TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun değerli üyeleri, Bakanlığımızın 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve (1/278) ve (1/277) esas numaralı Kanun Teklifleri 22/10/2024 tarihli 3'üncü Toplantı Tutanağı'na eklidir. (1/278) ve (1/277) esas numaralı Kanun Teklifleri 22/10/2024 tarihli 3'üncü Toplantı Tutanağı'na eklidir. 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'ni görüşmek üzere huzurlarınızdayım. Sizleri Bakanlığım ve şahsım adına saygıyla selamlıyorum.

Sözlerimin başında 23 Ekimde savunma sanayimizin lokomotiflerinden TUSAŞ'a yapılan menfur saldırıyı lanetliyor, hayatını kaybeden şehitlerimize Allah'tan rahmet, yaralılarımıza acil şifalar diliyorum. Bu hainlere en güzel cevap "Daha fazla çalışacağız, daha fazla üreteceğiz." olmuştur. Milletimizin huzurunu hedef alan terör örgütleri ve arkasındakiler hiçbir zaman emellerine ulaşamayacaktır.

Diğer taraftan, İsrail'in kadın, çocuk, yaşlı demeden Filistinlilere uyguladığı soykırım maalesef devam etmektedir. İsrail Lübnan'a da saldırmak suretiyle mezalimi daha da ileriye taşımıştır. Sözde uluslararası kuruluşlar tüm mazlum coğrafyalarda olduğu gibi yine sessizliğe bürünmüştür. Ancak Türkiye ve Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan haktan yana, haklıdan yana durmaya ve mazlumların sesi olmaya devam etmektedir.

Sayın Başkan, değerli Komisyon üyeleri; tarım ve gıda sektörü, gıda güvenliğini sağlama, ekonomik büyümeye katkıda bulunma, kırsal kalkınmayı destekleme ve çevresel sürdürülebilirliği teşvik etme gibi önemli rolleri üstlenmektedir. Sektör bu rolleri yerine getirirken hızlı bir şekilde değişen birbiriyle bağlantılı birçok faktörden etkilenmektedir. Üçlü kriz olarak adlandırılan iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik kaybı ve kirlilik bu değişimlerin başında gelmektedir. Bunlardan iklim değişikliği bir taraftan aşırı hava olaylarının görülme sıklığını artırırken diğer taraftan su döngüsünde düzensizliklere yol açmaktadır. Son elli yılda dünyada doğal afetlerde 5 kat artış yaşanırken bu afetlerin yol açtığı zarar yıllık 250 milyar dolara ulaşmıştır. Bu afetlerin neden olduğu ekonomik kaybın yüzde 50'sinin iklim şartlarından en çok etkilenen tarım sektöründe yaşandığını özellikle ifade etmek isterim: Biyolojik çeşitlilik kaybı, doğanın tozlaşma yoluyla kendini yenilemesi, hastalık ve zararlılarla mücadele gibi doğal savunma mekanizmalarına zarar vermektedir. Kirlilik ise verimlilik kaybına yol açmakla birlikte toprağın su ve karbon tutma kabiliyetini sınırlamaktadır.

Diğer taraftan, dünyada güçlü bir demografik değişim yaşanmakta, özellikle kırsal alanda önemli sosyal dönüşümler gerçekleşmektedir. Son elli yılda kırdan kente göç devam etmiş olup kentleşme oranı yüzde 37'den yüzde 50'nin üzerine çıkmıştır. Ayrıca, dünyada tarım nüfusu yaşlanmakta, tarımsal iş gücünün sahip olması gereken kabiliyetler yaşanan teknolojik ve dijital dönüşümle farklılaşmaktadır. Tüm bu gelişmeler tarımsal üretim üzerindeki baskıyı arttırmaktadır. Son 50 yılda dünya nüfusu iki katına çıkarak 8 milyarı geçmiştir. Nüfusun 2050'li yıllarda 10 milyara ulaşması, bu nüfusun yüzde 65'inden fazlasının da kentsel alanlarda yaşaması beklenmektedir. Bu nedenle yüzde 70 daha fazla gıdaya, yüzde 15 daha fazla tarımsal suya ihtiyaç duyulacaktır. Geçtiğimiz asırda dünya da yer altı kaynakları için yürütülen mücadele artık tarım alanlarının ve su kaynaklarının kontrolü için verilmektedir. Ülkeler, gıda güvenliklerini ve geleceklerini garanti altına almak için olağanüstü çabalar harcamaktadır.

