ELİF ESEN (İstanbul) - Birisinin bir buz kırıcı etki yapması gerekiyordu Başkanım; öyle ifade edilir. Ben de Komisyona çok değer veriyorum, gerçekten çok önemli bir Komisyon. Yeni dönemin hayırlı olmasını diliyorum. Sizin Başkanlığınızda güzel işler yapıldığı için de hem size hem de üye olan milletvekillerine ve bu Komisyona bilgi aktaran sivil toplum, akademi, bütün iş birlikçilerimize buradan minnetlerimi sunuyorum.

Kısaca, yaz döneminde ben de neler yaptığımdan bahsedeyim ve ondan sonra birkaç sorum var, onlara geçmek isterim.

Yaz dönemi dediğiniz gibi görüşmelerle geçti. Gerek yüz yüze görüşmeler gerek yazılı ve sözlü bize ulaşan sivil toplum temsilcileriyle, akademisyenlerle, bu derdi, bu zorlukları yaşayan bireylerle görüşerek; yüz yüze, telefonla ya da yazışarak geçti. Görüş ve önerilerini aldım. Biz şöyle ilerledik: İstanbul milletvekiliyim, DEVA Partisi, İstanbul Milletvekili, Elif Esen. Tanımayan arkadaşlar için bildirmiş olayım. İstanbul çapında yürüttük biz çalışmamızı. İstanbul çapında faaliyet gösteren engelli ya da özel gereksinimli bireylerin ailelerinin ya da o bireylerle ilgili çalışan derneklerin merkezlerine ulaştık. Onlara bir yazılı metin ilettik, sorular ilettik ve o soruların cevaplarını da yazılı dönmelerini rica ettik. Dönüş oldu, dönüş olan kurum ve kişilerle biz İstanbul'da bir çalıştay düzenledik, bir buluşma düzenledik. Sözlü olarak da toplantı esnasında bizim sorularımızla, görüş önerilerimizle, onların bize ilettikleriyle konuyu daha da genişleterek yine notlarımızı aldık. O notlardan oluşan, bize yine mail yoluyla gelen bilgilerden, raporlardan oluşan, görüşmelerimizden oluşan bir sentez sonrasında da şimdi artık benim son aşamalarına geldiğim bir Komisyon üyesi raporum hazır durumda. Kolay okunabilmesi amacıyla taraflardan gelen güncel sorun ve ihtiyaçlar ve bunlara yönelik çözüm önerilerimiz şeklinde ilerledik biz raporumuzda. Ancak çok yakın bir zamanda, mesela Aile Hekimleri Federasyonundan bir temsilciyle görüştüğümde onların gözlüğüyle engellilik ve aile hizmetlerine, aile hekimliği hizmetlerine erişimdeki zorluklar ve yine çözüm önerileri şeklinde kar topu gibi eklenen bir yapı var raporda. Ben sizinle ayrıca görüşüp raporun bu hâliyle de ulaştırabilirim ama Komisyonun sonuna doğru bize ulaşan kişilerden ilave fikirler gelecek diye de düşünüyorum. Bu hafta da tamamlayıp, yine bize görüş bildiren taraflara bu raporu iletip ekleme veya revizeleri var mı diye soracağız, redakte önerilerini soracağız. Bu şekilde bir yöntem izledik.

Ben, verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ediyorum. Çok nitelikli bir sunum ve siz de hâkim olduğunuz için -ben daha sonra da inceleyeceğim- önemli noktalara değinerek gittiniz. Şimdi, bu Komisyon elbette Türkiye Büyük Millet Meclisinde kurulan, araştırma önergeleriyle kurulan komisyonlar gibi çok büyük önemi haiz. Toplumdaki sorun ve ihtiyaçlar dijitalleşmenin etkisiyle de her gün daha değişiyor, yeni ihtiyaçlar ortaya çıkabiliyor ya da dijitalleşmenin kattığı farklı etkiler de olabiliyor.

Size sorum: Bu Komisyonun aslında sonucunda birtakım kanunlarda, yönetmeliklerde değişikliklere, iyileştirmelere vesile olması benim üye olarak hedeflerimden biri. Çok gurur duydum yani Türkiye'de uygulanan sistemin Kuzey Avrupa ülkelerinde çıkmasına rağmen daha iyileştirilmiş bir model olması, bu bizim gurur kaynağımız olur ancak ve fakat dediğim gibi, güncel sorun ve ihtiyaçlar eklenerek gidiyor. Sizin bu kurula kanun teklifi ya da yönetmeliklerde değişiklik olarak önereceğiniz neler olabilir? Bunu ben öğrenmek istiyorum. Madde madde verebilirseniz çok harika olur. Belki yazılı olarak bir demlenme süreci sonrasında da vermeyi teklif edebilirsiniz ama katkınızın önemli olduğunu düşünüyorum. Otuz birde 1 çok büyük bir oran çünkü toplum açısından, nüfusa vurulduğunda, çocuk nüfusuna vurulduğunda büyük bir sayıya ulaşıyor.

