un sorunlarının yakın takipçisi olmaya devam edeceğimizi buradan ifade ediyorum.

Değerli milletvekilleri, ticaret ve sanayinin gelişmediği Bayburt'ta tarım ve hayvancılık ana geçim kaynağıdır. Tarım alanlarının küçük olması, verim düşüklüğü, yeni iş imkânlarının gelişmemiş olması, sürekli kamu yatırımlarının yapılmaması gibi nedenlerle -gerekli kamu yatırımlarının yapılmaması nedeniyle- Bayburt sürekli göç veren bir ilimizdir. Bayburt'taki ulaştırma, sanayi, eğitim, ticaret ve demografi alanlarındaki olumsuzluklar birbirini tetiklemektedir. Bayburt'ta işsizlik ve göç sosyoekonomik hayatı çok olumsuz yönde etkilemektedir. Tarım ve hayvancılık âdeta can çekişmektedir. Siftahsız günü bitiren esnafımız iş yerlerini kapatma noktasındadır. Hâlihazırda birkaç işletme ile var olmaya çalışan sanayinin çarkları da doğrusu dönmekte zorlanmaktadır. İşsizlik ve göç Bayburt'ta her hanenin sorunu hâline gelmiştir. Oysa, TÜİK'e göre, Bayburt, Türkiye'nin işsizlik oranı en düşük kenti görünümündedir, yüzde 4,7 olarak görünüyor. İşsizlik oranı, istihdam yaratan yeni iş alanlarının açıldığı için değil, işsizlik nedeniyle sürekli göç verildiği için düşük görünmektedir. Nitekim, 1990 yılında 107 bin olan Bayburt'un nüfusu, 2007'de 97 bine, 2010'da 74 bine düşmüştür. 2011 yılında ise 77 bine çıkmıştır. 2011 yılındaki bu artışın nedeni Bayburt'ta üniversite açılmasıdır. Ancak 2012 yılında tekrar 76 bine düşmüştür ve 2023'te de yapılan projeksiyonlara göre nüfusunun 49 bine düşmesi beklenmektedir.

Bayburt'ta göç, ekonomik ve sosyal yaşamın her alanını olumsuz etkilemektedir ve aynı zamanda da her alan birbirinden etkilenmektedir. Göç olgusu bugün Türkiye'nin acı bir gerçeği hâline gelirken bu gerçeği bütün hassasiyeti ile yaşayan kentlerden birisi de Bayburt'tur. Türkiye'nin en çok göç veren illerinden biri olan Bayburt'ta göçün etkisi hemen her veride ve araştırmada ortaya çıkmaktadır. Genel ve yerel bazda yapılan araştırma sonuçlarında olumsuz verilerle gündeme gelen Bayburt, Türkiye'nin en az nüfusuna sahip olduğu ve sürekli göç verdiği için aynı zamanda bazı araştırma sonuçlarında da olumlu verilerle karşımıza çıkmaktadır. Bayburt'un nüfusuyla Türkiye'nin en küçük ili olan ve sürekli göç veren iller arasında olduğunu ifade ettik. TÜİK tarafından 2010 yılı itibarıyla verilen bilgilere göre aynı zamanda sürekli göç veren ve net göç hızı en yüksek ilk 20 il arasında yer almaktadır.

TÜİK, göç veren ilin işsizliğinin, göç alan ilin ise istihdamının düşük olduğunu rakamlarla ortaya koymaktadır. Yani, göç veren ilin işsizliği düşük çıkıyor, göç alan ilinse istihdamı düşük çıkmaktadır. Bayburt'un sürekli ve en çok göç veren illerden biri olması, işsizlik oranı en düşük il olmasını da sağlıyor.

Bayburt'ta işsizlik kaynaklı göç, kentin geleceğini de maalesef tehdit etmektedir. Örneğin, 2008 yılında TÜİK ile Hacettepe Üniversitesi tarafından yapılan çalışmada, Bayburt'un 2023 yılı itibarıyla nüfusunun 49 bine düşeceğini ifade etmiştik. Bu da şunu göstermektedir ki Bayburt'un önümüzdeki yıllarda göçünü önleyecek yatırımlarla ilgili herhangi bir çalışma yapılmamaktadır.

