VELİ AĞBABA (Malatya) - Sayın Başkan, çok teşekkür ediyorum.

Sayın Bakan, öncelikle bütçenizin hayırlı olmasını diliyorum. Bir önemli konuyu -mailden telefonlarımız susmuyor- aktararak konuşmama başlamak istiyorum, bir mektup okuyacağım size: "Hükûmet 2022 yılında duyurdu. Yüz binlerce insanı mağdur etti. İlk Evim Arsa 1 milyon arsa projesinde gelinen durumu bilgilerinize sunarız. Dört yıldır bekliyoruz. Verilmeyen arsalar, belirlenmeyen yerler, yapılmayan altyapılar, toplanan ama karşılığı olmayan paralar... Sayın Vekilim, bizden başvuru bedeli, ön katılım bedeli, peşinat artı taksit olarak çeşitli kalemlerden para toplandı; ortada 'Al bu senin arsan, git, evini yapmaya başla.' diyebildikleri tek bir vatandaş yok. Sayın Vekilim 'Yüzyılın Projesi' dediler 'Altyapısı, imarı hazır.' dediler, '2002 Aralık ayından itibaren tapu...' dediler, hiçbiri gerçekleşmedi. Sonra yeni takvimi açıkladılar '2025 Temmuzda her şey bitecek.' dediler, 2024 Plan ve Bütçe Komisyonunda Sayın Bakan Murat Kurum '2025 Temmuz ayına kadar tahsis süreçlerini tamamlayacağız.' dedi. Sayın Vekilim, Kasım 2025 oldu, daha birçok yerde arsaların yeri belli değil. TOKİ'ye gidiyoruz 'Sizin bölgenizde arsa yok, birçok ilde, ilçede arsa bulamıyoruz.' diyorlar. Arsa olmadan kura çekilmiş Sayın Vekilim. Ortada arsa yok ama arsa varmış gibi kura çekilip hayat satılmış. Altyapı derseniz tam bir facia; başladıkları sona eren tek bir yer yok. 'Altyapı olmadan inşaat başlanmaz.' diyorlardı ama bizlerden hâlâ para topluyorlar. Bu paraları bu insanlar çocuklarının boğazından kesip TOKİ'ye veriyor. Ortada ne arsa var tapu var ne altyapı var. Devlete ait boş arsayı dört senedir parselleyip veremeyen insanlar bugün çıkmış 500 bin konut projesi açıklıyor. İlk Evim Projesi'nde arsa olmadığını söyledikleri il ve ilçeleri bugün 500 bin konut projesine dâhil ediyorlar. Soruyoruz: Arsa varsa İlk Evim arsa projesinde hak sahiplerine neden verilmiyor? Yoksa 500 bin konut için olmayan arsayı nereden bulup yapacaksınız? Yine hayal mi satacaksınız, yine umut tacirliği mi olacak? İlk Evim Arsa için 2022 yılında 'Yüzyılın Projesi, Asrın Projesi' dediler geldiğimiz noktada yüzyılın mağduriyeti oldu. Lütfen olmayan arsaları, yapılmayan altyapıları, verilmeyen tapuları, toplanan ama nereye harcandığı belirsiz olan paraları, tutulmayan sözleri Sayın Çevre Şehircilik Bakanı Murat Kurum'un yüzüne söyler misiniz?" diyorlar. Ben de söyledim Sayın Bakan, böyle bir mağduriyet var.

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANI MURAT KURUM - Alalım dilekçeyi, dönelim hemen.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Hemen vereceğim Sayın Bakanım.

Şimdi ben Malatya'yla ilgili birkaç şey söyleyeyim, sonra önerilerimizi söyleyeyim. Öncelikle, geçtiğimiz yıl sizi Hekimhan Belediye Başkanımızla ve milletvekilimizle ziyaret ettiğimizde Hekimhan'la ilgili bir kentsel dönüşüm uygulaması başlatıldı. Size çok teşekkür ediyoruz, hiç kırmadınız Hekimhan'ı. Burada huzurlarınızda Hekimhan adına size teşekkür etmek istiyorum. İnşallah -biraz önce konuştuk- o da hızlanır. 2026 Ocak ayında ihaleye çıkacağınız söyleniyor. Hekimhan için önemli bir şey olacak.