Dünyada yaşanan bu gelişmeler ülkemizi de doğrudan etkilemektedir. Bu bağlamda sıcaklık artışı ve düşen yağış miktarıyla su kaynaklarımızın azalmakta olduğunu ifade etmek isterim. Ayrıca, ülkemizde kentleşme oranı ise son elli yılda hızlı bir artış göstermektedir. Tarımsal üretimimiz üzerinde baskı oluşturan bu unsurların yanında ülkemiz nüfusunun 2050 yılında yaklaşık 100 milyona ulaşması beklenmektedir.

Tarımsal üretimi etkileyen koşulların hızla değiştiği ve gıdaya olan talebin arttığı bu yeni dönemde Türkiye Yüzyılı'na uygun bir vizyon ortaya koyduk. Bu vizyonumuzu, iklim değişikliği, afetler, nüfus artışı, jeopolitik riskler gibi zorlukları dikkate alarak toprak ve su kaynaklarımızın sürdürülebilirliğini ve gıda arz güvenliğini sağlamaya yönelik oluşturduk. Bu zorluklara, sahip olduğumuz üretim gücünün yanı sıra verimliliği, kaliteyi, kayıtlılığı ve sektöre yatırımı arttırarak cevap veriyoruz.

Suyu merkeze alan üretim planlaması, yeni tarımsal destekleme modeli, arazilerin etkin kullanımı, sözleşmeli üretim, teknoloji kullanımı, tarımsal örgütler ve kırsal kalkınma yapısal reform başlıklarımızı oluşturmaktadır. Gazi Meclisimizin siz değerli üyelerinin de takdiriyle 2023 yılında yasal temellerini attığımız üretim planlaması sürecini yılbaşı itibarıyla başlattık. Kaynakların etkin kullanımını, yeterliliğin yanı sıra, verim ve kalitenin artırılmasını önceleyerek iklim değişikliğine uyumlu, yönlendirici ve öngörülebilir bir yaklaşım ortaya koyduk; artık hangi stratejik ürünün nerede ve ne kadar üretileceğini planlıyoruz. Planlama sürecini 81 ilimizde üretici birlikleri, ziraat odaları, ticaret borsaları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve ilgili kamu kurumlarından oluşan teknik komitelerin yürüttüğü katılımcı bir anlayışla hayata geçirdik.

Üretim planlamasıyla stratejik ürünlerde yeterliliği artıracak ve tarıma dayalı sanayinin ham madde ihtiyacını karşılayacağız. Üretim planlaması sürecini etkin bir şekilde uygulamak için bazı tamamlayıcı unsurları da hayata geçiriyoruz. Bu çerçevede, kayıtlılığın artırılması için Çiftçi Kayıt Sistemi başvuru süreç ve şartlarını kolaylaştırdık, böylece 2024 üretim yılında kayıtlı üretici sayısında yüzde 4,1; tarımsal alanda yüzde 5,5 artış sağladık. Hedefimiz kayıtlık oranını yüzde 100'e çıkarmak.

Tarım politikalarına temel teşkil edecek veri setlerinin üretilmesi amacıyla TÜİK'le tarım sayımı çalışmalarına başladık. Bakanlığımız bilişim altyapısını, üretim planlaması çalışmalarını yürütebilecek şekilde geliştirdik. Bitkisel üretimde dikili alanlar hariç toplam üretim alanının yüzde 77'sini oluşturan 13 ürünü ve yem bitkilerini planlama kapsamına dâhil ettik.

Planlama yaparken stratejik ürünlerde gıda arz güvenliği, iklim, su ve toprak yapısı, tarıma dayalı sanayi, ham madde temini gibi etkenleri de dikkate aldık. 2025-2027 yıllarını kapsayacak bitkisel üretim planlamasıyla son beş yılda ortalama 35 milyon ton olan hububat üretimini 39,5 milyon tona, 1,2 milyon ton olan baklagil üretimini 1,4 milyon tona, 4,6 milyon ton olan yağlı tohumlu bitkiler üretimini ise 5,6 milyon tona ulaştırmayı hedefliyoruz. Tüm bu çalışmalarımızın sonucunda plansız üretimden kaynaklanan kronikleşmiş dertlerimizi bitireceğiz, üretimde istikrar ve öngörülebilirliği sağlayacağız.

Hayvansal üretimde süt, besi ve kanatlı yetiştiriciliği için planlama kapsamında yeni bölgeler belirledik; bu bölgeleri belirlerken, su potansiyeli, iklim özellikleri, mera varlığı, yem bitkisi yetiştiriciliği ve pazara yakınlığı dikkate aldık. Planlamayla birlikte sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılmasını, aile işletmelerinin desteklenmesini, işletmelerin kayıtlılığının artırılmasını ve hastalıktan ari işletmelerin sayısının çoğalmasını sağlıyoruz; böylece hayvancılık sektörünü güçlü, dirençli ve sürdürülebilir bir hâle getiriyoruz. Üç yıllık planlama dönemi sonunda büyükbaş hayvan varlığını 16,6 milyondan 17,7 milyon başa...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Hangi yıla ait bu Sayın Bakan?

