KAMURAN TANHAN (Mardin) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Bakan, değerli vekiller, Bakanlığın bürokratları, basın emekçileri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Plan ve Bütçe Komisyonunda Tarım ve Orman Bakanlığının bütçesi teklifi üzerine konuşuyoruz ancak önümüzdeki tablo bu bütçenin halkın çıkarına ve tarımsal kalkınmaya uygun olmadığını, ona göre şekillenmediğini, aksine, denetimsiz, usulsüzlükler ve yandaş kayırmacılıklarla heba edildiğini göstermektedir.

Tarım Kredi Kooperatifinde denetimsizlik ve usulsüzlük iddiaları had safhada. Tarım Kredi Kooperatifi çiftçinin en önemli destek kuruluşu olması gerekirken adı maalesef sürekli yolsuzluklarla, usulsüzlük iddialarıyla gündeme geliyor. Usulsüz işlemlerle çiftçilere hayvan verilmiş gibi gösterilerek kredi kullandırıldığı iddiaları var. Yine bu usulsüzlüklerle ilgili 2017 yılında yaşanmış olayın davasının 2019 yılında açıldığı söyleniyor ancak tüm süreçlerde sadece Kredi Kooperatifi müdürlerinin sorumlu tutulduğu ifade ediliyor, denetleme yükümlüsü olan bölge birlikleri yetkilileri ve üst kademe isimlerinin sorumlu tutulmadığı ifade ediliyor, diğer sorumluların aklanma istediğine dair şüpheler ortaya çıkıyor. Bu durum, bu kurumun denetim mekanizmalarının işlevsiz olduğunu, hatta bilinçli olarak işletilmediğini düşündürmektedir.

Bakın, yine başka bir konuda mevzu ise yasal yükümlülükleri olan mal bildirim beyanatlarını Bakanlığa sunması gerekirken kendi hazırladığı genelgeyle bu yükümlülükten kaçtığı iddialarıdır. Bu tür keyfî genelgeler ve uygulamalar kurumun şeffaf ve hesap verilebilirlikten ne kadar uzaklaştığını gösteriyor.

Sayın Bakan, bir diğer husus da Afrin'deki zeytinyağına ilişkin, zeytin gasbına ilişkindir. Tarım alanındaki bu çarpık zihniyetin en acı yansıması dış politikalarda da kendini gösteriyor. Afrin'de yaşanan sistematik yağma süreci 2018'den beri bu yağmanın devam ettiğini gösteriyor. Türkiye'nin en önemli zeytinyağı ihracat kaleminden birine dönüşmüş durumda.

TARIM VE ORMAN BAKANI İBRAHİM YUMAKLI - Öyle değil.

KAMURAN TANHAN (Mardin) - İddialar o, cevap verirsiniz.

Yine, yerel kaynaklar en az 2,1 milyondan fazla zeytinin kesildiği yönünde ve Türkiye'ye odun olarak satıldığını ifade ediyor.

Bir diğer husus da ekokırımla ilgili. Uluslararası hukuk gündemine girdi. Türk Ceza Kanunu'nda suç olarak tanımlaması için bir çalışmanız var mı bu ekokırımla ilgili?

Yine Uluslararası Adalet Divanı 23 Temmuz 2025 tarihinde iklim değişikliği konusunda "Devletlerin Yükümlülüğü" başlığında tavsiye kararları yayınladı. Bunlara baktınız mı Sayın Bakan? Özellikle "kuşaklararası adalet" kavramı üzerinde duruluyor. Devletlerin bugünkü ve gelecek kuşaklara yaşam, sağlık, gıda, su ve temiz çevre haklarının güvence altına alma görevini hatırlatıyor.

Şubat 2024'te Erzincan İliç maden felaketi dünyanın en büyük insan kaynaklı afetlerinden biri olmuş ve tüm Fırat havzasını etkilediği ifade ediliyor. Bunun gibi, böyle olayların yaşanmaması için önlem almayı düşünüyor musunuz?

