ELİF ESEN (İstanbul) - Teşekkür ediyorum Başkanım.

Elif Esen, DEVA Partisi İstanbul Milletvekili.

Öncelikle, yapmış olduğunuz sunum için teşekkür ediyoruz. Gerçekten, özellikle itinayla hazırlanmış bir sunum olduğu konusunda ben de Sayın Başkana katılıyorum. Fakat biz tabii günlerdir bu sistem üzerine aslında mevzuatların yeterli olduğu ama denetleme ve ardından da izleme çalışmalarında sorunlar yaşandığını ve bunlarla beraber cezai müeyyidelerin de yeterli olmadığı için aslında iyiye evrilme hızının ağır kaldığını, zayıf kaldığını görüyoruz, dinliyoruz, tespit ediyoruz. Şimdi, burada da öncelikle bahsettiğiniz umuma açık kamu alanları, binalar, açık alanlar, toplu taşıma, bunlarda getirilmiş kurallar, mevzuat düzenlemeleri. Gerçekten bunlar -hani bardağın dolu kısmını da konuşmak lazım boş kısmıyla beraber- takdire şayan ve yıllara sâri bir gelişme olduğunu bizler de görüyoruz. Örneğin, 2024 sonunda 5.135 denetimin yapıldığı, 3.856 kurumun da erişilebilirlik belgesi aldığına dair benim önümdeki not. Bu, oransal olarak bakıldığında yaklaşık üçte 2'yi karşılayacak iyi bir oran. 2025 yılında da dijital erişilebilirlik eksikliği nedeniyle ilk kez idari para cezasının kesilmiş olması da az önceki sistemsel eleştirime karşı kısmen farkındalığın olduğu ve cezai müeyyidelerin de geldiği anlamında sevindirici. Denetimlerin etkinliğinin iller bazında farklılık gösterdiğini gördük baktığımızda. Aslında, hani bir sorunumuzun da standartlaşma çalışmaları olduğunu, kalite için standartlaşmanın önemli olduğunun altını çiziyoruz.

Yine, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2025 yılında dijital izleme sistemine geçmiş olması da geçiş hazırlığında olması da umut verici gelişmeler arasında. Erişilebilirlik Değerlendirme Merkezinizin bu denetimleri yapması son derece önemli fakat denetimler yapıldı, belge verildi; bu gayet güzel, bardağın dolu kısmı ancak denetimler yapılmış olmasına rağmen izleme noktasında zayıflığın olduğunu bizler tespit ediyoruz. Buna yönelik ne tür tedbirleriniz var izleme noktasında? Bunu sormak istiyorum. Erişilebilirlik denetimlerinin ülke genelinde tutarlılığını sağlamak için merkezî bir kalite kontrol sistemi düşünüyor musunuz ya da planlarınız arasında var mı? Erişilebilirlik Değerlendirme Merkezi -"EDM" olarak geçiyor- verilerinin kamuoyuna açık hâle getirilip şeffaflık ilkesinin yerine getirilmesi doğrultusunda planlarınız bulunuyor mu? Kapsam, bu erişilebilirlik kapsamı kamuoyunda belli alanlarda sınırlandırılıyor; cezaevleri, bakımevleri bunların arasında. Bu kapsamın cezaevleri, bakımevleri ve huzurevleri olarak içerecek şekilde genişletilmesini düşünüyor musunuz? Eğer temel insan hak ve özgürlükleri anlamında bakacak olursak oradaki vatandaşlarımızın sağlıklı ve hayatını kendi idame ettirecek vatandaşlardan daha çok buna ihtiyacı olduğunu biz tespit ediyoruz. Benim cezaevi ziyaretlerim var, cezaevlerinde hedef kitle olarak çocuklu anneleri ziyaret ediyorum. Yine, bardağın dolu ve boş kısmı olarak ben bu değerlendirmelerimi raporlarla da hazırlıyorum ve kamuoyuna da açık bu raporlarım; bunu da belirtmek isterim, kendi tespitlerim de var bunların içinde. İdari para cezalarının artırımlı ve caydırıcı hâle gelmesi için bir mevzuat değişikliği planınız var mı, hazırlığınız var mı? Ve son soru olarak yerel yönetimlerin erişilebilirlik uygulamalarına destek için özel bir finansman programı ya da erişilebilirlik fonu oluşturulacak mı? Bu, planlarınız arasında var mı?