JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Teşekkür ederim.

Sayın Bakan, bütçeniz hayırlı uğurlu olsun demek isterdim, ne yazık ki diyemiyorum çünkü sunumunuzdan ve uygulamalarınızdan anlaşıldığı üzere canlı yaşamına, çevreye ve ranta bakış açılarımız çok farklı. Sunumunuzda madencilikte yatırım ve izin süreçlerini hızlandıracağını söylediğiniz kanun için milletvekilleriniz bize teşekkür ederek başladınız. Ancak maden şirketlerinin işini, talanını kolaylaştıran bu yasayı geçiren biz muhalefet vekilleri değiliz; bizler çevre ve yaşam savunucuları, suyunu, toprağını, havasını korumak isteyen halkımızla birlikte yasanın geçmemesi için sonuna kadar direnenleriz. 31 kez değişen Maden Yasası'ndaki son değişiklikle zeytinlere el atma ön plana çıktıysa da tarım alanlarına, su kaynaklarına, sera gazı yutak alanlarına, ormanlarımıza, tapulu arazilere kazma vurulabilecek ve gıdamız, suyumuz, geleceğimiz yok olacak. Sunuşunuzda vurguladığınız madenciliğin kalkınmadaki önemine itirazımız yok ancak uygulamalarınızda "Önce İnsan, Sonra Çevre, Sonra Katma Değerli Madencilik" sloganınıza tersten başlıyorsunuz, "kalkınma" dediğiniz de ne yazık ki rant. Biz Eskişehirliler Sivrihisar Kaymaz'dan yörenin kalkınmasına da istihdamına da bir yararı olmadığını çok iyi biliyoruz. Ha, birileri kalkınıyor ama bu ne yöre halkı ne de geçim sıkıntısı altında inim inim inleyen halkımız oluyor ama yok oluşu çok iyi biliyoruz. Kaymaz fasulyesi bitti, ağaçlar kuruyor, kanser vakalarında artış...

Şimdi de Kaymaz'a Çanakkale'den siyanürlü ayrıştırma için maden taşınacak. Cengiz Holding zeytin, narenciye gibi her tür yeşilliğin yetiştiği mikroklima iklime sahip Anadolu'nun Çukurovası Sakarya Vadi'mize el attı. İliç'teki gibi açık ocak işletmeciliği yapılacak ve Sakarya Nehri'nin geçtiği 7 il siyanür sızması hâlinde risk altında. Tarım bitecek, altınları mı buzdolabına koyup yiyeceğiz Sayın Bakan? Siyanürlü sularla mı zehirleneceğiz? "Önce insan, sonra çevre." diyorsunuz ya, ÇED'le birlikte SED uygulamaya alınsın diyoruz, alınmıyor. Halkın katılım toplantılarında, İDK'lerde yöre halkıyla birlikte zararlarını anlatıyoruz, "ÇED Olumlu" görüşleri birinci de olmasa da müşavir firmaların hiçbir düzeltmesi olmadan ikinci de elde ediliveriliyor. Eskiden haklı gerekçelerle dava süreçlerinde başarı elde edilirdi, araçsallaşmış yargıyla o da güçlü maden şirketleri karşısında olmuyor, geleceğimiz yok oluyor. Yok oluş rehabilitasyonla da önlenemiyor. Özellikle altın gibi metalik madencilik alanlarına toprak döküp fidan dikmekle kurtaramıyorsunuz. Gösterdiğiniz resimler kömür madenlerine ait. Aslında gereken restorasyon değil, o da büyük paralar gerektiriyor. Paralar şirketlere, maliyet ise sağlığımıza, çevremize kalıyor. "Taşırız. Şu kadar diktik." dediğiniz ağaçlar kök ve yeşil yapraktan ibaret değil; her biri toprağıyla, yer altı su kaynaklarıyla, canlı ve yaban hayatıyla bütünsel bir ekosistem. Bir avuç toprak dokuz yüz yılda oluşuyor. Birleşmiş Milletler raporuna göre, 2030'da Türkiye'nin yüzde 88'i çölleşme riskiyle karşı karşıyayken yer altı sularının kaybına, tonlarca su gerektiren madencilikle yasamsal ihtiyacımız su tüketimlerine nasıl izin veriyorsunuz? Sayın Bakan, sahi açık havada liç yöntemiyle madencilikte bu yıl ve seneye faaliyete girecek madenlerde su planınız var mı? Elbistan'da kömür için açılan akiferlerdeki suyun boşaltılması için açılan susuzlaştırma kuyularıyla bugüne kadar ne kadar su heba edildi? Denetimden söz ediyorsunuz ama ülkemiz maden facialarıyla anılır oldu. Ermenek'te 18, Soma'da 301, Amasra'da 42, İliç'te 9, daha dün taş ocağında toprak altında kalan 2 can sadece birer sayı değil.

Balıkesir'de olan depremlerde altın madenlerindeki atık barajlarında sızma olup olmadığını denetliyor musunuz? Bir endişemiz de şeffaflıktan uzak yönetim anlayışınızla Beylikova ilçemizdeki nadir toprak elementleri. Trump'ın Avustralya Başbakanına "Yakında, bir yıl içinde o kadar çok nadir toprak elementine sahip olacağız, hem de bedeli 2 dolara." dediği elementler Beylikova'mızdan mı gidecek? Tom Barrack'ın Amerika için stratejik fırsat olduğunu söylediği elementilerimizi pazarladınız mı? Açıkça çıkın söyleyin. Ham cevher olarak mı satacaksınız?

Bu arada Eti Maden ve...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Teşekkür ederim.

JALE NUR SÜLLÜ (Eskişehir) - Sorularım bitmedi, soru bölümünde soracağım.

Teşekkür ediyorum.