MUHYETTİN AKSAK (Erzurum) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 452 sıra sayılı Posta Hizmetleri Kanunu Tasarısı hakkında söz almış bulunuyorum. Televizyonları başında bizleri izleyen tüm vatandaşlarımıza ve siz değerli milletvekillerine selamlarımı sunuyorum.

Sayın milletvekilleri, iletişim tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanın var olmasıyla ortaya çıkan iletişim olgusunun temelinde paylaşma ihtiyacının giderilmesi gerçeği yatmaktadır. İletişimi "Temel prensibi paylaşım, etkileşim ve ortaklık kurmak olan, çeşitli semboller ve araçlarla dünyayı daha yaşanılır kılan, ileti alışverişine dayalı sosyal bir süreçtir." diye tanımlayabiliriz.

Temel vatandaşlık haklarının bir tanesi de haberleşme hakkıdır. Bunun birçok değişik formundan birisi de posta hizmetidir. 1948 yılında Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler tarafından kabul edilen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin birçok maddesinde posta hizmetlerine ilişkin doğrudan hükümler bulunmaktadır.

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin kişilerin mahremiyet haklarıyla ilgili 12'nci maddesi, açık ve net bir şekilde, kişilerin posta haberleşmesi hakkının güvence altına alınmasını düzenlemektedir: "Hiç kimsenin gizlilik hakkına, aile mahremiyetine ve posta haberleşmesi hakkına keyfî bir şekilde müdahale edilemez, kişilerin şeref ve haysiyetine saldırıda bulunulamaz. Her yurttaş bu müdahale ve saldırılara karşı koruma sağlayan yasalara sahip olma hakkına sahiptir." denilmek suretiyle, hiç kimsenin özel yaşamına, ailesine, evine ya da yazışmasına keyfî olarak karışılamayacağı, onuruna ve adına saldırılamayacağı, herkesin bu gibi müdahalelere karşı, saldırılara karşı yasa tarafından korunma hakkının bulunduğu vurgulanmıştır; kişilerin posta haberleşmesi hakkı güvence altına alınmıştır.

Anayasa'mızda da herkesin haberleşme hürriyetine sahip olduğu düzenlenmekte ve bu hürriyetin Anayasa'da belirlenen istisnai durumlar haricinde engellenemeyeceğine ve haberleşmenin gizliliğine dokunulamayacağına yer verilmektedir.

Dünya Posta Birliği, posta hizmetlerinin sunulmasını ve kalitesinin artırılmasını sağlamak ve bu alanda uluslararası iş birliğinin gelişmesine yardımcı olmak amacıyla kurulmuş uluslararası bir birliktir. Dünya Posta Birliğinin 190 üye ülkesinde bulunan posta hizmeti, dünyanın en geniş fiziksel dağıtım şebekesini oluşturmaktadır.

Dünya Posta Sözleşmesi'nin 1'inci maddesi, üye ülkelere, tüm kullanıcıların, müşterilerin ülkelerinin her noktasında erişilebilir, makul ücretler karşılığında sunulan, sürekli ve belirli kalitedeki temel posta hizmetlerinden faydalanmalarını sağlamalarını şart koşmaktadır. Üye ülkeler, evrensel posta hizmetini sağlamakla yükümlü işletmeciler tarafından yürütülen posta hizmetlerini ve kalite standartlarını gözetmekle yükümlüdür.

Ülkemizde hâlen posta hizmetleri, yüz yetmiş üç yıllık köklü bir geçmişe sahip kamu iktisadi kuruluşu olarak faaliyetlerini sürdüren PTT tarafından yürütülmektedir. Posta hizmetlerinin yürütülmesini düzenleyen 5584 sayılı Posta Kanunu dışında posta sektörünü düzenleyen yasal bir altyapı bulunmamaktadır. Bu alanda faaliyette bulunan müteşebbislerin posta tekeli haricindeki faaliyetleri ve verdikleri hizmetlerin kalitesi denetlenememektedir. Günümüzde çoğu sektörde piyasalar serbest teşebbüslere açılmış, aynı zamanda sektörlerin, bağımsız idari otoriteler vasıtasıyla düzenleyici kuruluş olarak uyulması gereken kuralları belirleme zorunluluğu ortaya çıkarılmıştır.