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - ...küçükbaş hayvan varlığını 52,4 milyondan 61,1 milyon başa, kanatlı eti üretimini ise 2,5 milyon tondan 2,6 milyon tona çıkarmayı hedefliyoruz.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Sayın Bakan, bu 17,7 bu yıla ait değil, bu yıl düştü 16 milyona ya!

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Gürer, soru-cevapta sorabilirsiniz.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Güncel rakamları vermiyor Sayın Bakan.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Soru-cevapta soracağız.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Planlama dönemi sonunda et ithalatını ülke gündeminden çıkaracağız. Su ürünleri avcılığında sürdürülebilirlikle mevcut kapasite ve potansiyel yetiştiricilik imkânlarını bir arada değerlendirerek planlama yaptık. Hamsinin de dâhil olduğu 7 avcılık türü ile 4 yetiştiricilik türünü üretim planlaması kapsamına aldık. Su ürünleri planlaması kapsamında sezonda 400 bin tonu hamsi olmak üzere 445 bin ton avcılık kotası tahsis ettik.

Sayın Başkan, değerli Komisyon üyeleri; üreticileri planlamaya yönlendirecek en önemli tamamlayıcı unsurumuz olan yeni tarımsal destekleme modelini de bu süreçte hayata geçirdik. Yeni modelde tarımsal destekleri sade ve daha etkin hâle getirdik. Bitkisel üretim desteklerini 21 kalemden 3 ana kaleme, hayvancılık desteklerini 22 kalemden 7 ana kaleme, su ürünleri desteklerini ise 15 kalemden 2 ana kaleme indirdik. Destek tutarlarını ilk defa üretim döneminden önce ve üç yıllık olarak açıkladık. Bitkisel üretimde üreticiler artık hangi ilçede hangi ürüne ne kadar destek alacağını bilecek.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Ama ne zaman alacağını bilmiyor.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Destek tutarları, temel girdiler olan mazot ve gübre maliyetlerindeki değişime göre her yıl güncellenecek. Bitkisel üretimde yeni destek modelini temel destek, planlama desteği ve üretimi geliştirme desteği olarak planladık. Bakanlık kayıt sistemindeki üreticilerimize mazot maliyetinin ortalama yüzde 50'si, gübre maliyetinin ise ortalama yüzde 25'i kadar temel destek vereceğiz. Planlama kapsamına alınan ürünler belirlenen ilçelerde üretilirse ilave planlama desteği vereceğiz.

CAVİT ARI (Antalya) - Yıllar önce de öyleydi Sayın Bakan. Çiftçinin yarısı...

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Böylece, mazot maliyetinin tamamını, gübre maliyetinin ise yarısını karşılamış olacağız.

CAVİT ARI (Antalya) - Üzerinden on sene geçti.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli milletvekilleri, daha yeni başlıyoruz. Siz bol bol soru soracaksınız, sorularımızı soracağız değerli arkadaşlar.

CAVİT ARI (Antalya) - Binali Bey de aynı vaatlerde bulunmuştu, şu an ortada yok.

(CHP milletvekillerinin laf atmaları)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, Sayın Arı, Sayın Gürer; hepimiz sorularımızı soracağız. Daha yeni başlıyoruz. Bu gece beraberiz.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Güzel bir şeyden bahsediyor. Muhalefetin dile getirdiği planlı üretimden bahsediyor.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Vekillerimizi susturamazsınız Sayın Başkan, muhalefeti susturamazsınız.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Ben muhalefeti susturmuyorum ki ya, ben muhalefetin yanındayım. Görüyorsun, sorular soracağız diyorum.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Bence dikkatlice dinleyelim. Muhalefetin dile getirdiği planlı üretim...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Bakanım, devam edin.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Temel ve planlı üretim desteğine ilave olarak yer altı su kısıtı bulunan 52 ilçede az su tüketen arpa, buğday, yağlık ayçiçeği, mercimek, nohut, aspir, fiğ ve yem bezelyesi yetiştiren üreticilerimize su kısıtı desteği vereceğiz. Bu ilçelerde belirlenen ürünleri üreten çiftçilerimizin hem gübre hem de mazot maliyetinin tamamını karşılamış olacağız. Süt üretim bölgelerinde yem bitkisi üreten üreticilerimize ilave yüzde 50 destek vereceğiz. Bunlara ilave olarak belirli ürünlerde, sertifikalı tohum ve fidan kullanımı, organik ve iyi tarım uygulamaları gibi faaliyetler için üretimi geliştirme desteği vereceğiz. Bu kapsamda, kamu tarafından ıslah edilen millî tohumla üretim yapan çiftçilerimize de ilave destek vereceğiz.