Belki biliyoruz, belki bilmiyorsunuz -TOKİ'deki arkadaşlar biliyordur- yirmi dört saat çalışmadan dolayı Malatya'da çok insan öldü iş kazalarından, 20'ye yakın insan öldü. Bunu da dikkatinize sunuyorum.

Bizim yerinde dönüşümümüz -gerçi daha çok yerel yönetimi ilgilendiriyor ama- yavaş gidiyor. Yine bir şikâyet var Sayın Bakan, bunu iletmek istiyorum. Biliyorsunuz, bu 1,5 milyon ilk çıktığında iyi paraydı ama şimdi enflasyondan dolayı, artan maliyetlerden dolayı bu para biraz düşük kalıyor, bunu da size iletmiş olayım. Müteahhitlerin bir şikâyeti var, onu da araya sıkıştırayım; hak edişleri geç veriyormuşsunuz "Kırk gün sonra ödeniyor." diyorlar, onu da belirteyim. Belediyelerimizin talepleri vardı, ben onu ilettim; Arapgir, Hekimhan, Doğanşehir, Arguvan belediyeleri adına size teşekkür ediyorum. Malatya'da tabii bizim büyükşehir belediyemize de desteklerinizi bekliyoruz. Onlara destek oluyorsunuz ama ben onu da söylemiş olayım, AK PARTİ Belediyesi biliyorsunuz Sami Er Başkan. Biz yerel yönetimde rakiptik ama sonuçta biz de Malatya için siyaset yapıyoruz, Malatya'da yaşıyoruz. O konuda desteklerinizi bekliyoruz. Yine, Sayın TOKİ Başkanı ve Başkan Yardımcısıyla konuştum, Arguvan'da TOKİ'miz yok. Arguvan'da TOKİ yapılmasını bekliyoruz; uygun fiyata, uygun oranda arsa vermeyi de taahhüt ediyoruz Sayın Bakanım. Doğanşehir Belediye binasını söyledim. Doğanşehir hakikaten depremde en çok hasar alan ilçemiz. Hem ilçelerimiz hem beldelerimiz yerle bir oldu. Polat'ı siz biliyorsunuz, Polat Konutları bitti. Doğanşehir'de bizim bir rezerv alan problemi hâlâ devam ediyor, imar plan sorunu devam ediyor. Doğanşehir'de deprem sürecinin ardından şuurlandırma uygulamasına gidildi, çalışmalar Büyükşehir Belediyesi ile Bakanlık tarafından yürütüldü. Vatandaşlardan gelen yoğun itirazlar üzerine Büyükşehir Belediyesi ve Bakanlığımız tarafından bu uygulama iptal edildi. Gelinen aşamada söz konusu uygulamayı ihaleden yürüten, tamamlayan Büyükşehir Belediyesi iken iptal sonrası tüm sorumluluk ve işlemler ilçe belediyesine devredilmek isteniyor. Bu durum mevzuat ile kamu idaresi ilkeleriyle bağdaşmıyor. İptal edilen 18 madde uygulamasına ilişkin cetvellerin, paftaların ve diğer geri dönüş işlemlerinin Büyükşehir tarafından mevzuata uygun şekilde tamamlanmasını bekliyoruz. Bu konuda dikkat dikkatinizi çekmek istiyoruz. Doğanşehir Belediyesinin binasını söyledim. Kaçak yapılarla ilgili bütün deprem bölgesinde biliyorsunuz hemen deprem sonrasında -kaçak yapı demeyelim ama- insanlar can havliyle gittiler, bahçelerine evler yaptılar. Malatya'da yaklaşık 30 bin tane kaçak ev var. Bu konuda bir çözüm bulunması gerektiğini söylemek istiyorum. Tabii ki depreme dayanıklı olsun, tabii ki mevzuata uygun olsun ama 30 bin kaçak yapı da hakikaten yıkılsa sizin üzerinize yük, vatandaşa yük; bunu da değerlendirilmesini sizden rica ediyoruz.