Bayburt'un en önemli geçim kaynaklarından biri de hayvancılıktır ancak Bayburt hayvancılık desteklerinden yeterince yararlanamamaktadır. 31 Ekim 2009 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı kapsamındaki illerde süt sığırcılığı yatırımları destek kapsamına alınmıştır. 22 Ocak 2010 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla da Doğu Anadolu Projesi kapsamındaki illerdeki etçi ve kombine ırklarla kurulacak damızlık sığır işletmesi yatırımları destek kapsamına alınmıştır. Yine, 16 Şubat 2013 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Güneydoğu ve Doğu Anadolu Projesi kapsamındaki illerde kurulacak damızlık sığır işletmesi yatırımlarının desteklenmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının 2'nci maddesiyle yürürlüğe konulan, etçi ve kombine ırklarla kurulacak damızlık sığır işletmesi yatırımlarının desteklenmesine ilişkin karar kapsamında Bayburt ve Gümüşhane illeri de yer almaktadır ve üreticilerin etçi ve kombine ırklarla kuracakları damızlık amaçlı sığır işletmesi yatırımları kapsamında destekten yararlanması sağlanmıştır. Bu konudaki tebliğ de 16 Mart 2013 tarihinde yayınlanmıştır. Dolayısıyla, Bayburt, DAP kapsamındaki desteklerden yaklaşık iki yıl boyunca mahrum kalmıştır.

Sosyoekonomik gelişmişlik bakımından 64'üncü sırada yer alan Bayburt, 6 bölgeli teşvik sisteminde 5'inci bölgede olduğu için yatırımlardan yeterince yararlanamamaktadır. Bu nedenle Bayburt için özel yatırım teşviki uygulaması zorunlu olmaktadır.

Bayburt 2013 yılı için aldığı toplam 46 milyon 929 bin liralık kamu yatırımıyla 81 il arasında sonuncu sıradadır. 22 milyon 842 bin liralık eğitim yatırımıyla yine sonuncu sıradadır. 2 milyon 2 bin liralık sağlık yatırımıyla 73'üncü sıradadır ve madencilikte 67'nci, enerjide 57'nci, konutta 61'inci sıradadır. Ve 2013 yılında Bayburt'ta imalat ve turizm alanında kamu yatırımı maalesef görülmemektedir. Bunları Kalkınma Bakanlığının yatırım programı verilerini ifade ederek söylüyorum.

Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanan Bayburt, 2013 yılında aldığı 18 milyon 447 bin liralık tarım yatırımıyla 56'ncı sıradadır. Aydıntepelilerin yüzde 70'i geçimini tarımdan sağlıyor. P2 sulama kanalından dört yıldır su verilmediği için Aydıntepeli çiftçilerimiz sulama konusunda sıkıntı yaşamaktadır.

Bayburt'un ekonomisi ve sosyal yaşamı için büyük öneme sahip olan Erzincan-Trabzon demir yolu projesine gereken Hükûmet desteği verilmemektedir ve bu demir yolu desteğinin kesinlikle verilmesi gerekiyor. Karadeniz'in her noktasından Erzincan demir yollarına en ekonomik bağlantıyı Bayburt ovaları sağlamaktadır. Demir yolunun Bayburt'tan geçmesi sonucu, ilk yatırım maliyetinden 2 milyar lira tasarruf sağlanacaktır.

Değerli milletvekilleri, ben sözlerimi Bayburtlu Zihni'nin bir dörtlüğüyle tamamlamak istiyorum. Diyor ki Bayburtlu Zihni:

"Bu ne zulüm bu ne hakaret bilmem

Bu ne halet bu ne rezalet bilmem

Bu ne adalet ve bu ne Tanzimat'tır

Bu ne kanun bu ne talimattır."

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (MHP ve CHP sıralarından alkışlar)