CHP GRUBU ADINA AYLİN YAMAN (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Engellilerimiz için sağlıklı politikalar üretmek istiyorsak önce verimizi sağlam hâle getirmeliyiz. Biliyorsunuz şu anda üç farklı veri setinden faydalanıyoruz ve sadece 10 milyon kişi olduğunu tahmin ediyoruz. Bir tanesi on üç yıl öncesinin, dünyada 7 kez güncellenmiş olmasına rağmen bizim on üç yıl öncesini kullandığımız bir veri seti ki ona göre yüzde 6,9; bir diğeri 2014-2019 yılları arasındaki TÜİK'in sağlık verisi, ona göre yüzde 15; bir de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının kullandığı Ulusal Engelli Veri Sistemi'ne -o da başvuruları değerlendiren- göre de 2,5 milyon başvuru var. Dolayısıyla biz 10 milyonluk tahminle başlıyoruz. Biliyorsunuz, ölçmezsek hiçbir şekilde yönetemeyiz.

Diğer bir konu, raporlama süreçleri, son derece hassas bir konu. 2019 yılında çıkarılan bir değişiklikle 2'li skaladan 3'lü skalaya geçince ciddi hak kayıpları yaşanmıştı. Önümüzdeki günlerde Genel Kurula getirilmesi planlanan teklifle 2008 Ekim ayı öncesinde sigortalanmış olan engelliler için farklı bir uygulama söz konusu olacak, devreye girecek; yine aynı hak kayıplarından karşı karşıya kalacağımızı düşünüyoruz. Bu döneme kadar Gelir İdaresi Başkanlığınca tespit edilen vergi indirimine esas engellilik derecesine göre hesaplanırken artık Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından çalışma gücü kaybı oranına göre hesaplanacak. Bu aslında mantıklı gözükmekle birlikte, vergi indirim belgesiyle hesaplanan oran engellilik kavramını fiziksel ve ruhsal boyutuyla ele almakta, tüm yaşamı ele almakta. Oysa Sosyal Güvenlik Kurumunda devreye girecek şey sadece çalışma gücüne yönelik bir şey. Bu sıkıntılı çünkü engellilik oranı çok yüksek olup iş gücüne daha rahat katılabilecekler için çok ciddi dezavantajlara neden olacak. Bunu biz Komisyonda kayda geçirdik, sıkıntı olabileceğini dile getirdik, bir kez daha kayda geçsin istiyorum.

İstihdam sorunu çok önemli, şu anda sadece 80 bin kişi var kamuda çalışan. Yüzde 40 engellilik oranı var, bu da bilimsel altyapısı olmayan bir orana göre hesaplanıyor. Engelli aylıkları yaşamla bağdaşmadığı gibi, sadece engelli vatandaşlarımızın yüzde 3,5'u alabiliyor; 354 bin kişi. Önümüzdeki yıl için hedeflenen nedir Aile Bakanlığında? 340 bin kişi yani daha az hedef konulmuş; bu anlaşılabilir bir şey değil, tamamen özensizlikle alakalı.

Bir diğer konu da şu: Bu grupta okuma yazma bilmeyenlerin oranı çok yüksek; ülke genelinde yüzde 2,4 olmasına rağmen, bu grupta yaklaşık yüzde 23 civarında. Engellilerde, kadınların yüzde 32,4'ü okuma yazma bilmiyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

AYLİN YAMAN (Devamla) - Tamamlıyorum.

BAŞKAN - Tamamlayın Sayın Yaman.

Buyurun.

AYLİN YAMAN (Devamla) - Özel sektör kotasını doldurmak için üniversite mezunu engelli istiyor, oysa engellilerin sadece yüzde 2,4'ü üniversiteyi bitirebiliyor; buna da el atmamız gerekiyor.

Bakım ve rehabilitasyon merkezi sayısı çok az, ülkede sadece 106. Önümüzdeki yıl için aynı rakam hedeflenmiş yani artış hedeflenmiyor, dahası, gerekli sağlık profesyonelleri atanmıyor; evdeler, engelli bakım ve rehabilitasyon teknikerleri, evde bakım teknikerleri, sosyal hizmet uzmanları atanmıyorlar, evdeler; bu da çok sıkıntılı bir konu.

Son olarak, bugün çıkan bir yönetmelikle engelli teçhizatı olan araçlarda engellilerin kendisi dışında 2 kişi kullanabilecek. Suistimale açık bir konu olduğu için yapıldığının farkındayım, suistimallerin de farkındayım ama suistimal edenleri cezalandırmak için lütfen, engellileri cezalandırmayın.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)