Hayvancılıkta uyguladığımız yeni destekleme modelinde büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böcekçiliğine temel hayvancılık desteği, çiğ süt, karkas et ve tiftik için ise ürün geliştirme desteği veriyoruz. Temel hayvancılık desteklerinin yanında, ilk defa aile işletmelerine, genç ve kadın yetiştiricilere, birinci derece tarımsal birlik ve kooperatif üyelerine ve gezginci arıcılara üretimi yönlendirme amaçlı ilave destekler vereceğiz. Hayvansal üretimde verimliliğin artırılması amacıyla suni tohumlama, soy kütüğü, ari işletme ve benzeri ilave destekler ödeyeceğiz. Planlama bölgesindeki aile işletmelerimize yönlendirici ve verimlilik kriterlerini sağlamaları şartıyla buzağı başına verdiğimiz destek miktarını 3 katına kadar çıkardık. Hastalıktan ari tüm işletmelerde doğan dişi buzağılara temel desteğin 4 katı ilave destek vereceğiz. Su ürünlerinde 2025 yılı için küçük ölçekli balıkçılık desteğini yüzde 100'e kadar artırıyoruz. Ayrıca, balıkçı gemisi sahibi kadınlara ilk defa yüzde 35 ilave destek veriyoruz.

Sayın Başkan, değerli Komisyon üyeleri; üreticilerin gelir ve pazar garantisi sağlanarak fiyat dalgalanmalarından etkilenmemesi, alıcıların ise talep ettiği miktar ve kalitede ham madde temin edebilmesi için sözleşmeli üretimi yaygınlaştırıyoruz. Bitkisel ve hayvansal üretimle su ürünleri yetiştiriciliği için hazırladığımız sözleşmelerle uygulamada birliktelik sağlıyoruz. Yaptığımız düzenlemelerle tüm paydaşların haklarının teminat altına alınmasını sağladık. Tarım sigortası poliçelerinde sözleşmeli üretim yapan üreticilerimize yüzde 5 ilave indirim uygulanmaktadır, bunu 2025 yılında yüzde 15'e çıkaracağız. Sözleşmeli üretim yapan üreticilerimize sübvansiyonlu kredilerde yüzde 15 ilave faiz indirimi sağlıyoruz. Bu yıl ilk defa tarımsal amaçlı birlik ve kooperatifleri mali ve idari yapılarını dikkate alarak derecelendirdik. Bu derecelendirme işlemi her yıl yeniden yapılacak. Belirli kriterlere göre birinci derece olmaya hak kazanan birlik ve kooperatiflere belge veriyoruz. Bu kapsamda, 245 başvuru yapılmış, bunlardan 105'i belge almaya hak kazanmıştır. Bu belgeye sahip tarımsal birlik ve kooperatifler ile bunlara üye veya ortak olan çiftçiler destek ve uygulamalarımızdan öncelikli ve ayrıcalıklı olarak faydalanmaktadır. Önümüzdeki süreçte birlik ve kooperatiflerin kapasitelerinin geliştirilmesi ve teknik kabiliyetlerinin artırılmasıyla ilgili çalışmalara devam edeceğiz.

Ayrıca, işlenmeyen tarım arazilerini üretime kazandırarak gıda arz güvenliğini güçlendireceğiz. Bu kapsamda üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerinin kira bedelinin arazi maliklerine ödenmesi koşuluyla yıllık olarak tarımsal amaçlı kiralanmasına imkân veren yasal düzenlemeyi de hayata geçirdik. 2025 üretim yılında yapılacak nihai tespitlerin ardından kiralamalara başlanacak.

