CHP GRUBU ADINA AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) -Saygıdeğer Başkan, değerli milletvekilleri; Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin birinci bölümü üzerine söz aldım. Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle, usul açısından kanun teklifiyle ilgili birtakım değerlendirmelerde bulunacağım.

Değerli milletvekilleri, kanun teklifinin adı biraz evvel söylediğim gibi "Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" olarak geçmekte ve torba kanun olarak görüşülmekte oysa teklifin tamamı kripto varlıklarla ilgili düzenlemeleri getirmekte. Biz bu konuyu torba kanun yerine kod kanun olarak görüşebilirdik. Yani neden bu teklif karşımıza "kripto varlıklar hakkında kanun teklifi" olarak gelmedi? Üstelik ilerleyen süreçte bu konuda daha birçok düzenlemeye ihtiyaç olacağı bizzat kanun teklifi sahipleri tarafından dile getirilmişken neden biz bu teklifi kod kanun hâlinde getirmedik? Bir diğer husus ise bu kanun teklifi tali komisyonlarda neden görüşülmedi? Bu hususta biz bir önerge vermiştik ancak ne yazık ki kabul edilmedi.

Değerli milletvekilleri, kripto varlık konusu yeni bir teknoloji, fazlasıyla teknik bir konu ve kripto varlık ekosistemi geniş bir yelpazeye sahip. Dünyaya baktığımız zaman bu konuda yeterli tecrübe sahibi olunmadığı için benzer yasal düzenlemelerin yapılması bir hayli zaman almış. Bizim de düzenleyici bir kod kanun niteliğinde olması nedeniyle bu kanun teklifini, diğer ihtisas komisyonlarında görüşülmediğini de göz önünde bulundurarak, alt komisyonlara sevk ederek, konunun uzmanlarından, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, sektör temsilcilerinden bilgi alışverişi bulunarak görüşmemiz gerekirdi.

Değerli milletvekilleri, İç Tüzük 38'de "Komisyonlar, kendilerine havale edilen tekliflerin ilk önce Anayasanın metin ve ruhuna aykırı olup olmadığını tetkik etmekle yükümlüdürler." denilmekte. Yani teklifin maddelerine geçilmeden ele alınması gereken ilk husus teklifin Anayasa'ya uygunluğudur. Komisyon görüşmelerine başlandığında Anayasa'ya aykırılık konusundaki itirazlarımızı dile getirdik, gerekçelendirdik. Buna göre, bu kanun teklifinin 7'nci ve 10'uncu maddeleri Anayasa'nın 13'üncü, 26'ncı ve 48'inci maddelerine açıkça aykırılıklar barındırmaktadır. Benzer düzenlemeler hakkında Anayasa Mahkemesinin daha önce vermiş olduğu kararlar grubumuz tarafından zikredilmesine ve tutanaklara geçmesine rağmen önergemiz kabul edilmemiştir.

Değerli milletvekilleri, bu kanun teklifini tartışırken sormamız gereken birtakım sorular var: Neden şimdi veya neden bu düzenleme bu kadar geç gündeme geldi? Bu konuda yasal boşluk olduğu Nisan 2021 Thodex vurgunu sonrası gündeme gelmişti. Hatırlayalım o günleri: Kripto varlık platformlarından bir tanesi olan Thodex'in kurucusu Faruk Fatih Özer, yanında kimi kaynaklara göre 2 milyar dolarla, iddianameye göre ise 356 milyon lirayla elini kolunu sallaya sallaya Arnavutluk'a kaçmıştı. Bu olaydan bir ay sonra dönemin Maliye Bakanı kripto varlıklarla ilgili düzenlemenin yapılacağını belirtmişti. Üzerinden üç yıl geçti, bu üç yıl içerisinde başka vurgunlar da yaşandı. Mesela FIG coin dolandırıcılığı, 7 milyon 700 bin dolar; "pushing" vurgunu, 50 milyon lira; Smart Trade coin vurgunu, 1 milyar dolar. Özetle söylememiz gerekirse bu düzenleme, geç kalmış ve bu nedenle de bir hayli can yakmış bir düzenlemedir.

Bu kanun teklifiyle gördüğümüz eksikliklere gelirsek... Evet, bu kanun teklifi kanunlaştıktan sonra elimizde kripto paralarla ilgili bir metin olacak ancak ülkemizde bütüncül ve kapsamlı bir blok zincir strateji belgesi bulunmamaktadır. Eğer ülkemizde blok zincir teknolojisinde lider ülke konumuna gelmek istiyorsak SPK, BDDK Hazine ve Merkez Bankasının müştereken hazırladığı bir strateji belgesine ihtiyaç bulunmaktadır ve bu eksikliğin bir an önce giderilmesi gerekmektedir.

Bir diğer eleştirdiğimiz konu ise kanun teklifinin ikincil düzenlemeler için Sermaye Piyasası Kuruluna sınırsız yetki vermesidir. Evet, şunu anlayabiliriz: Kripto varlık düzenlemelerine dair global standartlar henüz oluşmadı. Bu nedenle detaycı bir yaklaşım yerine esnek bir yaklaşım gösterilebilir ancak bazı konuların herhangi bir sınır çizilmeden ikincil düzenlemelere bırakılmaması gerekmekteydi; bunu önemli bir eksik olarak görmekteyiz.

