AK PARTİ GRUBU ADINA ALİ ÖZKAYA (Afyonkarahisar) - Sayın Başkan, saygıdeğer milletvekilleri ve aziz milletimiz; yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum.

Çek, Türk Ticaret Kanunu'na göre malum bir ödeme aracıdır, kambiyo senedidir yani "Benim bankada param var, bu işlemde bu çeki al, git ve karşılığını bankadan al." Ancak uygulamada çekte vade konulmuş ve belirli kanunlarda da bu vadeler kabul edilmiş, âdeta bir kredi aracı hâline de gelmiştir.

Tabii, karşılıksız çek, 1929'dan 1985'e kadar, 3167 sayılı Kanun çıkana kadar Türk Ceza Kanunu kapsamında suç telakki edilmiş, 1985'ten itibaren ise bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasını gerektiren bir suç olarak düzenlenmiştir. Daha sonra, 2003 yılında AK PARTİ bunu Ceza Kanunu kapsamındaki suç olmaktan ağır para cezasına çevirmiş ve 2012 yılından itibaren de ekonomik suça, ekonomik ceza kapsamında kabahate çevirmiş ve para cezası olarak belirlenmiştir.

Tabii, 2016 yılına geldiğimizde, çekteki ticaretteki güvenin zedelenmesi, karşılıksız çek oranlarının ciddi manada artması ve bilhassa çekteki ticaretin alacaklı tarafında olan insanların ciddi sıkıntı yaşaması görüldükten sonra, tekrar bir kanun düzenlemesiyle çeke para cezası getirilmiş -karşılıksız çıkan miktarı kadar para cezası- bu para cezası ödenmediği takdirde hapis cezasına dönme işlemi uygulanmıştır.

Malum, biliyorsunuz, Covid izniyle ilgili kanuni düzenlemeler... Yargı paketi kapsamında, 2020 yılı Nisan ayında, burada kanuna bir hüküm eklendi çekle ilgili ve "Çekin karşılıksız çıkan bedelinin yüzde 10'unu öderse iki ayda bir, 15 taksitte ve ilk altı ay içinde..." diye konuşmuştuk. AK PARTİ Grubu altı aylık süre getirmişti, muhalefet ısrarla altı ayı kabul etmedi ve Genel Kurulda önergeyle altı ay, üç aya indirilerek çıktı. Üç ayın yeterli olmadığı görüldü Covid'in devam etmesi münasebetiyle, tekrar bu üç aylık süre bir yıla çıkarıldı ve bir yıllık süre verildi 2021'in Temmuz sonuna kadar. Yaşadığımız süreçte bu da yeterli görülmedi ve bir yıllık süre daha verilmiş oldu. O süreçte baktık kaç kişi çek nedeniyle hapiste. Toplam 800 kişinin hapiste olduğunu gördük.

Şimdi, değerli arkadaşlar, az önce vekillerimizle de konuştuk, önerge sahibi sayın vekiller de söyledi; çekin iki tarafı var, bu bir ticari ilişki. Bizim Afyonkarahisar'da bol miktarda patates ticareti yapılır. Belirli yerlerden patates almaya...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

İSMAİL BİLEN (Manisa) - Manisa'da da üzüm...

BAŞKAN - Tamamlayalım lütfen.

ALİ ÖZKAYA (Devamla) - Manisa'da üzüm, Mersin'de limon.

Gelirler, önce peşin parayla alırlar devamlı, bir müddet, belirli bir süre sonra çek verilir, çekler karşılıksız çıkar ve çiftçi ciddi manada mağdur olur; bu çift taraflı bir işlem, iki taraflı bir işlem.

Bakınız, 2012 ile 2016 arasındaki karşılıksız çek oranı -ibraz edilen çek değil karşılıksız olarak- bu para cezasının olduğu dönemde yüzde 4,7; kanun değiştikten sonraki 2017-2020 arasında yüzde 1,77; 2022'nin ilk 4 ayında yüzde 0,82. Dolayısıyla doğru bir kanun var, doğru bir tedbir var, doğru bir yöntem var. Bu doğru yöntemle birlikte devam etmek gerekiyor ve ticari hayatı korumamız gerekiyor, çift taraflı işlemlerde bunu devam ettirmemiz lazım. Burada ekonomik suça ekonomik ceza var çünkü doğrudan para cezası, hapis cezası değil; birçok kanunumuzda da benzer hükümler vardır.

Yüce Meclisi saygıyla selamlıyorum. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)