Sosyal konut projesini önemli buluyoruz, birazdan geleceğim ben, söyleyeceğim. 500 bin sosyal konut projesi önemli ama Malatya'da 9.609 konut inşa edileceği söyleniyor. Bunun da artırılmasını sizden rica ediyoruz. Yine, biraz önce bürokrat arkadaşlara aktardım, İkizce bizim çok büyük bir yerleşim yeri oldu, yaklaşık 30 bine yakın konut yapıldı. Eskiden tecrübeli Malatyaliların Beydağ'da yapılan -Ömer Bey zamanda sanırım yapılan- konutlarında ne büfe var ne ekmek alacak yer var, hiçbir şey yok. Burada yapılıyor ama biraz geç yapılıyor. Bu sosyal alanların da bir an önce artırılması lazım ki burası da hayat bulabilsin. İçme suyu ve kanalizasyon sorunu var, BOTAŞ'ın ulaşım ve durak sorunu var, sokakların aydınlatma sorunu var, sağlık ocağı, hastane olmamasından kaynaklı sorun var, cami yok mescit yapılmış ancak elektriği yok.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Ağbaba, elektrik idaresi bağlayacak orada elektriği.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Tamam ama buranın sorumluluğunda.

Malatya'da rezerv alanlarda hiçbir tane cami başlayabilmiş değil. Örneğin, bizim de iş yerimizin olduğu Niyazi Mısri mahallesi var, Niyazi Mısri camisi başlamamış, hiçbir cami başlamadı daha doğrusu, bunu da size iletmek istiyorum.

Ev fiyatların açıklanmadığıyla ilgili şikâyet var, kırsal mahallelerde yer seçimiyle ilgili sıkıntı var ve bu kırsal mahalle ve köylerdeki herkesin en büyük şikâyeti 2020 depremindeki yapılan evler, yapılan köy evleri daha güzeldi; ambarı vardı, ahırı vardı ama şimdi bu konu büyük bir problem. Bazen "Orman arazisine yapın." diyorlar ama insanlar korkuyor, bunu da söylemek istiyorum. Kamu binaları. yapılanlar sorgulanacak mı? Birçok hükûmet binamız, E tipi cezaevimiz, huzur evimiz, yetiştirme yurdumuz, adliye binamız, Ziraat Bankamız, sağlık müdürlüğü, birçok binamız yıkıldı, Yeşilyurt'a bağlı Topsögüt Konutları yıkıldı. Maalesef 2020 depreminden sonra "9 şiddetinde depreme dayanıklı hâle geldi" denilen, bizim de Malatya'nın simgesi olan Teze Camisi yani Yeni Cami'miz de yıkıldı, o da yapılıyor şu anda.

"Esnaflar biraz desteklense..." diye talepler var. Küçük sanayi esnafının sorunları hâlâ devam ediyor. Depremden sonra ağır hasar gören Malatya Küçük Sanayi Sitesinin Altay Kışlası Şoför Okulu arazisinin de yapımında sorunlar devam ediyor. 714 iş yeri teslim edildi, dükkânlar küçük, esnafa yetecek kadar dükkân yok. Geçtiğimiz hafta sanayi sitesi esnafına kurada İkizce bölgesindeki apartmanların altındaki iş yerlerinin çıktığı söyleniyor. Bu kurada evi olana ofis veriliyor, bu kurada esnafa apartman altı. Yine, Zaviye mahallesinden çok sorun gelmişti, çok kısaca söyleyeyim: Zaviye bölgesi benim de evimin olduğu bölge. Zaviye bölgesinde rezerv alanda herkese kendi binasının konum ve cephesinde kendi binası olmasa bile başka binada kat ve cephesi aynı olan ev verileceği, herkesin şerefiye hakkının korunacağı sözü verilmesine rağmen bu söz tutulmadı. Mahalle sakinleri sizin de bu yönde söz verdiğinizi söylüyor. Mağduriyetin giderilmesini istiyoruz. Darende'ye bağlı Engüzek (Ağılbaşı) var, onların hak sahipliği iptal edilmiş, onu söylemek istiyorum. Kuluncak'ta rezerv alanla ilgili halk tepkili, iki metre sıcak su tutuyor, ev sahiplerinin arsaları bilgileri dışında hazineye devredilmiş durumda. Taş ocakları meselesi var, siz de bölgeyi çok iyi biliyorsunuz, TOKİ'de çalışan arkadaşlar da biliyor. Cumhuriyet Örnekköy, Işıklı, Oluklu, Kırlangıç, İkizce, Yörük köylülerine çok büyük problem, bunun da değerlendirilmesini rica ediyoruz. Malatya'da hava kalitesinin çok sağlıksız olduğu söyleniyor. Yine çevre sorunları devam ediyor. İş bul... Katlanacağız, yapacak bir şey yok depremden dolayı. Çırmıktı ve Gündüzbey'i biliyorsunuz, değil mi Sayın Bakanım? Orası hem yemekleriyle meşhur hem de Malatya'nın kültürünü çok yansıtan yerler. Buralarda insanlar birbirine girmiş durumda; kimi rezerv alanı istiyor, kimi istemiyor, hangi evleri yapacak, nasıl yapacak, nereye yapacak? Bu konuda açıklama bekliyorlar, konteyner çarşılarındaki esnafların durumu iyi değil.