Barış'ı da ayrıca tebrik ediyorum. Aramızda olduğunuz için çok teşekkür ediyorum, çok mutlu oldum sizi ve eşinizi tanımaktan. Çünkü yapmış olduğum araştırmalarda, görüşmelerde sporun engelli bireyler için özellikle, engelli çocuk ve gençler için ne kadar önemli bir kaynaştırma konusu olduğuna haiz oldum bu araştırmalarımda. Spor çok önemli, sosyalleşebilmesi için engelli çocuk ve bireyin. Özgüveninin gelişmesi, topluma katılımının, nitelikli ve değer üreten bireyler olarak topluma katılımları açısından çok önemli. Sizden de yine, benzer nitelikte, gördüğünüz ihtiyaç ve sorun alanlarında öncelikli önerileriniz neler olur, bizlere önerileriniz, ne tür değişimler gerekiyor? Bazen kanunda küçücük bir iyileştirme ya da yönetmeliklerde bir değişim, bizim göremediğimiz ama sizin gözlüğünüzle gördüğünüz ihtiyaçlar da pek çok çocuğun, gencin hayatına dokunabilir ben de sizden bunu rica ediyorum.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Sağ olun.

Buyurun Sayın Telli.

TÜRKİYE AMPUTE MİLLÎ FUTBOL TAKIMI OYUNCUSU BARIŞ TELLİ - Teşekkür ederim, çok sağ olun.

Önceden ülkemizde terörden dolayı işte, gazilerimiz oluşturdu bu ülkemizi, mayından ayağını kaybeden ya da böyle savaş esnasında uzuvlarını kaybeden ama şimdi daha çok, büyük bir sayıda engelli insanlar oldu 6 Şubat depreminden sonra. Söylediğim gibi, ben hayatımı sporla kazandım ama herkes belki spora yatkın olamayabilir, sporla, sanatla, işte, tesisleşme, buna göre özellikle bir önayak çalışması olursa mutlaka vardır ama şimdi daha fazla çalışıp onlara ulaşabilirsek buna bu şekilde bence güzel bir başlangıç olur. Yani illa hem spor hem sanatta başarıyı elde edebiliriz.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Teşekkür ederim.

Sayın Hocam, buyurun.

MALTEPE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ DR. ÖĞRETİM ÜYESİ ERSİN UFUK TİMUÇİN - Sayın Vekilim, çok önemli bir soruyu ilettiniz bana.

