MEHMET KASIM GÜLPINAR (Şanlıurfa) - Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; bilindiği üzere, son yıllarda yer altı suyu kullanımına yönelik yoğun talep artışı yaşanmış ve kullanma belgesinde belirtilen miktardan fazla yer altı suyu çekilmesi neticesinde, sürdürülebilir bir yer altı suyu yönetimi için, yer altı suyu rezerv-çekim ilişkisinin modern sulama sistemleri ile desteklenerek kontrol altında tutulması ve bu nedenle, tüm kuyulardan çekilen veya çekilecek yer altı suyunun ölçülebilir durumda olması için ölçme işlemini yapmaya yönelik ölçüm sistemlerinin tespit ve tesis edilmesi gerekliliği zorunlu hâle gelmiştir.

Bu zorunluluk nedeniyle, 6111 sayılı Kanun'un 126'ncı maddesi ile 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun'un 10'uncu maddesine "Kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine çekilecek yeraltı suyu miktarının tespitini sağlayacak ölçüm sistemleri kurulmadan, kullanma belgesi verilemez." hükmü eklenerek yer altı suyu kuyularına ölçüm sistemi takılması zorunluluğu getirilmiştir. Bilahare bu kanunlarda yapılan değişikliklerle yer altı suyu kullanma belgesi almış olanların kanunda belirtilen ölçüm sistemlerini kurarak durumlarını kanuna uygun hâle getirmeleri için iki yıllık süre tanınmıştır.

Kanun değişikliklerinden sonra 7/6/2011 tarihinde yönetmelik, ardından da DSİ Genel Müdürlüğünün 5/7/2011 tarihli yer altı suyu kullanma konulu genelgesi yayımlanmıştır. 7/6/2011 tarihli yönetmelik gereğince su sayacı kullanılması hâlinde, kullanma belgesinde belirtilen çekilebilecek azami su miktarı ön yüklemeli karta idare tarafından yüklenecek ve karta yüklenen kullanılabilecek azami su miktarına ulaşınca çekim engellenerek kontrol altına alınacaktır.

Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; ben biraz da Türkiye'deki yer altı suyunun potansiyeli ve kullanımına değinmek istiyorum. Türkiye emniyetli kullanılabilir işletme rezervi 17 milyar 700 milyon metreküp olup 13 milyar 560 milyon metreküp yer altı suyu tahsis edilmiş durumdadır. Toplam yer altı suyu sulama alanı 1 milyon 615 bin hektardır. Kamu sulamaları çerçevesinde toplam 14.908 kuyu mevcut olup sulanan alan 615 bin hektardır. Şahıs sulamalarında ise 274 bin adet belgeli sondaj kuyusu ve tahminî olarak 180 bin adet belgesiz sondaj kuyusu mevcuttur. Belgeli ve belgesiz kuyular ile 1 milyon hektar alan sulandığı tahmin edilmektedir.

2012 yılı sonu itibarıyla, Türkiye genelinde belgeli sondaj kuyularına yaklaşık 7 bin adet sayaç takılmıştır. Yayımlanan genelge doğrultusunda yer altı suyu eylem planları hazırlanmış ve uygulamaya geçilmiş olmasına rağmen, uygulama safhasında kanunun tüm ülke bazında aynı anda uygulama mecburiyeti getirmesi, Yeraltı Suları Kanunu'nun yürürlüğe girdiği 1960 yılı ile 2011 yılı arasında geçen elli bir yıllık süre zarfında kuyu sahiplerinde ölçüm kültür ve alışkanlığının yerleşmemiş olması, arz talep dengesine bağlı olarak sayaç üreticilerinin alt yapılarının yeterince hazır olmaması, elektrik dağıtım şirketlerinin mevzuat ve teknik altyapı bakımından hazır olmaması ve bunun giderilmesinin zaman gerektirecek olması ile yer altı suyu kullanıcısına su kullanımında sınır getirileceği ve ücret alınacağı şeklindeki endişe dolayısı ile sayaç takılmasına karşı isteksizlik olması gibi sebeplerle kanunun süresi içinde uygulanmasında arzu edilen neticeye ulaşılamamıştır.

Şimdi, kanunda öngörülen iki yıllık geçiş sürecinin sonu olan 25 Şubat 2013 tarihi de yaklaşmakta. Biraz önce bahsettiğim sebeplere binaen, ek süre tanınması elzem hâle gelmiştir ve bu kanun teklifi ile süre uzatımı söz konusu olmuştur ve bu husus, DSİ Genel Müdürlüğünün teklifi ile Bakanlar Kurulunun kararına bırakılmıştır.

Tabii, sayaç bağlama işi -eni sonu- hayata geçirilmesi gereken bir konudur. Yer altı sularının seviyesi her geçen gün aşağıya doğru çekilmekte ve mevcut miktarlarla özellikle tarımda mevcut yöntemlerle sulama yapılması gitgide daha zor hâle gelmektedir. Artık daha modern tekniklerle, daha az su ile tarım yapılması şarttır. Eğer, bu sayaç takılması zorunluluğu uygulamaya geçirilmezse, Allah korusun, yakında yer altında su bulmak çok zor hâle gelecektir.

Ben bu vesileyle kanun teklifinin hayırlı olmasını diler, hepinize hayırlı geceler dilerim. (AK PARTİ sıralarından alkışlar)

BAŞKAN - Teşekkür ederim Sayın Gülpınar.