Sayın Başkan, değerli Komisyon üyeleri; kırsal kalkınma faaliyetlerimizi tarımsal üretim planlamasıyla entegre ederek kırsal bölgelerin ekonomik ve sosyal kalkınmasını hedefliyoruz. IPARD ve Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı gibi projelerle işletmelerimizin yatırımlarını teşvik ediyor ve altyapısını iyileştiriyoruz. Çiftçilerimizin teknoloji ve makina kullanımını artırıyoruz, üreticilerimizin pazarlama kabiliyetlerini geliştiriyoruz. Bu programlar sayesinde 2006-2024 yılları arasında proje sayısı 95 bine, sağlanan istihdam 277 bine, verilen hibe 116,4 milyar liraya ulaşmıştır. Bu yıl uygulamaya başladığımız IPARD III Programı ile 2024 yılı içerisinde 251 milyon avro bütçeli 5 çağrıya çıktık. Başvuru süreci tamamlanan 1'inci çağrı döneminde 249 projeyi destek kapsamına aldık. Böylece 2,3 milyar lira hibeyle sektöre 5 milyar lira yatırım yapılmasını sağlamış olacağız. Diğer bir yandan üretimi artırmak, yeni yatırımları teşvik etmek ve işletmelerimizin kapasitelerini geliştirmek amacıyla yılbaşından bugüne kadar üreticilerimize 309 milyar lira sübvansiyonlu kredi sağladık. Yatırım ve işletme kredilerinde planlı üretim, kadın ve genç çiftçi, birinci derece tarımsal amaçlı örgütler ve sözleşmeli üretim kriterlerine göre üreticilerimize yüzde 100'e kadar faiz indirimi sağlıyoruz.

Sayın Başkan, değerli Komisyon üyeleri; Atatürk Orman Çiftliği, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Et ve Süt Kurumu, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Toprak Mahsulleri Ofisi ve TÜRKŞEKER eliyle stratejik ürünler başta olmak üzere ürün piyasalarını yakından takip ediyor, hem üreticilerimizi hem de tüketicilerimizi korumak için gerekli tedbirleri alıyoruz.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Yok, yok. Ne üreticiyi koruyorsunuz ne tüketiciyi.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Konuşmamın başında da belirttiğim gibi, iklim değişikliğinin en fazla etkilediği alanlar arasında elbette su kaynaklarımız geliyor. Uluslararası sınıflandırmalara göre kişi başına düşen yıllık kullanılabilir su miktarının 1.000 ile 1.700 metreküp olması su stresine, 1.000 metreküpün altında olması da su kıtlığına işaret ediyor. Ülkemizde kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı ise 1.313 metreküp. Bu değer, ülkemizin su stresi altında olduğunu gösterir. Sayın Cumhurbaşkanımızın "Suyumuzu korumakla vatanımızı korumak arasında mahiyet itibarıyla hiçbir fark yoktur." sözünden hareketle geleceğe hazırlanıyoruz.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Söylemeseydi hazırlanmayacak mıydınız?

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Su kaynaklarını ulusal bilinçle korumak ve yönetmek üzere "suda sıfır kayıp" anlayışıyla su verimliliği seferberliğini başlattık. İklim değişikliği, kuraklık ve su stresiyle mücadelede tüm sektörleri kapsayan Su Verimliliği Yönetim Sistemi'ni kuruyoruz.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Yirmi iki yıl geçti Sayın Bakan, yirmi iki yıl.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Su ve toprak kaynaklarını korumak, geliştirmek ve yönetmek, tarımsal verimliliği artırmak ve enerji üretimine katkı vermek amacıyla son yirmi iki yılda 10.657 tesisi hizmete alarak güncel rakamlarla 2,4 trilyon lira yatırım yaptık. Su depolama hacmimizi 133,1 milyar metreküpten 183,4 milyar metreküpe; sulanan arazi miktarını 47,9 milyon dekardan 72 milyon dekara; yıllık sağlanan içme suyu miktarını 2 milyar metreküpten 5,4 milyar metreküpe; toplulaştırılan arazi miktarını 4,5 milyon dekardan 75,8 milyon dekara ulaştırdık. Suyun verimli kullanılması kapsamında sulanan alanlar içerisinde modern sulama sistemlerini kullanma oranını yüzde 6'dan yüzde 35'e çıkardık.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Çok düşük Sayın Bakan, çok düşük.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - 2028 yılına kadar bu oranı yüzde 45'e çıkaracağız.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Hedefiniz de düşük.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Yapay zekâ destekli sulama otomasyonu uygulamalarıyla tarımsal verimi artırırken su sarfiyatını azaltıyoruz. Asgari su kullanımıyla azami verimi elde etmek için en yeni teknolojilerden faydalanarak çalışmalarımıza devam edeceğiz. Bu anlamda, üreticilerimizin enerji maliyetlerini düşürmek için Keban Barajı'nda 1 megavat güce sahip ülkemizin ilk yüzer GES'ini kurarak enerji üretimine başladık. 2025 yılında 41 baraj, 6 HES, 11 gölet ve bent, 70 sulama tesisi...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sayın Bakan, Tekirdağ'daki 2019'da bitecekti, daha bitmedi ki...