Şöyle: Aslında bizim kanun ve yönetmeliklerimizde olsun istediğimiz maddelere ilişkin çok önemli içerikler var, hükümler var ve bunların uygulamaları açıklanıyor. Tespit noktasında bakarsak bizim riskli çocukları çok daha hızlı tespit edip özellikle onların ebeveynlerini de odakta tutan sistemlerin koordine edildiği bir yaklaşıma ihtiyacımız var. Bugün farklı bakanlıklar herhangi bir yetersizlik alanına ilişkin farklı sayılar söz konusu edebilir farklı sistemlerden dolayı, bunları koordine etmek lazım ama şunu da söylemeliyim: Aslında, biz Komisyonun bugüne kadarki çalışmalarında ben de belli noktada içinde yer alıyorum ve bunlara ilişkin çok değerli çalışmalar ve önemli görüşler ortaya konuluyor. Yani bunlar şimdiden öneri şeklinde kısa, orta, uzun vadede şekillenecek sistematiklere sahip. Bu gerçekten çok memnun edici. Eksik olarak görülen veya en önemli öncüller olarak görülen çok temel bazı bakış açıları var. Önlemede atak yapmalıyız, gelen sayıya hazırlık yapmalıyız. Otuz birde 1'e hiçbir ülke hazır değil. Maalesef, suistimal edilen birçok görünmeyen engel alanı var. En son otizm spektrum bozukluğuyla ilgili yapılan parasetamolün müsebbibi olduğu düşünülen yaklaşım hiç doğru ve bilimsel bir yaklaşım maalesef değil. Bu alanda söz konusu edilmeye kalkılan çok farklı, bilimsel olmayan yaklaşımlar var. Bir annenin ifadesiyle söyleyeceğim izninizle. "Hocam, biz başı kopmuş tavuk gibiyiz." diyor. Yani bu şu demek: Bize rehberlik yapın, bizi yönlendirin. Biz nerede, nasıl hareket edeceğimizi bilemiyoruz. Neden? Çünkü bazı aldatıcılar devreye giriyor. Yani biz diyoruz ki, sistem diyor ki "Gel, işte bak, bunların içinde yer al." Bakın, Millî Eğitim Bakanlığında -Anadolu Üniversitesinde çok Değerli Profesör Doktor Yasemin Ergenkon'la birlikte benim "edit"e ettiğim- Otizm Spektrum Bozukluğu Aile Eğitim Programı, bütün alanlarda aile eğitim programları hazırlandı. Bizim bunları daha iyi duyurmamız gerekiyor, bunların reklamını yapmamız gerekiyor. Kesinlikle kalıcı ürün kayıtları ortaya koymamız gerekiyor, somut akışlar planlamamız gerekiyor ve sadece yetersizlikten etkilenmiş bireyleri ve ailelerini değil, bu Komisyonun bir amacı olan aslında bütün toplumu ele almamız gerekiyor. Çünkü toplumdaki birisi otizmli bir çocuğa "Çok yaramaz büyütmüşsünüz." şeklinde bir tepki verdiği zaman o annelerin bununla mücadele edebilmesi çok kolay değil. Bu aile bilgilendirmesi, rehberlik, bütün bunların ortaya çıkması aslında yatay zeminde, zamansal sistematiğe yayılmış eylem planlarını gerektiriyor. Bizim eylem planlarımız var, buna ilişkin en temel, çok da nitelikli gerçekten vizyon belgelerimiz, eylem planlarımız var. Ancak oradaki göstergeleri, toplantı sayısından çok, kaç kişiye dokunduğu yani en basit hâliyle erken çocukluk dönemindeki yüz aileyi, 1'inci, 2'nci, 3'üncü kademedeki aileleri, bu kademe sonrasındaki aileyi ve onların içinde bulundukları süreçleri, belli zaman dilimi içerisinde de bunların hangi yönde değişikliğe uğradığını tespit etmemiz, o maddelerin gerçekleşip gerçekleşmediğini bize gösterecektir.

İnanınız, örnek verme açısından öyle güçlüklerle karşılaşabiliyoruz ki ben otuz beş yıldır bu süreçte çalışan birisiyim, şuna da şaşırmıyorum artık diyeceğim durumlarla karşı karşıyayım, yani oldubitti diyemiyorsunuz. İnanılmaz farklı güçlüklerle karşı karşıya kalabiliyorsunuz. Bizim yönetmeliklerimiz, kanunlarımız, bunların organize edilmesi, eylem planı, vizyon belgesine dönüştürülme bakış açısıyla ilgili gerçekten nitelikli çalışmalarımız var. Sahaya daha iyi indirgememiz gerekiyor. Kaynaştırmayı çok daha nitelikli uygulamamız gerekiyor. Genel eğitim öğretmenine özel eğitim desteği sunabilmemiz gerekiyor. Ailelere rehberlik yapabilmemiz gerekiyor ve ileri yaştaki çocuklarımızla ilgili de mutlaka mesleki rehabilitasyon sistematiklerini, bakım hizmetlerini ortaya koymamız gerekiyor.

"Benden sonra ne olacak?" diyen ve yaşamını ebeveyni olmadan, farklı koşullarda devam ettirebilecek çok fazla çocuğumuz, kardeşimiz var. Sayıları daha sistematik hâle getirip kesinlikle veri madenciliği yapmamız gerekiyor, geleceğe dönük bir projeksiyon ortaya koymamız gerekiyor. En somut olarak aslında burası da o nedenle çok heyecan verici, ben burada olmaktan çok büyük gurur duyuyorum, bu, benim için çok gurur meselesi. Neden? Çünkü burası milyonlara hitap edecek ve onların güçlüklerini ortadan kaldıracak çok özverili kişilerin bulunduğu bir çalışma alanı ve buradaki birlik ve ortak akıl da gerçekten çok önemli. Ama elbette sizin sorduğunuz alanda benim çok fazla maddeleyerek cevap verebileceğim içerik var. İnşallah, onları bu Komisyon raporuna yazacağız ve belli bir nitelikteki planlamayla -Başkanımızın da söylediği gibi- hayata geçmesinin takipçisi olacağız. Bununla ilgili de omuzlarımızda çok büyük yük var.