HDP GRUBU ADINA SAİT DEDE (Hakkâri) - Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; TÜRK-İŞ'in açlık ve yoksulluk sınırı araştırması yeni beslenme kalıbı temel alınarak farklı bir çalışma grubu tarafından hesaplandı ve 2022 Ocaktan itibaren açıklanmaya başlandı. Gıda ürünlerinde KDV'nin yüzde 1'e düşürülmesi 14 Şubatta etiketlere yansıdı ancak öncesinde yükselmiş olan başta yumurta ve un gibi temel gıda ürünleri ile yükselişi durdurulamayan meyve ve sebze fiyatları yüzünden vatandaşın reel geliri bu ayda da geriledi. Özellikle taze sebze ve meyve, üretim ve tedarik maliyetlerinin yanında ürün azlığından dolayı cep yakmaya devam ediyor.

Resmî verilere göre, gübre ve toprak geliştiricilerinin fiyatlarındaki yükseliş yüzde 150'yi aştı. Markette ve pazarda sepet tutarı arttıkça zorlanan tüketici, almaktan vazgeçip ürünlerinin bazılarını bırakmaya başladı. Akaryakıt, doğal gaz, elektrik gibi enerji giderleri de hane halkı üzerinde büyük bir yük oluşturmaya devam ediyor. 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı, açlık sınırı 4.552,56; gıda harcaması ile giyim, konut, kira, elektrik, su, yakıt, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamaların toplam tutarı -yoksulluk sınırı yani- 15.139,90 TL'ye yükseldi.

Sayın milletvekilleri, Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçilen Temmuz 2018'den bu yana enerjiden gıdaya kadar temel ihtiyaçlara her gün zam geliyor. Akaryakıta her gün zam gelmeye devam ediyor. Geçtiğimiz hafta dört günde arka arkaya 4 zammın ardından benzinin litresine bugün itibarıyla 1,07 TL, motorinin litre fiyatına ise 1,59 TL zam geldi. Yine, bu gece yarısından itibaren geçerli olmak üzere benzine 79 kuruş, motorine 2 lira 25 kuruş zam bekleniyor. 1 depo akaryakıtın maliyeti iki ayda yaklaşık 500 lira arttı.

Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçilen 2018 Temmuzdan bu yana otomobile yüzde 419, köprü geçiş ücretlerine yüzde 317 zam yapılmıştır, ekmeğin fiyatı yüzde 159 artmıştır, ayçiçeği yağına yüzde 198 zam yapılmıştır. Acil önlem alınmaz ve üretim artırılmazsa artışın katbekat artacağı açıktır.

Akaryakıta gelen zamlar sadece araba sahiplerini değil, uçak ve otobüs bileti ücretlerinden tutun, çiftçinin üretimine kadar birçok alanı doğrudan etkiliyor. Uçak bileti ücreti yüzde 291, şehirler arası otobüs bileti ücreti ise yüzde 224 artmıştır. Akaryakıt zamları, tarımdan taşımacılığa kadar bütün sektörleri etkilemekte ve yaşanan gıda krizini daha da derinleştirmektedir; halkımız âdeta kıtlıkla karşı karşıya bırakılmaktadır.

Bakın, 5 Mart Cumartesi akşamı ayçiçeği yağında arz sıkıntısı ve zammın beklendiği haberleri üzerine marketlere akın eden yurttaşlar kuyruklar oluşturdu. Zam gelmeden yağ almak isteyenler marketlerde izdihama neden oldu. İstanbul'da birçok zincir markette saatler içinde 5 litrelik ayçiçeği yağları tükendi. Marketlerde 2 adetten fazla 5 litrelik yağ satışı yapılmazken markasına ve markete göre fiyatları 139 ile 180 lira arasında satışa sunuldu. Türkiye, geçen yıl ayçiçeği yağı ithalatının yüzde 80'ini, ithal ettiği buğdayın yüzde 85'ini Rusya ve Ukrayna'dan yaptı. Bu tablo nedeniyle, önümüzdeki aylarda hem ürün temininde zorluklar yaşanacağı hem de fiyatların büyük oranda artacağı belirtiliyor. Bu nedenle Türkiye'nin, Rusya ile Ukrayna arasında başlayan savaş dolayısıyla, ithal ettiği ayçiçeği yağı, buğday, arpa ve mısır gibi ürünleri önümüzdeki yıl içerisinde temin etmekte zorlanacağı açıktır. Bu nedenle, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş Türkiye'deki fiyatların yükselmesine ve yoksulluğun daha da derinleşmesine neden olacaktır.

Sayın Başkan, iktidarın yirmi yıldır uyguladığı yanlış ekonomi ve tarım politikaları sonucu, Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan savaşın ekonomik etkilerini savaşan ülkelerden önce Türkiye yaşamaya başlamış ve kriz derinleşmiştir. Her konuda dışa bağımlı ve üretim olmayan bu ekonomik yapıda şimdi kimse sadece savaşa sığınmasın. Bu iktidar döneminde, bu savaştan önce de her gün daha fakirleştik, her gün daha yoksullaştık. Dış politikadan ekonomiye kadar bütün alanları yıllardır yönetemeyen bu iktidar, acı reçetesini şimdi sadece savaşı bahane ederek halklarımıza ödetmek istiyor. Ülkenin bütün kaynaklarını yandaşa peşkeş çeken bu iktidara yurttaşın zerre kadar güveni kalmamıştır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Tamamlayın sözlerinizi.

SAİT DEDE (Devamla) - Tamamlıyorum Başkanım.

Yurttaşların yağ kuyruklarına girmek zorunda kaldığı, çocuklarına bez dahi alamayacak düzeye geldiği, esnafın kepenk kapattığı, kira, enerji fiyatlarının tavan yaptığı bu kriz sürecinde asgari ücret elbette erimiştir.

İzah ettiğimiz sebeplerden dolayı, yoksulluk ve açlık sınırında yaşanan artışın önlenmesi, asgari ücretin yeniden tespiti ve incelenmesi amacıyla bir araştırma komisyonu kurulması elzemdir.

Genel Kurulu saygıyla selamlıyorum. (HDP sıralarından alkışlar)