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - ...15 içme suyu tesisi, 162 kontrol tesisi, 2 atık su tesisi olmak üzere toplam 307 tesiste 14 arazi toplulaştırma projesini tamamlayarak milletimizin hizmetine sunacağız.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Tekirdağ'da yapılmayanları ne yapacağız?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Soracağız, Sayın Bakan anlatsın, soracağız.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; lojistik maliyetlerinin azaltılarak tüketicilerin tarım ürünlerine...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Domates olmuş 100 lira, biber olmuş 100 lira; hâlâ bize tarımda iyi şeyler olduğunu anlatıyorsunuz.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, Bakan Bey'i dinlemeden ne diyeceğiz? Bir dinleyelim önce, sonra söyleyeceğiz söyleyeceklerimizi.

AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - Biz çiftçiyi dinliyoruz Sayın Başkan, biz tarlada çiftçiyi dinliyoruz.

CAVİT ARI (Antalya) - Tarım topraklarını koruyamıyorsunuz Sayın Bakan. Kendi ellerinizle tarım topraklarını yok etmeye çalışıyorsunuz, haberiniz olsun.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Teşekkür ediyorum değerli arkadaşlar...

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Lojistik maliyetlerinin azaltılarak tüketicilerin tarım ürünlerine uygun fiyatla ulaşabilmelerini temin etmek için organize tarım bölgeleri kuruyoruz.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Simit 25 lira Niğde-Ankara Otoyolu'nda; simit, simit; 100 gram simit.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Bu kapsamda 42'sine tüzel kişilik kazandırdık, 14'ünün altyapı inşaatlarını tamamlayarak yatırımcıların hizmetine sunduk. Altyapı inşaatları için günümüz fiyatlarıyla 4 milyar lira kredi desteği sağladık. Organize tarım bölgelerinde yatırım ve işletme kredilerine yüzde 15 ilave faiz indirimi sağladık. Yatırımın organize tarım bölgesinde olması durumunda Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında puanına bakılmaksızın hibe desteği veriyoruz. Faaliyete geçen organize tarım bölgelerinde 110 bin baş besi hayvanı yetiştirilmekte, 22 bin ton domates eş değeri üretim yapılmaktadır.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Ya, tezek kalmadı Sayın Bakan, tezek kalmadı. Ne besisi, hayvan kalmadı, ithalat yapıyorsunuz bak; tezek yok, tezek.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - 2028 sonu itibarıyla 42 ilde 61 organize tarım bölgesini faaliyete geçirmeyi hedefliyoruz.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - 600 bin büyükbaş geldi, hani ithalat yasaktı.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Bütün konuları konuşacağız.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Sayın Başkan, değerli Komisyon üyeleri; ormanlar ekonomik, ekolojik, sosyokültürel faydalar sunan doğal bir kaynaktır; aynı zamanda önemli bir karbon yutak alanı olması nedeniyle de iklim üzerinde düzenleyici etkiye sahiptir. Ormanların faydalarının devam edebilmesi sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde idare edilmesine bağlıdır. Ülkemiz orman varlığını artıran nadir ülkelerdendir.

CAVİT ARI (Antalya) - Ormanları koruyamıyorsunuz Sayın Bakan.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Ormanların geliştirilmesi ve genişletilmesi amacıyla 7,5 milyar tohum ve fidanı toprakla buluşturduk.

CAVİT ARI (Antalya) - Her taraf yanıyor, nereyi artırdınız?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bugün acayip enerjik bir Komisyon gündemiyle başlamış vaziyetteyiz hakikaten. Dün gece saat onda gittik, gece...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Memleketin gıdası, tarımı, üretimi önemli.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sayın Başkan, saat kavramı yok; ülkenin tarımını, geleceğini konuşuyoruz.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Gürer, Sayın Aygun...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sakarya Vekili çıkmış, diyor ki: "Biz olmasaydık ekmek olmazdı." Arkadaşa soruyorum ben, Yerli Malı Haftası'nı hiç kutlamamış mı? Kendi kendine yeten 7 ülkeden biri bizdik, ülkeyi ithalat cenneti yaptınız.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Aygun, grubunuzla konuşun, ilk sözü size vereceğiz.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - İthalat cenneti yaptınız.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, onların hepsini...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sayın Bakan geçen dönem dedi ki: "Ben ithalatı bitiriyorum, ithalat yapmayacağız." 600 bin büyükbaş hayvan ithalatı yapıyorsunuz; yapmayın ya, yapmayın ya!

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Şöyle yapalım...