Posta sektörünü belirleyen ilkeler ve kuralların çerçevesinin sağlanmasını ve hukuki altyapıya kavuşturulmasını temin amacıyla hazırlanan Posta Hizmetleri Kanunu Tasarısı üç kısım, on üç bölümden oluşmaktadır. Tasarıyla, öncelikle, posta sektöründe politika belirleme, düzenleme ve iletme birimlerinin ayrılması, hizmet sağlayıcılarının yetkilendirilmesi, posta hizmetleri piyasasının serbestleştirilerek etkin rekabet ortamının sağlanması, posta hizmetlerinin sürekli ve kaliteli sunulması, PTT Genel Müdürlüğünün yeniden yapılandırılması ve etkin karar mekanizması oluşturulması amaçlanmaktadır. Ayrıca, bu bölümde, tasarıda yer alan ve açıklanmasına ihtiyaç duyulan kavramlar tanımlanmıştır. Posta hizmetlerini düzenleme ve denetleme yetkisi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna verilmiştir. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu posta hizmetlerinin Bakanlıkça belirlenecek politikaya uygun olarak güvenilir, kesintisiz, alt ve üst limitleri kurumca belirlenen, karşılanabilir bir ücretle yetki belgesine sahip hizmet sağlayıcıları tarafından verilmesinin sağlanması, hizmet sağlayıcılarının uyacakları ilke ve kuralların  belirlenmesi ve denetlenmesi, oluşabilecek ihtilafların giderilmesi ve sektör kurallarına aykırı davrananlara idari yaptırım uygulanması, evrensel posta hizmetinin ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak yürütülmesi için gerekli tedbirlerin alınması konularında görevli ve yetkili kılınmıştır.

Posta hizmeti ve posta tekelinin kapsamı ve tekel ihlali hâlinde uygulanacak yaptırımlar belirlenmektedir.

Yurt içi ve yurt dışında posta gönderilerinin kabulü, toplanması, işlenmesi, sevki, dağıtımı ve teslimi hizmet sağlayıcıları tarafından yerine getirilecektir.

E-tebligat dâhil tebligat işlemleri, pul basımı ve satımı ile ağırlık ve ücret  sınırı kurumun önerisi ve Bakanlığın teklifi ile Bakanlar Kurulu tarafından  belirlenen posta gönderilerinin tekel hakkı evrensel posta  hizmet yükümlüsüne aittir.

Posta tekelini ihlal edenler posta ücretinin 10 katı tutarında tazminat ödeyecek ve bu tazminat, evrensel posta hizmet yükümlüsüne irat kaydedilecektir.

Yetki belgesinin verilmesine ilişkin usul ve esaslar ile hizmet sağlayıcılarının yükümlülükleri düzenlenmiştir. Posta hizmeti, yetki belgesine sahip ve görev sözleşmesi imzalayan hizmet sağlayıcıları tarafından yapılabilecektir. Yetki belgesinin ücreti, süresi, kapsamı ve diğer şartları kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir.

Hizmet sağlayıcıları rekabet kuralları çerçevesinde posta hizmetinin sunulması aşamasında can ve mal güvenliği için gerekli tedbirleri almak, acil durum ihtiyaçlarına öncelik vermek ve kurum tarafından belirlenen sektör kurallarına uymakla yükümlü kılınmaktadır.

Haberleşme hakkını garanti altına alan ve devletin bir sorumluluğu olarak değerlendirilen evrensel posta hizmeti sosyal devlet olgusunun temel sacayağıdır. 1999 yılında Pekin'de yapılan Dünya Posta Birliği Kongresi'nde "evrensel posta hizmeti" kavramının özel olarak birliğin yasasına dâhil edilmesinin yanı sıra evrensel posta hizmetinin birliğin evrensel, birinci ve en önemli amacı olarak belirlenmesi kararı alınmıştır. Evrensel posta hizmeti, devletin toplumun tüm kesimlerine, sürekli ve belirlenmiş bir kalite standardıyla veya karşılanabilir fiyatlarla posta hizmeti sunumunu garanti altına alma olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre, öncelikle evrensel posta hizmetinin sağlanmasının garanti altına alınması, tanımı gereği devletin temel bir yükümlülüğüdür. Toplum ihtiyaçları değişip geliştikçe devlet, sunumunda kamu yararı görülen hizmetler de dâhil olmak üzere vatandaşlık haklarının temel bileşenleri olan değişik hizmetlerin sunumunun devamının sağlanmasını garanti altına almakla yükümlüdür.

İkinci olarak, söz konusu hizmetlerin temel özelliği bu hizmetlerin evrenselliğidir; söz konusu hizmetlerin bir milletin bütün fertlerine sunumu, yaşadıkları bölge, ırk, din, sosyal statü gibi unsurlardan bağımsız olmak üzere garanti altına alınmasıdır. Devlet tarafından sunumu garanti altına?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

MUHYETTİN AKSAK (Devamla) - ?alınan evrensel hizmetlerin belirlenmesi kalite standartlarının sağlanabilmesiyle esas olacaktır.

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Aksak.

MUHYETTİN AKSAK (Devamla) - Bu duygularla Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)