ELİF ESEN (İstanbul) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Sayın Bakanım, kıymetli milletvekilleri, çok değerli bürokratlar, ve çok saygıdeğer basın mensuplarımız; hoş geldiniz.

Ben Engelli Sorunlarını Araştırma Komisyonu üyesiyim ve bugünkü konuşmamı gençlik ve engellilik üzerine kurguladım. Türkiye'de nüfusun yaklaşık yüzde 7'sinin engelli olduğu tahmin ediliyor çünkü bu konuda farklı veriler var. Fakat Gençlik ve Spor Bakanlığının faaliyet raporlarında engelli gençlerin spora erişimine ilişkin ayrıştırılmış ve düzenli bir veriye ulaşamıyoruz. Bu veri eksikliği, sorunun görünürlüğünü belki azaltıyor olabilir ancak sahada tablo çok net. Engelli gençlerin büyük bölümü spor salonlarının, spor alanlarının dışında kalıyor; yüzme havuzlarından stadyumlara, gençlik merkezlerinden spor salonlarına kadar erişilebilirlik maalesef çok az. Oysa engelli gençlerin spora erişimi yalnızca bir imkân, bir fırsat değil; Anayasa’nın 10'uncu maddesinde güvence altına alınmış eşit vatandaşlık hakkının bir gereği. Üstelik spor özellikle engelli çocuk ve gençler için hem fiziksel gelişim hem de bağımlılıktan ve zararlı alışkanlıklardan korunmaları açısından kritik bir sağlıklı dopamin kaynağı. Buranın -tırnak içinde- sağlıklı dopamin kaynağının altını çizmek istiyorum çünkü sağlıklı dopamin kaynağı, hatta artık çocuk yaşa inen madde bağımlılığında da gençlerimizin bağımlılıkla mücadelesinde son derece etkili bir konu yani spor aslında bir iyileştirici ilaç gibi onlar için.

Paralimpik sporcularımızın uluslararası başarıları hepimiz için gurur verici. Bakanlığın bu alandaki katkıları için de teşekkür ediyorum. Ancak mesele sadece millî sporcularımız değil, gündelik yaşamda spor yapmak isteyen binlerce engelli çocuğun ve gencin erişim mücadelesi. Bu nedenle sormak istiyorum: Bir genç tekerlekli sandalyesiyle stadyum kapısından içeri giremiyorsa biz o bütçeyi gerçekten gençliğe mi ayırıyoruz yoksa vitrindeki bir istatistiğe mi? Bize ulaşan raporlarda açıkça belirtiliyor. Engelli spor kulüpleri yerel yönetimlerden yeterli destek alamıyor maalesef. Özel spor aparatlarına erişimleri zor, belediyelerin amatör spor bütçesinden engelli sporlarına pay ayrılması da neredeyse imkânsız. Bu, yalnızca tesis yetersizliği değil, yapısal bir politika boşluğunu da gösteriyor Sayın Bakanım. Nitekim amatör spor bütçesi içinde engelli sporları için ayrılmış görünür bir satır yok. STK'ler ve kulüpler bu alanın hâlâ tali bir başlık olarak kaldığını, desteklerin sınırlı ve düzensiz olduğunu ifade ediyor, eğer yanılıyorsam lütfen düzeltin beni. Üstelik süreçler de erişilebilir değil. Bir tekerlekli sandalyeli basketbol takımı kurmak isteyen bir kulüp ayları bulan tescil süreçleriyle karşılaşıyor. Erişilebilir salon bulmak başlı başına bir mücadele. Özel spor araçları için federasyon ve Bakanlık arasında yazışmalar, kur farkı sorunları ve fatura talepleri kulüplerin enerjisini tüketiyor. Kısacası, engelli gençlerin spora ulaşmak için harcadığı çaba sporun kendisinden daha yorucu hâle geliyor Sayın Bakanım.

Spor bir rehabilitasyon aracı değil, aynı zamanda insan hakkı. Bu hakkı güçlendirmeden "engelsiz Türkiye" söyleminin bir karşılığı olmayacaktır. Bu nedenle, 2026 bütçesinde üç temel reformu gerekli görüyorum.

Bir: Engelli spor katılım fonu kurulmalı. Bu fon yerel kulüpler, gençlik kampları ve projelere doğrudan hibe sağlayarak özel donanım, ulaşım ve altyapı ihtiyaçlarını karşılamalı. Mevcut sistem yalnızca federasyon düzeyinde işliyor, yerel kulüpler siz sistem dışı kalıyor.

İki: Türkiye genelinde erişilebilir spor tesisleri haritası oluşturulmalı ve her yıl güncellenerek kamuoyuna açıklanmalı. Kaç tesiste rampa var, kaçında asansör var ve çalışıyor? Görme ve işitme engelliler için yönlendirme sistemi bulunan tesis sayısı nedir? Şeffaf veri olmadan ilerlemek mümkün değil Sayın Bakanım.

Üçüncüsü ise...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ELİF ESEN (İstanbul) - Üçü söyleyeyim bari de öyle bitireyim.

OTURUM BAŞKANI NİLGÜN ÖK - Tamamlayınız, açamıyorum.

ELİF ESEN (İstanbul) - Peki.

Gençlik merkezleri bünyesinde engelli gençlik birimleri kurulmalıdır. Bu birimler engelli gençlerin bireysel spor danışmanlığı, gönüllülük, sosyal uyum ve diğer faaliyetlere katılımını desteklemelidir.

Teşekkür ederim.

Sağ olun.