DOĞAN BEKİN (İstanbul) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. Mardin ilimizin 21 Kasım Kurtuluş Günü hakkında söz almış bulunmaktayım.

Değerli milletvekilleri, bilindiği gibi, geçmiş yıllarda Mardin'de bir araştırma görevlisi tunç üstüne tunç katarak, Mardin ve Mardinlilerle âdeta alay ederek 21 Kasım Mardin Kurtuluş Günü'nün hayalî bir gün olduğunu, yaptığı araştırmalarda böyle bir güne rastlamadığını ifade etmişti. Tarihi yanıltan bu araştırma görevlisinden ne yazık ki Mardin Belediyesi de etkilenerek encümen kararıyla Mardin Kurtuluş Günü'nün "Onur Günü" olmasına karar vermişti. Kamuoyuna yansıyan bu tarihsel hata Mardin ilimizin kendi kendine değer veren bir şehir olarak tanınmasına yol açmış, basında yalancılıkla suçlanmıştır. Mardin Belediyesi hâlen güncelliğini koruyan bu tarihî hatayı sürdürmeye devam etmektedir, almış oldukları yanlış kararlardan geri adım atmamaktadır. Aslında planlanan, 21 Kasımın komple kaldırılması ve kutlanmamasıydı; bu konuda İçişleri Bakanlığına yazı yazıldı ancak kabul görmedi. 21 Kasımın Atatürk tarafından Mardin'e armağan edildiği gerçeğini bizler belgelerle ifade ettiğimizde durum tamamen farklılaşmış oldu. Bu da Atatürk'ün Mardin'in kurtuluşuyla ilgili Belediye Reisine gönderdiği belgedir.

Mardin merkez 9 Ocak 1920 tarihinde Fransız işgalinden kurtulmuş; ayrıca, 11 Nisan 1920'de Mardin'in şimendifer hattı, başka bir ifadeyle Bağdat Demir Yolu Hattı altında kalan ve anlaşmayla Fransız manda yönetiminde kalan Amude, Kamışlı, Derbesiye, Resulayn gibi Mardin'e bağlı olan yerler hariç işgalden kurtulmuştur. Bu da gösteriyor ki Mardin'in bir bölgesi fiilen işgal edilerek Fransızların elinde kalmış olmakla birlikte, önceden alınan akıllı tedbirlerle Mardin işgalden kurtulmuştur. Bunun üzerine Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Atatürk, Mardin Mutasarrıflığına telgraf göndererek Mardin'in kurtuluşunun temmuz ayında kutlanması için talimat vermişti. Söz konusu telgraf üzerine 24 Temmuz 1920'de Mardin'in ilk kurtuluş günü kutlanmıştır. Bu kutlama törenleri 21 Kasım 1923 tarihine kadar aynen devam etmiştir. Mustafa Kemal Paşa, mirliva rütbesine yükseltildiğine dair tebligatı Mardin'deyken teslim aldı. Daha sonraki zaman içerisinde Ahmet İzzet Paşa'yla birlikte Mardin'i ziyaretinde 2'nci Ordu Komutanlığına atandığını Mardin'de iken öğrenmiş oldu. Bu nedenle, 21 Kasım günü de bizzat Atatürk, İstiklal Madalyası ve gazilik unvanını aldığı gün olan 21 Kasım 1923'ü özel olarak Mardin'e kurtuluş günü olarak armağan etmiş oldu. Aynı güne isabet eden birden fazla il ve ilçe kurtuluş günleri olmasına rağmen 21 Kasım gününün yalnızca Mardin'e tahsis edilmesi çok manidar olup Mardin ve Mardinliler adına gazilik ve istiklal şeref madalyası niteliğindedir.

Değerli milletvekilleri, görüldüğü gibi, Mardin ilinin kurtuluşu Atatürk'ün onayıyla 19/5/1930 tarihinde yürürlüğe giren kanuna eklenen ek maddeye göre kutlanmaktadır. 1980 askerî darbesinde bile kanunlar değiştirilmesine rağmen yürürlükteki ek madde aynen korunmuştur.

Değerli milletvekilleri, şimdi Meclis Genel Kurulu kürsüsünden tüm bu gerçekler ışığında Mardin Belediye Başkanına ve Mardin Belediyesine seslenmek ve sormak istiyorum: Siz hangi yetki muvacehesinde Belediye Encümeninden karar çıkarmak suretiyle Kurtuluş Günü'nü Onur Günü'ne çevirdiniz? Mardin Belediye Encümeni, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılan kanunları uygulamakla mükellef mi değil mi? Mardin Belediye Encümeninin, Türkiye Büyük Millet Meclisi kanununu değiştirme yetki ve sorumluluğu var mı? Elbette yoktur.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Buyurun, tamamlayın.

DOĞAN BEKİN (Devamla) - O nedenle, bu kanunsuz uygulamanın derhâl durdurulması gerekmektedir. Hiç kimsenin kanunları hiçe sayarak kendinden ihdas edilmiş gayrikanuni ve keyfî kararlarla bir kentin gururuyla oynama hakkı ve yetkisi yoktur. Bu gayrikanuni uygulamanın durdurulması için tüm yetkilileri sağduyuya davet ediyoruz.

Değerli milletvekilleri, Mardin'in geleceği açısından yapılan tarihî hataları düzeltmek ecdadımıza ve Mardin'e olan borcumuzdur. Mardin ilimizin Kurtuluş Günü, az önce de ifade ettiğim gibi, Atatürk'ün Mardin halkına bahşettiği yüce bir şereftir. Şanlı tarihimizde önemli bir yeri olan Mardin'e hak ettiği itibarı yeniden kazandırmak için çalışmalarımız devam etmektedir. Bundan böyle, Mardin halkımızla birlikte Atatürk'ün miras bıraktığı Mardin'in Kurtuluş Günü'nü bizlere yakışır şekilde kutlayacağımıza inancımız tamdır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

DOĞAN BEKİN (Devamla) - Son olarak şunu da belirtmekte fayda görüyorum: Bilgi dağarcığının eksikliğiyle Mardin tarihi konusunda bundan sonra daha dikkatli ve sorumluluk anlayışıyla daha duyarlı davranılacağını umuyoruz.

Çok teşekkürler Sayın Başkan.