Yine, Türkiye Biga Yarımadası ve Kuzey Ege'yi kaplayan 1 milyon 697 bin 62 hektar alanın -yani Kaz Dağları yöresi olarak tanımlanıyor- bu ormanlık alanın yüzde 80'inin maden sahası olarak ruhsatlandırıldığı ifade ediliyor. Bakanlığınız bu maden sahalarına ruhsat verdi mi, olumlu görüş bildirdi mi?

Yine, Sayın Bakan, cevaplanan bir soru önergesinde 903 maden sahasından sadece 2 tanesinin ıslah, rehabilite edildiği ifade ediliyor.

Yine, 7 Haziran 2015 sonrası Şırnak Cizre ve Cudi Dağı'ndaki orman yangınları bir diğer örnektir Bakanlığınızın ihmalleri konusunda. Bu süreçte orman yangınlarına yöre halkı kendi imkânlarıyla müdahale etmeye çalışmış ancak resmî kurumların hem müdahale etmekte geciktiği hem de yurttaşların çabalarını engellediği ifade edilmiştir. Resmî verilere göre Şırnak'ın yüzde 44'ünün ormanlık alan olduğu ifade edilmiştir. Yangınlar ve sistematik ağaç kesimleri nedeniyle sadece 2021 yılının Şubat ve Eylül aylarında, yedi aylık süreçte yüzde 8'lik bir orman kaybı yaşanmıştır.

Yine, Sayın Bakan, Suriye sınırındaki mayınlı arazilerin durumunu biliyorsunuz. 15 bin kişiyi istihdam etme durumu var. 19 bin hektardan bahsediliyor, yüzde 70'i sulanabilir, tamamı birinci ve ikinci sınıf tarım arazileridir. Yıllık gelirinin yaklaşık 20 milyar dolar olduğu ifade ediliyor.

Yine, Sayın Bakan, az önce dağıttınız Manisa'daki kuru üzümle ilgili JES'ler Manisa'daki kuru üzümü belki seneye, seneye olmasa sonraki seneye yok edecek, bunlar son ürün olabilir. Dolayısıyla Manisa'daki üzüm yetiştiriciliği noktasında vermiş olduğunuz, Bakanlığınız da onayladığı JES'lerle ilgili bir kararı tekrar gözden geçirmeniz gerekiyor.

Yine, kuru üzüm üreticileri konusunda çok fazla üzerinde durulmayan bir...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Tanhan, süreniz doldu.

KAMURAN TANHAN (Mardin) - Bir dakika alayım.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Hesabı iyi biliyorsunuz.

Buyurun.

KAMURAN TANHAN (Mardin) - Şimdi, kuru üzüm noktasında da tüccarın insafına bırakıldığı yönünde eleştiriler var.

Yine, Mardin Nusaybin Çağ Çağ sulama deresi için "kapalı alan" dediniz ama ben 2023 yılında bu konuda bir soru önergesi verdim. 1965 yılında yapılan bir sulama kanalı, o gün bugündür herhangi bir tadilat veya rehabilitasyon yapılmamış; suların çoğu yer altına kaçıyor, kaçak sular çok fazla. Dolayısıyla, burada bir ıslah ya da bir çalışmanız var mı? Yine, Derik zeytinlerinin tescili noktasında, biliyorsunuz, dünyaca ünlü Mardin Derik zeytinlikleri var ama madenciliğe heba ediliyor bunlar. Bu tür yerel ürünlerin korunması ve gelişmesi için aslında Bakanlığınızın desteklemesi gerekirken ne yazık ki bilinçli veya bilinçsiz olarak orman veya maden alanlarının açılmasıyla bu ürünler yok olmayla yüzyüzedir. Bu hususları takdirinize sunuyorum. Yine, 2026 yılı bütçesinin nehirlerin, ormanların hak öznesi olarak kabul edilen bir bütçe olmasını talep ediyorum.