AYLİN YAMAN (Ankara) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bugün konuştuğumuz merkezî yönetim bütçesi, 18 trilyon 928 milyar 815 milyonluk değeriyle, söylediğiniz gibi bir refah bütçesi değildir maalesef. Buna göre, iki bakanlığın yüzdelerini karşılaştırmak istiyorum. Sağlık Bakanlığına ayrılan pay, merkezî yönetim bütçesinin yüzde 7,7'si gibi görülmekle birlikte, geçtiğimiz yıl yüzde 39,3 artışla yüzde 6,9'a yükselmiş gibi görünüyordu fakat TÜİK enflasyon oranlarında bile bütçe yüzde 17,4 azalmıştı aslında. Bu yıl yine benzer bir durum var: Sağlık bütçesi mutlak değer olarak yüzde 30,8 artmış görünüyor ve oran olarak da yüzde 7,7'ye çıkmış duruyor fakat yine TÜİK Eylül TÜFE oranlarıyla bile -ki yüzde 33,29- altında kalmış görünüyor. Dahası, sağlıkta maliyetler çok yüksek. 2024 yılı Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık harcaması yüzde 77 artmış görünüyor; SGK anlaşmalı hastanelerde hasta başı ortalama maliyet yüzde 80 artmış görünüyor; en yüksek artış üçüncü basamak hastanelerde, yüzde 114 artış var. İlaç faturasında toplamda yüzde 61 artış söz konusu; reçete başına tutar yüzde 54 olarak artmış. Dolayısıyla sağlıkta yüzde 30'luk artış negatif bir bütçe aslında.

Aile Bakanlığına bakacak olursak, ayrılan pay merkezî yönetim bütçesinin sadece yüzde 2,8'i; geçen yıl da yüzde 2,76'ydı; yaklaşık mutlak değerde yüzde 23'lük bir artış var sadece, yine enflasyon oranlarının altında kısaca. Biz bu negatif bütçeyle nasıl bağımlılıkla mücadele edeceğiz? Nasıl yaşlılarımıza, engellilerimize bakım ve rehabilitasyon merkezi açacağız? Kadına şiddetle nasıl mücadele edeceğiz?

En son temmuz ayında, sağlık torba yasasında aile sağlığı merkezlerinin kamu binalarına taşınması konusunu konuşmuş ve bir bütçe ayrılması gerektiğini söylemiştik. Bakan Yardımcısı Sayın Şuayıp Birinci, yıllık 1.000 ASM planladıklarını söylemişti, temmuz ayında 8.322 ASM olduğu bilgisini vermişti. En son yeni çıkan 2024 sağlık istatistiklerinde 8.228 olarak verildi bu sayı, üç ayda 94 ASM kapandı. Şimdi 2026 Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'ndaki hedeflere bakıyoruz, bu yıl için sadece 100 ASM planlandığı görülüyor; 1.000 ASM derken sadece 100 ASM. ASM başına düşen aile hekimi sayısı 2024 istatistiklerinde 3.043 iken, temmuz ayındaki komisyonda "3,55" denmişti. Cumhurbaşkanlığı bütçesinde yeni aile hekimliği birimleri açılarak birim başına 2.800 nüfus hedeflenmiş. Sadece 100 merkez açıp, bir taraftan kapanmalarına neden olacak politikalar üretip merkez başına düşecek nüfusun 3,5'ten 2,8'e düşürüleceğini söylemek tam bir hayaldir. Bu şekilde "Birinci basamağa öncelik veriyorum." demek de doğru değildir.

Bağımlılıkla mücadele kısmında AMATEM, ÇEMATEM yatırımı göremedim mesela. Şu anda aktif 35 AMATEM, 14 ÇEMATEM var ülkede. 2024'te 373 bin başvuru olmuş -ki biliyorsunuz, başvuru zordur bu grupta- sadece 10.473'ü yatarak tedavi olabilmiş. Bağımlılıkla ilgili 2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı'na bakıyorum: Sadece kumar, sigara ve eğitim plan yardımları, tütün araştırması görüyorum ama madde bağımlılığına yönelik bir yataklı yatırım göremiyorum. Üstelik bağımlılığa ayrılan pay, bütçenin genel artışının da altında.

Sağlık Bakanlığı bütçesinin neredeyse 8 katını faize veriyoruz. Bunun çalışanlara ya da kamu yatırımlarına aktarıldığını düşünün. Bu faiz giderleri, ataması yapılmayan çalışanlara verilebilirdi mesela. Gencecik mezunlar ağır depresyonda evde atanmayı bekliyor ya da yoğun bakımları rahatlatarak hem tıbbi hizmeti iyileştirecek hem de maliyetleri azaltacak palyatif bakıma verilebilirdi ya da bağımlılıkla mücadele edebileceğimiz çocuklar için ÇEMATEM'ler açılabilirdi.

Kısacası, bu bütçe, sadece yüzde 28.49'luk artışla reel olarak eksiltilmiş bir zarar bütçesidir. Dahası, birçok elzem konu önceliklendirilmemiş, bakanlıklardan verilen oran ve sayılarla uyumsuz bir bütçedir.

Teşekkürler.