ELİF ESEN (İstanbul) - Sayın Başkanım, kıymetli kurul üyeleri; ben de misafirlerimize hoş geldiniz diyorum.

Hem Ulaştırma Bakanlığından hem de Belediyeler Birliğinden gelen kıymetli misafirlerimize sunumları için teşekkür ediyorum. DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Elif Esen ismim.

Şimdi, birkaç sorum olacak benim. İstanbul'da yapmış olduğum görüşmelerde özellikle şehir içi ulaşımda otobüslerin engelli yolcuları almak istemediğine dair geri bildirimler çok fazla geldi. Pas geçen, engelli yolcuyu görünce pas geçen, almayan, almak için durduklarında da engelli vatandaşın binebileceği rampaların zor açılması, sorunlu olması sebebiyle otobüsteki yolcuların yardımcı olduğunu duyduğumuz geri bildirimler aldık, bu çok önemli yani gerçekten engelli vatandaşlarımızın sosyal hayata, toplum hayatına erişimleri açısından son derece önemli çünkü evet, çok güzel, yapılan sunumlarda gördük, demir yollarında, hava yollarında gayet başarılı işler var, bu anlamda tebrik ediyorum ama daha iyi olması için eksikleri ve sorunları güncel hâliyle bizim planlamamız lazım. Bu noktada bir çalışmanız var mı? Sanıyorum, Belediyeler Birliğinin kapsamına giriyor. Nasıl önlenebilir, nasıl çözülebilir bu konu? Bizim de raporumuzda mutlaka yer alacaktır.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Bu genel bir konu.

ELİF ESEN (İstanbul) - Çok önemli bir konu Başkanım.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Çok sayıda şikâyet var bununla ilgili. Hatta benim niyetim bir gün bir otobüs durağına gidip rastgele bir şekilde işi denetlemek yani bir görmek istiyorum yani bu konuyla ilgili mutlaka bir şeyler yapmamız lazım. Kimsenin keyfine bırakılacak bir konu değil.

ELİF ESEN (İstanbul) - Çok doğru, kesinlikle.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Yani tüm vatandaşlara eşit hizmet sunmak zorunda tüm vasıtalar. O yüzden, bununla ilgili hem Bakanlık hem belediyeler hem ilgili başka kurum, kuruluşlar bir şeyler yapmak zorundayız arkadaşlar.

Buyurun, buyurun.

ELİF ESEN (İstanbul) - Engelli dostu otobüsler olabilir ama seferlere bunun yansıtılması ne kadar mümkün olur? Zor olur diye düşünüyorum. İyi bir planlama...

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Yok, seferlerde var ama olduğu hâlde kapıyı açıp asansörünü kullanmak istemeyenlerin olduğuna dair şikâyetler var.

ELİF ESEN (İstanbul) - Ya, bu noktada da yine bizim sistemsel bir sıkıntımız olduğunu düşünüyorum. Uygulayıcıların yetki ve sorumluluk alanlarına dair müeyyideye tabi tutulmamalı. Eğer orada bir otobüs şoförü durup almadıysa artık cep telefonundan mesajla, mobil uygulamalarla dijital platformlara başvurularak yolcular bunu şikâyet edebilirler; böyle bir uygulama yani otobüs şoförünün bu konuyla ilgili bir sorumluluğunun olması ve cezai müeyyidesinin olması. Diyelim, 2 kere tekrarlandıysa, mükerrer bir şekilde bunu yapıyorsa görevden alınması gibi caydırıcı tedbirler olduğunda başka zaman başka bir şoför bunu yapmaz.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Şimdi şu aklıma geldi siz konuşurken: Malum bizim bir portal çalışmamız var. Bu portal çalışmasında "Ulaşım" başlığımız olmalı bence arkadaşlar. Ulaşımdaki şikâyetleri de oradan bildirebileceği bir mekanizmayı belki kurabiliriz. Gerek görüntülü gerek yazılı şikâyetler oradan takip edilebilir.

ELİF ESEN (İstanbul) - Şikâyet mekanizmaları iyi işliyor artık Başkanım. Bu, buna dâhil edilebilir.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Mutlaka. Emre Bey, onu kaydedelim.

ELİF ESEN (İstanbul) - Yine, engelli vatandaşlarımızla yaptığımız görüşmelerde özellikle gençlerin, genç engelli bireylerin -özellikle bunlar fiziksel engelli bireyler- erişimlerindeki sorunun araçlarına engelli tekerlekli sandalyelerini alamamaları, bununla ilgili desteklerin sınırlı olması gibi. Siz az önce buyurdunuz, Doblo araç yani Doblo araç gibi o tarzdaki -yarı ticari araç deniyor sanırım onlara- teşvik rica ediyorlar. "Tamam, hani burada bir kötü kullanım var, işte cipler konusunda falan kötüye kullanım var ama bizim niyetimiz o kötü kullanım engellensin, onu destekliyoruz, bize yarı ticari araçlarda destek sağlansın." diye önerileri var. Yine, bu tarz yarı ticari araçlar özellikle taksi sayısına bakılarak belli bir taksi sayısı sonrasında taksi durakları için de mecburi tutulabilir. Diyelim, 20 aracı aşıyorsa 1 tanesi yarı ticari araç olmalı ki bu sadece engelli vatandaş olarak düşünmeyin, yaşlılar için de geçerli olan bir şey, engelli dostu ulaşım olarak görülebilir.

