CHP GRUBU ADINA AYLİN YAMAN (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle, kaybettiğimiz Meclis Başkan Vekilimiz merhum Sırrı Süreyya Önder'e tekrar Allah'tan rahmet ve tüm sevenlerine başsağlığı diliyorum.

Azalan nüfus artış hızı üzerine yapacağım konuşmama Aile Bakanlığı bütçesiyle başlamak isterim, zira bütçeler konuya verilen önemi gösterir. Merkezî bütçenin sadece yüzde 2,76'sı olan Aile Bakanlığı bütçesine ayrılan bu rakam mutlak yetersizliğin ötesinde bütçe disiplininden uzak, hedeflerin özensizce seçildiği, yıllar arası takip programının uyumsuz olduğu ve hedeflerin ölçülebilir olmadığı yapısıyla güven vermeyen bir bütçedir ve doğru konmayan hedeflerle nüfus artış hızındaki azalmaya çözüm üretemez. Öncelikle durum tespiti yapmamız gerekir. Bin nüfus başına evlenme sayısı yani kaba evlenme hızımız 2000'li yılların başından bu yana yüzde 25 düşerken kaba boşanma hızımız yüzde 50 artmıştır. Gençlerin neden evlenmediği ya da evlenemediği ya da boşanma sayısının neden arttığı öncelikle irdelenmesi gereken konudur. Temel nedenin yoksulluk olduğunu bilmemiz gerekiyor. Yoksulluk artık bir halk sağlığı sorunudur. Açlık sınırının 24 bini geçtiği, asgari ücretin 22 binlerde olduğu bir durumda, dahası çalışanların yüzde 50'sinin asgari ücretle çalıştığı durumda nüfus artış hızının azalması da olasıdır.

Aile Bakanlığının ASDEP Programı, Aile Sosyal Destek Programı haneleri arz odaklı ziyaret etmekte ve bunun için hanelerin durumu değerlendirilmektedir. 2024 yılında yaklaşık 1,5 milyon hane ziyaret edilmiştir, tüm hanelerin sadece yüzde 5'idir. Üstelik bunun için ayrılan personel 5.681 kişidir ki il başına 70 kişi düşmektedir. Kimdir bu personel? Sosyal hizmet uzmanı, psikolog, sosyolog, çocuk gelişim uzmanı ve psikolojik danışma ve rehberlik uzmanı gibi atanmayan personellerdir.

Bir kadının doğurgan olduğu dönem olan 15-49 yaş grubunda doğurabileceği ortalama çocuk sayısı toplam doğurganlık hızıdır ve 2001 yılından bu yana 1,51'e düşmüştür; eşiğimiz 2,1'in oldukça altındadır ve bu, iktidarı harekete geçirerek her zamanki gibi doğum oranının nedenlerini araştırmak, neden düştüğünü araştırmak yerine maddi yardımları ortaya koyan bir eylem paketi hazırlanmıştır. 1 Ocak 2025 tarihinden bu yana başlanan ilk çocuğa bir seferlik 5 bin lira ve diğer çocuklara farklı rakamlar olmak üzere yardımlar, maddi yardımlar maalesef doğurganlık hızını artırmamaktadır; dünya ülkelerinde denenmiştir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Sayın Yaman, lütfen tamamlayın.

AYLİN YAMAN (Devamla) - Ayrıca 2024 yılında 15 bin küsur ikiz bebeğimiz vardır; bunlar için de herhangi bir önlem konulmamıştır. Bir vizyon belgesi hazırlanmıştır, bu belgenin 2 maddesi özellikle kadın istihdamına yönelik hiçbir şey sunmamakta ve bu nedenle çalışanların neredeyse yarısının asgari ücretle çalıştığı ortamda, kadının da çalışmadığı ortamda bir çözüm sunmamaktadır. Bir teşvik modeli olabilecek çalışan rejiminin 3 artı 1 modeliyle çalışımının farklı illerde çalışanın barınma krizi ve aile birliğini zedeleyen yapısının 1 artı 1 şeklinde düzeltilmesi bir teşvik modeli olabilir. Doğum borçlanmasının sigortalılık öncesindeki hamilelikler için de kullanılması, tıpkı askerlikteki gibi, yine bir teşvik modeli olabilecekken yoksulluk, aile birliği, demografik gelişmeler...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

AYLİN YAMAN (Devamla) - ...hastalık örüntüsü değerlendirilmeden yapılan nüfus artış hızındaki azalmaya yönelik politikalar bir çözüm üretmeyecektir.

Teşekkür ediyorum. (CHP sıralarından alkışlar)