Değerli arkadaşlar, şimdi biraz da Cumhuriyet Halk Partisi olarak neler yapacağımızı söylemek istiyorum. CHP olarak sadece sorunları değil, çözümleri de konuşacağız. Türkiye'nin nasıl ayağa kalkacağını, şehirlerimizin nasıl güvenli olacağını, doğamızın nasıl korunacağını...

İsmail Bey, dikkatli dinle, sen doktorsun, anlamazsın ama...

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Beni şaşırttın vallahi.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Barınma krizinin nasıl sona ereceğini somut şekilde ortaya koyacağız.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Çok şaşırdım.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Bak, seni Özkan Yalım'a havale ederim.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

VELİ AĞBABA (Malatya) - Sayın Bakanım, Belediye Başkanımız var Uşak'ta, maşallah çok iyi belediye başkanıdır İsmail, kıskanma.

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANI MURAT KURUM - 12 cami yapılıyormuş, 6'sı bitmiş, teslim edilmiş, 6'sı da iki üç ay içerisinde...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Ağbaba, süre doldu.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Sayın Başkanım, bugün son Bakanlık bütçesi. CHP'nin çözüm önerilerinden rahatsız olduysan söyle.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - On dakikadır CHP'nin çözümü önerilerini bekliyorum burada.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Kentlerin, rantın değil, aklın, bilimin yönettiği bir ülke kuracağız. Deprem riski kapımızda, biz CHP olarak bunu söylüyoruz, bu ülkenin şehirlerini, kaderini müteahhitlerin inisiyatifine bırakamayız. Kent planlamasının ulaşımdan çevreye, afetten iklime kadar bütüncül şekilde yeniden yapılması lazım. Kentsel dönüşüm bugünkü gibi “Yık, yap.” mantığıyla değil, yerinde adil, halkın hakkını koruyan modele dönüşecek. Kimsenin evini mahallesini kimliğini yok sayan bir dönüşümü asla kabul etmeyeceğiz. Bu ülkenin şehirler doğası, tarihî, kültürü ve insanlarıyla bir bütündür ve bu bütünü koruyacağız. İklim krizine dayanıklı bir Türkiye kurmak hepimizin ortak meselesidir. Sabah sözlerimin başında söyledim, bu bir millî güvenlik meselesidir Sayın Bakan, bu konuda bizim önerimiz bütün siyasi partileri içeren bir komisyon kurulsun, uzmanlar olsun, hocalar olsun, bilim olsun. Hakikaten bunun büyük bir krizle karşı karşıya bir millî güvenlik sorunu olduğunu söylüyoruz. Türkiye ulusal İklim Yasası’yla yepyeni bir döneme girecek; her yatırım için ilk uyum analizi yapmak zorunlu olacak, yeşil dönüşüm kalkınmanın kenarında değil merkezinde olacak, enerji verimliliği seferberliği başlatılacak, güneş ve rüzgar yatırımları hızlanacak, şehirlerde serinlik sağlayan yeşil altyapı, dayanaklı kentsel tasarım yaygınlaşacak. Bu ülkenin geleceği kömürde değil, bilimde, teknolojide ve sürdürülebilirliktedir. Barınma Türkiye’nin en acil sorunudur. Barınma piyasanın insafına bırakılacak bir meta değildir. Barınma bir haktır, bu yüzden kamu öncülüğünde büyük ölçekli sosyal konut seferberliği, kiracıları koruyan çağdaş bir kiracılık hukuku çıkarılacak, gençlere, öğrencilere yönelik uygun kiralık konut modeli ortaya konacak, konut stokunun enerji verimliliği artıracak destekleri yaygınlaştıracağız. Dezavantajı gruplar için “yerinde dönüşüm” temel ilkemiz olacak. Bu ülkede hiçbir yurttaş “Yarın nerede yaşayacağım?” kaygısını düşünmeyecek. Afet yönetiminde yeni bir dönem, 6 Şubat bize hepimize bütün Türkiye’ye büyük bir sorumluluk yükledi. Deprem gerçeği bu ülkenin kaderi değildir, kader hâline getirilmiş bu ihmal zinciridir. 6 Şubat depremi hepimize acı bir ders verdi ve biz bu dersi görmezden gelmemeliyiz. CHP olarak 3 temel ilke ortaya koyuyoruz: Önleme, fay hatlarında yapılan…