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Şöyle bir bakalım, hayvan varlığı ne kadar artmış.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Siz önce ülkenin GDO'lu mısırına cevap verin, GDO'lu mısırına.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Son iki yılda hayvan varlığı ne kadar artmış...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - İki yılda 1 milyon 200 bin hayvan ithal edildi.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Şöyle yapalım: Sayın Bakan dursun, değerli arkadaşlar, buyurun.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - 1 milyon 200 bin hayvan ithal edildi, onları da mı görmüyorsunuz? Girin, Ticaret Bakanlığının verisine bakın.

AHMET VEHBİ BAKIRLIOĞLU (Manisa) - 500 milyon dolarlık et ithalatı var ilk dokuz ayda, rekor bu.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, şimdi...

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Başkanım, arkadaşlar Bakanın sunumunu dinlemek istemiyorlar, doğrudan görüşlerini ifade etsinler.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sen Uşak'a bak Sayın Vekilim, Uşak'a. Senin utanman lazım, Plan ve Bütçedesin, kaç yıldan beri Uşak Vekilisin ama daha bir çivi çakmadın Uşak'a; yazıklar olsun sana be!

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Nereden biliyorsun ya, ne kadar ayıp bir şey, sen ne yaptın Tekirdağ'a konuşmaktan başka!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Uşak'ta Belediye Başkanı 800-900 kişiyi işten çıkardı.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Çiftçinin ürünü tarlada kalmış, buğdaya yüzde 12 artış vermişsiniz; vicdan kabul eder mi bunları ya!

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar...

VELİ AĞBABA (Malatya) - İsmail Güneş'in zulmünden Uşak'ı Özkan Yalım kurtardı, şükürler olsun!

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Sen Uşak'a git, "İsmail Güneş ne yapıyor?" de bakalım, milletimiz ne diyor?

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - "Üretim arttı." diyorsunuz, üretim çöp oldu, onu bile yönetemiyorsunuz.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Ök, Sayın Gürer...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sade kahve 120 lira, çiftçinin sütü 13 lira tarım desteğiyle... Bir kahve 120 lira, çiftçinin 1 litre sütü 13 lira;

yazıktır günahtır ya!

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bitirince…

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Haberin var mı senin? Uşak’a git de hayvancılığın hâlini gör.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bitti mi?

KADİM DURMAZ (Tokat) - Doğruya doğru, AK PARTİ Grubunun düşünüp de söyleyemediklerine de tercüman oluyor CHP Grubu.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bittiyse bana söyleyin de ben de Sayın Bakanın mikrofonunu açayım. Şimdi ona göre hareket edelim.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Üretici tüccara mahkûm edilirse bu yıl Türkiye…

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Gürer…

ORHAN YEGİN (Ankara) - Siz hep böylesiniz, korsan konuşmalar yapıyorsunuz.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Ne korsanı? Sana da bilgi verelim Orhan Bey, her konuşmamızda anlatıyoruz bunları biz.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Gürer…

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Verilerle konuşun, verilerle, verilerle. Bakan verilerle konuşuyor.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Korsan sizsiniz Orhan Kardeş, sizlersiniz korsan.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Arkadaşlar, bütün açıklamalar resmî, korsan açıklama yok.

Sayın Bakan, devam edin lütfen.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Bakanlığın suçu az ama yirmi iki yıldır AKP iktidarlarının büyük suçu var. Bak, burada itirafta bulunuyor, planlamaya daha bu yıl geçiliyor ya! Yirmi iki yıl sonra mı aklı başına geldi?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar…

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Sayın vekillerim, müsaadenizle devam ediyorum.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bir saniye, tansiyonları biraz düşürelim, sabah tansiyonu iyi değil. Tamam, söyleyeceklerimizi söyledik. Şimdi, ya, bir dinleyelim. Bir sene bir icraat var, bir değerlendirsin, ondan sonra biz de değerlendireceğiz.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Sayın Başkan, yılda bir sefer Bakanı görüyorlar. Ne yapacaklar? Konuşmayacaklar mı?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, İç Tüzük’ü değiştirin, Bakanı her hafta görelim. Ben ne yapabilirim? Benim burada yapacağım bir şey yok, ben mevcut İç Tüzük’e göre yönetiyorum.

Sayın Bakan, devam edin.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Müsaadenizle devam edeyim: 2013 yılında başlattığımız endüstriyel ağaçlandırma çalışmalarıyla 114 bin hektar alanı ağaçlandırdık. 2003 yılında uygulamaya aldığımız ORKÖY projeleriyle orman köylümüzü yüzde 20’si hibe, yüzde 80’i faizsiz ORKÖY kredileriyle destekliyoruz. Bugüne kadar 284 bin aileye, 236 kooperatif projesine günümüz fiyatlarıyla 30 milyar lira destek verildi. Antep fıstığı, badem, ceviz, zeytin gibi ürünlerde 3 hektara kadar...

