AYLİN YAMAN (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Bugün sizlere "tek sağlık" anlayışından bahsetmek istiyorum. Bu konunun tam da bugünlerde vurgulanması ayrı bir önem taşıyor. Birincisi, Sağlık Bakanımızın yeni değişmiş olması ve bundan sonra sürdürülecek sağlık hizmet sunumunun "tek sağlık" anlayışıyla sürdürülmesinin önemi. İkincisi ise önümüzdeki günlerde Türkiye Büyük Millet Meclisine gelecek olan ve sahipsiz sokak hayvanlarının geleceğini belirleyecek yasa teklifi.

"Tek sağlık" anlayışı, basit bir anlatımla, insan, hayvan ve çevre sağlığının entegrasyonunu sağlayan, birbirleri arasındaki dengeyi kuran, birçok disiplinin uyumlu çalışmasını sağlayan anlayıştır. Böylelikle yerel, ulusal ve küresel sağlık tehditlerine karşı hazırlıklı olmayı, korunmayı ve hızlı yanıt verebilmeyi sağlar. Tek sağlık; halk sağlığı, veteriner hekimlik uygulamaları ve çevre sağlığı konularıyla birlikte yürür. Gıda ve su güvenliği, hava kirliliği, beslenme, antibiyotiklere direnç kazanan mikroorganizmaların neden olduğu yeni enfeksiyonlar ve zoonozlar yani hayvandan insana geçen tıpkı kuduz gibi enfeksiyonların kontrolü "tek sağlık" yaklaşımının ilgili konularıdır. Bu nedenledir ki Dünya Sağlık Örgütü, Gıda ve Tarım Örgütü, Çevre Programı ve Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü ile tek sağlık dörtlüsü olarak çalışmaktadır. Bu çalışma disiplini, aynı zamanda insan aktivitesinin yaban hayat üzerine etkileri, tarım, kentleşme ve altyapı sorunları, uluslararası seyahat ve ticaret, biyoçeşitliliğin giderek kaybı ve iklim değişikliği, doğal kaynakların tükenmesi ve sonuçta yine ortaya çıkabilecek zoonozlarla yakından ilgilidir. Unutulmamalı ki toplum kaynaklı enfeksiyonların yüzde 60'ını zoonotik enfeksiyonlar oluşturmaktadır. Tek sağlık; insan, hayvan ve çevre üçlüsünü birlikte değerlendirirken yaban hayatı ve çevreyi korumayı ve "Koruma, tedaviden önemlidir." prensibini benimser.

Tekrar başa dönecek olursak tam da Sağlık Bakanımızın değiştiği bugünlerde, son yirmi yıldır zayıflatılan koruyucu hekimlik uygulamalarının, kamucu zihniyetten koparılan birinci basamak sağlık hizmetlerinin, güvencesiz çalıştırılan sağlık çalışanlarının, kirasını çıkarmaya çalışan, haksız vergi uygulamalarına maruz kalan aile hekimlerinin çalışma prensiplerinin, çevre sağlığı uygulamalarıyla entegre olabilecek altyapıda yeniden ele alınmasını ve bunu "tek sağlık" anlayışıyla yapmasını bekliyoruz. Toplumun hasta ve hastalık yükünü artıran yoksulluk ve buna bağlı beslenme bozuklukları, çevre kirliliği, rasyonel tarımdan kopma, aşı tereddüdü ve reddi, düşük sağlık okuryazarlığı gibi çok sayıda sorunla mücadele etmesini bekliyoruz. Kışkırtılmış sağlık talebi yerine kontrollü, eşit, ulaşılabilir, bölgesel farklılıklar taşımayan ve insan onuruna yaraşan bilinçli bir sağlık trafiği bekliyoruz. Sağlık hizmetleri çalışanı olarak bile geçmeyen veteriner hekimlerin sisteme entegrasyonunu bekliyoruz. Güvenli tarım, güvenli hayvancılık ve buna bağlı olarak güvenli gıdanın ve aşı teknolojisinin başaktörleri olan veteriner hekimlerin haklarının verilmesini ve biyoteknolojik yatırımların teşvikini bekliyoruz.

"Tek sağlık" anlayışı ve sahipsiz hayvanlara gelecek olursak: Önümüzdeki günlerde Meclise sunulacak olan bu yasa teklifi, içinde barındırdığı çok sayıda hayvan hakları ihlali, uyutma gibi asla kabul etmeyeceğimiz uygulamalar kadar yaklaşım hatası da taşımaktadır. Veteriner Hizmetleri Kanunu ve Hayvanları Koruma Kanunu, Meclis Başkanlığınca Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonunun görev tanımında yer almıştır. 2021 yılında sunulan teklifte Çevre, Adalet ve İçişleri Komisyonları 3 tali komisyon olarak belirlenmiş olmasına rağmen Sağlık Komisyonu bu konuda tali komisyon olarak bile belirlenmemiştir. Oysa sokak hayvanlarıyla ilgili alınacak her türlü kararda "tek sağlık" bakışı şarttır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Sayın Yaman, lütfen tamamlayın.

AYLİN YAMAN (Devamla) - Tamam.

Bu nedenle, bu yasa teklifinin tercihen esas komisyon olarak ama en azından tali olarak Sağlık Komisyonuna getirilmesinin önemini bir kez daha vurgulamak isterim.

"Tek sağlık" anlayışının başlatılması açısından büyük bir aşama olacak bu uygulamayı görüşebilmek için Sağlık Komisyonunu toplantıya çağırmamıza rağmen bugün gelen cevabi yazıda, tekliflerin hangi esas ve tali komisyonda konuşulabileceği yetkisinin ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığında olduğu tarafımıza bildirilmiştir. Unutulmamalı ki bu konunun insan, hayvan ve çevre üçlemesindeki "tek sağlık" yaklaşımıyla ve yaşatmak üzerine kurulu sağlıkçı bakışıyla çözümü elzemdir.

Teşekkür ediyorum. (CHP sıralarından alkışlar)