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Son defa uzatıyorum Sayın Ağbaba.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Bilimsel zemin etütleri yapılmadan tek bir imar izni bile çıkmayacak, yapı denetim tamamen bağımsız hâle gelecek. Etkin müdahale Türkiye ilk kırk sekiz saat ayakta tutacak ulusal afet lojistik sistemi kurulacak, belediyeler ile AFAD arasında gerçek anlamda veri akışı sağlanacak, hak sahipliği adil yapılacak, kimse yerinden edilmeyecek, kentsel dönüşüm sosyal konut anlayışıyla yürütülecek bir daha hiçbir afette “Nerede bu devlet?” sorusu duyulmayacak. Devlet orada olacak çünkü devletin asıl görevi vatandaşını korumaktır.

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI MURAT KURUM - Malatya adına teşekkür edecektiniz.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Durun geliyorum Sayın Bakan, sözlerimi bitireyim.

CHP Türkiye’ye çözüm üreten, güçlü…

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Süre kalmıyor sonra erken yapın.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Daha bir buçuk dakikamız var. Burada bir kez daha söylüyorum: CHP sadece eleştirilen değil, çözüm üreten bir Türkiye vizyonunun adıdır. Bu ülkede şehirler güvenli olacak, doğa korunacak, herkes barınacak, güvende yaşayacak, su, orman, toprak ve iklim politikaları ulusal güvenlik meselesi hâline gelecek. Bu ülkenin kaynakları var, bu ülkenin insanı çalışkan ve kararlı, yeniden ayağa kalkmak için gerekli tek şey adil, bilimsel, planlamacı bir siyaset iradesi; o da bizde var. Genel Başkanımız Sayın Özgür Özel’in öncülüğünde Cumhuriyet Halk Partisi bunu yapacaktır, yapmaya da adaydır.

Ben tekrar bütçenizin hayırlı olmasını diliyorum. Buradan da söyleyeyim, bazen siyasette eleştiriyoruz, sizi de eleştiriyoruz zaman zaman ancak Malatya'daki hemşehriliğinizin, biliyorsunuz oy birliğiyle bir hemşehrilik verildi, biraz eksik olsa da inşallah bunu tamamlayacağız. 2026 yılında bekliyoruz. Teşekkür ediyoruz katkılarınız için, iletişime açık olduğunuz için size teşekkür ediyoruz, bütçenizin tekrar hayırlı olmasını diliyoruz. Daha sonra Ömer Bey'le ilgili de konuşacağız o konuları.

SÜLEYMAN ŞAHAN (Yozgat) - Veli Bey, Bakanlık da Komisyon da Malatya için çalışıyor.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Bir saniye…

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Sayın Bakanım, bir belediye başkanı vardı…

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli milletvekilleri, Sayın Güneş…

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Suç duyurusunda mı bulunuyorsunuz?

MEHMET MUŞ (Samsun) - Yani, değerli arkadaşlar... Sayın Kırkpınar...

Değerli arkadaşlar, seneye de beraberiz, bu bitti de yine beraberiz yani, bırakın şu işi bitirelim.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - İnşallah.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Ağbaba, Ömer Bulut Bey'le alakalı, Sayın Bulut'la alakalı...

VELİ AĞBABA (Malatya) - Ömer Bey değil, Fatma Hanım Malatya’dan sorumlu, çok sık gelip gidiyor.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Ona da teşekkür ediyorsunuz, Ömer Bey bir şey yok mu?

VELİ AĞBABA (Malatya) - Konuşacağız.