Değerli milletvekilleri, teklifteki bir diğer önemli eksik ise asgari sermaye miktarına yer verilmemesi. Güçlü sermaye yapısının oluşturulması kripto piyasalar için önemli olmasına rağmen bu konuda bir düzenleme bulunmamaktadır. Avrupa Komisyonu tarafından çıkartılan Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği'ne göre kripto varlıklar 3 ayrı sınıfa ayrılmış ve her sınıf için ayrı ayrı asgari sermaye belirlenmiş olmasına rağmen bu teklifte böyle bir düzenleme bulunmamaktadır.

Komisyon çalışmaları esnasında üzerinde durduğumuz bir diğer husus ise sistemde yatırımcıları mağdur etmeyecek, mağduriyetini giderecek sigorta düzenlemesinin olmamasıydı. Oysa Komisyonda kripto hizmet sağlayıcılarının cirolarından yüzde 2 bir tutar alınacak, bunun üzerine binde 5'lik bir tutar alınarak kurulacak bir sigorta teminat sistemine aktarılması suretiyle bu konuda bir düzenleme yapılabilirdi, bunu eksiklik olarak görmekteyiz.

Kripto paraların platformlarda saklanan veya mevduat olarak tutulan müşteri nakit hesapları var ancak bu mevduat hesaplarında tahakkuk eden faizlerin hangi hesaba geçeceği konusu teklifte yer almamaktadır. Bu faizlerin hizmet sağlayıcılarında mı yoksa mevduatı değerlendirende mi kalacağı konusunda netlik bulunmamaktadır.

Bir diğer tartışma konusu ise bu platformların güveni kötüye kullanacak eylemleri yapmaları hâlinde alınacak tedbirler ve cezai yükümlülükler. Evet, teklifin bazı maddelerinde böyle bir düzenleme var ancak net değil. İşte, mensupları sorumlu tutulmaktadır, burada da bir muğlaklık bulunmakta. Bu hâliyle sorumluluk tüm çalışanlara yüklenmekte; gerçek kişi, tüzel kişi ayrımı gözetilmemektedir.

Değerli milletvekilleri, kripto varlıklardan bahsediyoruz, bununla ilgili yasal düzenleme yapıyoruz ancak yaptığımız bu düzenlemede kripto veri bankacılığıyla -biraz önce hatipler de belirtti- ilgili herhangi bir ifade, tanım bulunmamakta. Bu konuda da biz bu teklifi yetersiz görmekteyiz.

Değerli milletvekilleri, kamuoyu, günlerdir önümüze geleceği söylenen, basına sızdırılan yeni vergi düzenlemelerini tartışmakta. Basından gördüğümüz kadarıyla taslakta yok yok. Buna göre, zor şartlarda çalışan, trafik kazalarında ölen, sakat kalan motokuryelerin kazançları vergilendirilecek; garsonların bahşişleri vergilendirilecek, meskenlerin kiralarına stopaj getirilecek; yetmedi, yemdeki KDV'nin yüzde 10'a, gübredeki katma değer vergisinin yüzde 20'ye çıkarılacağı söylenmekte. Bu ülke dünyadaki en yüksek gıda enflasyonunu yaşıyor, insanlar gıdaya ulaşamıyor; çiftçi, hayvancı âdeta bitkisel hayata girmiş; hayvanlar kesime gitmekte, tarlalar boş kalıyor yani özetle üretimden kopmuşuz. Yapılması gereken üreticilerin maliyetlerini azaltmak, üreticinin nefes almasını sağlamak, tüketiciyi kollamak iken Hükûmet en büyük maliyet kalemi yem ve gübreye vergi getirerek âdeta üreticinin fişini çekmektedir. Emekçiye vergi, emekliye vergi, ev sahibine vergi, çiftçiye vergi, hayvana vergi, hayvancıya vergi; Hazine Bakanı bütçe açığını azaltmak için nereye vergi salacağını şaşırmış durumda, her yere saldırıyor; vergi, vergi, vergi, vergi! (CHP sıralarından alkışlar) Ve biz burada bir kanun teklifini görüşüyoruz, milyarlarca dolarlık hacimli bir piyasadan bahsediyoruz ve kazançtan bahsediyoruz ancak burada vergi yok. Şimdi, deniyor ki: "Yatırımcı kaçabilir ve o yüzden biz buradan vergi almıyoruz." E, peki, emeklinin günahı ne? Emeklinin günahı kaçamaması mı? Emekçinin günahı ne, çiftçinin günahı ne, üreticinin günahı ne; bunlar kaçamadığı için mi biz bunlardan vergi alıyoruz? Yani bu konuda ciddi bir eksiklik olduğunu görmekteyiz. Allah hakkı için söyleyelim yani bu hak değildir, reva değildir. Bu konuda ciddi bir düzenlemeye ihtiyaç bulunmaktadır.

Bu görüşlerle Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (CHP sıralarından alkışlar)