CHP GRUBU ADINA DENİZ DEMİR (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; kuryelerin iş sağlığı ve güvenliği ile sosyal güvenlik haklarına yönelik düzenleme yapılması amacıyla grubumuzun vermiş olduğu önerge üzerine söz almış bulunmaktayım. Genel Kurulumuzu saygıyla selamlıyorum.

Buraya gelmeden önce internette bir tarama yaptım ve çıkan tabloyu sizlerle paylaşmak istiyorum. Elimde son yirmi günde yaşanan motokurye kazalarına ilişkin bazı gazete haberleri var.

Tarih 9 Mayıs 2024, Samsun'da kaza yapan motokurye, başını çöp konteynerine çarparak hayatını kaybetti.

Tarih 11 Mayıs 2024, Balıkesir'de üniversite öğrencisi motokurye Ata Emre Akman, sipariş götürdüğü sırada 25 yerinden bıçaklanarak öldürüldü.

Tarih 19 Mayıs 2024, İstanbul Alaşehir'de motokuryenin çarptığı yaya ağır yaralandı. Bu kaza kuryenin üzerindeki hızlı teslimat baskı nedeniyle meydana geldi.

Tarih 25 Mayıs 2024, üniversiteden yeni mezun olan motokurye, kaza sonucu hayatını kaybetti. Dikkatinizi çekerim, üniversiteden yeni mezun bir genç kuryelik yapıyor. Neden? Çünkü iş bulamıyor, çözümü kurye olmakta buluyor ve çaresizliğinin bedelini ise canıyla ödüyor. Onu motosikletinin üzerine binmek zorunda bırakan bu düzene lanet olsun! İnsan canı bu kadar ucuz mu? Üniversite mezunu, hayatının baharında bir genç "Belki üç-beş kuruş para kazanırım." umuduyla motosiklet tepesinde can veriyor. Bu gençler işsiz, bu gençler umutsuz. Daha motorunu alalı bir hafta olmuş, "Belki bana da ekmek çıkar." diyerek bu işe girişmiş. Yazık değil mi gençlerimize? Onlara reva gördüğünüz yaşam bu mu?

Devam ediyorum: Tarih 27 Mayıs 2024, yine bir gazete haberi, bir acı haber daha, Zonguldak'ta bir motokurye kaza yaptı.

Haberler bu şekilde uzayıp gidiyor. Hayatlar bitiyor. Yaşanan kazalar ve ölümler paylaştıklarımdan çok daha fazla. Bu haberler bile motokuryeliğin ne kadar tehlikeli ve güvencesiz bir iş olduğunun kanıtı. Gencecik çocuklar, hiçbir sosyal güvenceleri olmadan, çok düşük ücretlere tüm gün trafikte ölümle burun buruna geliyor.

Değerli milletvekilleri, pandemi süreci, özellikle on-line hizmetlerin artmasıyla birlikte motokuryelik sektörünün genişlemesine sebep oldu; işsiz gençlere iş kapısı oldu. Öyle ki bu sektör o kadar hızlı büyüdü ki bugün ülkemizde motosikletli kuryelerin sayısı 1 milyona yaklaştı, bu sayının ise sadece yüzde 10'u kayıtlı. Her yıl yüzlerce motokurye iş kazasında hayatını kaybediyor. Motokuryelerin önemli bir bölümü kayıt dışı çalıştıkları için kazalar iş kazası değil, trafik kazası olarak kaydediliyor. Dolayısıyla motokuryelerin yaşadıkları iş kazaları resmî rakamlara gerçekçi olarak yansımıyor. Ulaşılabilen verilere göre 2023 yılında 68 motokurye yaşadığı kaza sonucu hayatını kaybetti. Peki, bu kazaların nedeni ne? Bir, uzun çalışma saatleri; iki, güvenlik ekipmanlarının yetersizliği; üç, hava koşulları; dört, işverenlerin kuryeler üzerinde kurduğu hızlı teslimat baskısı.

Mevzuatımızda motokuryelerin sosyal hakları ve iş güvenlikleriyle ilgili yeterli düzenleme bulunmuyor. Sektörde birbirinden farklı istihdam şekilleri var; kimi motokuryeler kendi hesabına çalışırken kimisi doğrudan bir işverene bağlı olarak çalışıyor. Motosiklet ticari araçlar kapsamında olmadığı için kendi hesabına çalışan kuryeler esnafların yararlandığı pek çok haktan yararlanamıyor. Motorlu kuryelerin çalışma ve sosyal güvenlik haklarının sağlanması ile kayıt dışılığın önüne geçilmesi için Meclisimizin bu konuda bir an önce çözüm üretmesi gerekiyor.

Muhalefetten geldiği için bu önergeyi reddetmeden önce elinizi vicdanınıza koyun ve o kazalardan biriyle bir gün kendinizin ya da bir yakınınızın karşılaşma ihtimalini aklınızdan çıkarmayın diyor, saygılarımı sunuyorum. (CHP sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Sayın Demir, teşekkür ediyorum.

Öneri üzerinde...

DENİZ DEMİR (Devamla) - Daha bir dakikam var Başkanım, bir dakikamı daha istiyorum.

CEMAL ENGİNYURT (İstanbul) - Bir dakika daha ver Başkanım ya!

BAŞKAN - Sen "Teşekkür ediyorum." deyince uzatmadım.

DENİZ DEMİR (Devamla) - Yok, bir dakikamız daha var Başkanım.

BAŞKAN - Hadi bakalım, buyurun.

(Hatibin motokurye kıyafeti giymesi) (CHP, DEM ve İYİ Parti sıralarından alkışlar)

ERKAN AKÇAY (Manisa) - Motor nerede, motor! Motor yok!

FATMA AKSAL (Edirne) - Tek yaptığınız şov zaten! Şovu sizden iyi yapan yok maşallah!

UĞUR BAYRAKTUTAN (Artvin) - Kaskı tak, kaskı.

CEMAL ENGİNYURT (İstanbul) - Yakıştı kardeşime.

DENİZ DEMİR (Devamla) - Cumhuriyet Halk Partisi olarak motokurye arkadaşlarımızın her zaman yanındayız, bunun böyle bilinmesini istiyorum.

Saygılar. (CHP, DEM ve İYİ Parti sıralarından alkışlar)