MAHMUT TANAL (Şanlıurfa) - Burada Siirt fıstığı yok.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - …ve diğer ürünlerde yapılan özel ağaçlandırma çalışmalarında orman köylümüze yüzde 65 hibe veriyoruz. Ülkemizin önemli ihracat ürünleri arasında yer alan odun dışı orman ürünleri üretimini 2002 yılında 31 bin tondan 1,2 milyon tona ulaştırmış olacağız bu yıl sonu itibarıyla.

Orman yangınlarıyla mücadele kapasitesini artırarak yangınlara çok daha kısa sürede müdahale ediyoruz. Bu kapsamda 2002 yılındaki 73 ton olan havadan su atma kapasitemizi rezerv güçler dâhil 27 uçak ve 105 helikopterle toplam 438 tona, arazöz sayısını 650’den 1.686’ya, iş makinesi sayısını ise 140’tan 831’e çıkardık. Ayrıca 2.655 yangına ilk müdahale aracı ve 14 insansız hava aracını da hizmete aldık. İnsansız hava aracını kullanan Avrupa’da ilk, dünyada 2’nci ülkeyiz. Ormanlarımızı 184’ü akıllı olmak üzere 776 kuleden 24 saat gözetliyoruz. Orman yangınlarında helikopter ve arazözlerin su alma süresini kısaltmak amacıyla 4.796 yangın havuzu ve göleti inşa ettik, bunlara devam edeceğiz. Böylece kırk dakika olan ilk müdahale süresi on bir dakikaya düştü. 25 bin orman kahramanımız, 127 bin gönüllümüzle yangınlarla mücadele ediyor ve zarar görmüş orman alanlarının tamamını ağaçlandırıyoruz. 11 Kasım Millî Ağaçlandırma Günü kapsamında 81 ilimizde “geleceğe nefes, insanlığa nefes” diyerek fidanlarımızı toprakla buluşturacağız. Başta siz Komisyon üyelerimiz olmak üzere tüm vatandaşlarımızı geleceğe nefes olmaya davet ediyorum. Bu vesileyle geçtiğimiz hafta siz değerli Komisyon üyeleri adına memleketlerinizde diktiğimiz fidanların sertifikalarını sizlere takdim ediyoruz.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Nezaket için teşekkür ediyoruz.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Ülkemizin doğal güzelliklerini koruma altına alıyor, halkımızın istifadesine sunuyoruz. 2024 yılında ilan ettiğimiz 2 millî park, 3 tabiat parkı, 1 tabiat anıtı ve 7 mahallî önemi haiz sulak alanla birlikte 671 korunan alana ulaştık.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; yirmi iki yıllık Hükûmetlerimiz döneminde çiftçilerimize ve sektöre yönelik destek ve yatırımlarımız sayesinde 2023 yılında 68,5 milyar dolar olan tarımsal hasılayla…

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Bakanım, tabii, ara vermek durumunda kaldık. Mikrofonunuzu açıyorum.

Buyurun, toparlayın lütfen.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Daha yarısındayım.

2023 yılında 68,5 milyar dolar tarımsal hasılayla Avrupa'da 1'inci, dünya da ise 9'uncu sıradayız.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Hayvancılıkta da öyleydi ama çuvalladılar.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Ülkemiz dünya bitkisel üretiminde 7 üründe 1'inci ve 6 üründe 2'ncidir. Geçen yıl 31 milyar dolar ihracat gerçekleştirdik.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Ne kadar ithalat gerçekleştirdiniz?

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Son yirmi iki yılda ülke olarak hem kendi gıda ihtiyacımızı karşıladık hem de 106 milyar dolar dış ticaret fazlası verdik.

Komisyonumuzun kıymetli üyeleri, 2002 yılında 98 milyon ton olan bitkisel üretimimiz yüzde 41 artışla 138,6 milyon tona yükselmiştir.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Orhan Yegin...

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Ya, "Orhan Yegin" falan deyip ne yapıyorsunuz? Bakan var orada.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Ök...

VELİ AĞBABA (Malatya) - Nilgün Ök mü diyelim, ne diyelim?

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Hayır arkadaş, dinleyemiyoruz yani.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Hiç seni muhatap almayacağım, sen tarımdan anlamıyorsun.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar...

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Bu miktar cumhuriyet tarihinin üretim rekorudur. Bitkisel üretimde verimliliği...