Yine başka bir konu: İstanbul'da özellikle sosyoekonomik seviyesi biraz daha böyle üst düzey olan ilçelerde kiralık ilanlarına baktığınızda evlerde "yaşlı dostu apartman" diye yazıyor. Bakın, bu farkındalıkla alakalı bir şey, yaşlı dostu apartman. Çok merak ettim ben ve gittim, baktım, apartmanın girişinden itibaren onu hissediyorsunuz. Merdiven varsa merdivene tırabzan yapmışlar, engelli vatandaş için de önemli ya da engelli eğer merdiven kullanmayacaksa rampa yapmışlar, apartmana girişte rampa, asansörde yine tutunma mekanizmaları, bununla ilgili farkındalık çalışmasında yine önemli bir katkı olacağını düşünüyorum. Bu, belki Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığımızın da kapsamına giriyor tabii.

Bir başka konuya hızlıca geçiyorum, birkaç notum var çünkü: Bu ayçiçeği sembolü, oldukça önemli bir konu bu çünkü bazı çocuklarımızın, özellikle zihinsel engelli grubundaki çocukların, gençlerin ve bireylerin öfke nöbetleri, duygusal yoğunlukları sebebiyle kalabalığa girdiklerinde, o bunaldıkları anda sessiz oda onların ihtiyaçları oluyor. İstanbul Havalimanında olduğunu biliyordum, otizmli bireylerin aileleriyle görüştüğümde bu geri bildirimi almıştım. Bununla ilgili planlamalarınızda kaç havalimanında var, önümüzdeki dönemde kaç havalimanında daha yapılmasını öngörüyorsunuz, bunu öğrenmek istiyorum.

Sanırım bu engelli kartla ilgili Aile Bakanlığının, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bütçede bir payı var. Bu payın geçen seneye göre ne kadar artırıldığını -çünkü sizinle ortak bir çalışma, sizde de bütçe payının olması lazım diye düşünüyorum- bunda nasıl bir ilerleme öngörülüyor? Yüzdesel olarak değerlendirmeye kalktığımızda çok zor çünkü biz daha tam engelli sayımızın kaç olduğunu bilmiyoruz, farklı kaynaklara baktığımızda Bakanlıkların farklı farklı engelli sayılarından bahsediliyor. Dolayısıyla siz sunumunuzda bize sadece sayı olarak verebilmişsiniz, etki analizinde yüzdesel farkını göremiyoruz. Yani geçtiğimiz yıl bu kadardı ama şu kadar yüzdeyle önümüzdeki yıl hedefimiz var ya da gerçekleşme payı var, onu bilemiyoruz.

Size sorum olacak, Belediyeler Birliğine: Bakım ve sosyalleşme merkezleri çok önemli. Az önce söylediğim gibi, gençlerin spora erişimi o çocuğun hayatında çok sihirli bir dokunuş oluşturuyor ve sosyal hayata katılımını da beraberinde istihdam sosyal ağlar geliştiriyor. Bu anlamda öngördüğünüz çalışmalar var mı?

Yine, bize gelen geri bildirimlerde spor alanında yerel yönetimlerin çok önemli olduğu, yerel yönetimlerin lokalleri, özellikle spor kulüplerini desteklemesinin son derece o dediğim sihirli etkiyi oluşturduğuna dair geri bildirimler aldık. Bununla ilgili bir çalışmanız var mı, projeniz var mı? Yerel yönetimlere bir farkındalık ya da bütçeden pay ayırılması anlamında bir planlamanız var mı, bunu merak ediyorum.

Az önce söylediğim konu: Kentsel dönüşüm şimdi var. O kentsel dönüşümde erişilebilir mekânlar, yaşlı ve engelli dostu apartmanlar devletin de yani bizim önerimizle devletin de sahiplendiği bir konu olabilir ve bu anlamda çok basit dokunuşlar aslında o tırabzanlar. Yani bundan sonra yapılacak binalarda engelli ve yaşlı dostu binaların yapımı kentsel dönüşümle mümkün olabilir diye düşünüyorum.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Sayın Vekilim, şimdi bir sonraki toplantımız ya da onun akabinde Çevre Bakanlığımızı dinleyeceğiz. Sizler de bu konuda hazırlıklarınızı somutlaştırırsanız onlara bu önerileri sunarız.

ELİF ESEN (İstanbul) - Olur.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Zira, az önce de bahsettiğim gibi, Sayın Bakanın bu konuda bir hassasiyeti var, sağ olsun.

ELİF ESEN (İstanbul) - Ne güzel.