RESUL KURT (Adıyaman) - Sayın Başkanım, Plan ve Bütçe Komisyonumuzun değerli üyeleri, saygıdeğer milletvekilleri, kamu kurumlarının çok değerli temsilcileri, sivil toplum kuruluşlarımızın değerli temsilcileri, basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'yle, değişen ve gelişen teknolojinin çalışma hayatında daha etkin ve verimli kullanımının sağlanması, yurt dışındaki vatandaşlarımızın sosyal güvenliğe ilişkin iş ve işlemlerinin emek ve zaman kaybı yaşanmadan kolaylıkla sonuçlandırılması, iş gücü piyasasında etkinliğin artırılması, açık işlerin şeffaf ve merkezî bir sistem üzerinden izlenebilmesi, iş gücü arz ve talebinin daha sağlıklı analiz edilebilmesi, işveren ile iş arayanların daha etkin şekilde eşleştirilmesinin sağlanması ve idarelerin kurumsal yapıları ile personelinin mali haklarının güçlendirilmesi amacıyla muhtelif kanunlar ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de değişiklik yapılması öngörülmektedir.

Bu teklifle, teknolojik gelişmeler doğrultusunda Türk Silahlı Kuvvetlerinin organizasyonel ihtiyaçlarının karşılanması, bünyesindeki deneyimli general ve amirallerin tecrübe, bilgi ve birikimlerinden azami seviyede istifade edilmesi ve farklı kuvvet komutanlıkları arasında uygulama birliğinin sağlanması amacıyla Deniz ve Hava Kuvvetlerinde tüm muharip sınıf general ve amirallerin korgeneral, koramiral rütbelerine terfi edebilmelerine imkân sağlanmakta ve Yüksek Askeri Şûra kararıyla hizmet süresi uzatılabilecek general ve amirallerin sayısı, yaş hadleri ve terfilerdeki eğitim şartlarıyla ilgili olarak düzenlemeler yapılmaktadır. Bu doğrultuda, başta 15 Temmuz hain darbe girişimi sonrasında çok sayıda personelin Türk Silahlı Kuvvetlerinden ihraç edilmesi olmak üzere çeşitli nedenlerle rütbe karşılama oranlarının belirlenenden düşük olması dolayısıyla belirli rütbelerdeki personel ihtiyacının etkin bir şekilde karşılanabilmesi için rütbe terfi şartlarının belirlenmesi maksadıyla söz konusu maddede düzenleme yapılmaktadır.

Yine, turizm yatırımlarının sağlıklı ve düzenli işletilmesinin yanı sıra devamlılığının sağlanması, turizm sektörünün millî ekonominin verimli bir sektörü hâline dönüşmesi bakımından büyük bir önem arz etmektedir. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nun 1'inci maddesinde, turizm sektörünün teşviki amacıyla turizm sektörünü düzenleyecek, geliştirecek, dinamik bir yapı ve işleyişe kavuşturacak tertip ve tedbirlerin alınması, sağlanması amacıyla, kanunun diğer maddelerinde de bu amacın yerine getirilmesine yönelik olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkili kılınmıştır. Bu amaçla, Bakanlık tarafından yapılan ücretsiz girişli günübirlik tesisler esas itibarıyla kültür ve turizm yatırımlarının altyapı hizmetlerini sağlamak amacıyla işletilmektedir. Bakanlığın tesisleri işletme amacı kâr elde etmek değil sosyal devlet anlayışı çerçevesinde hizmet vermektir.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararında belirtilen gerekçeler göz önüne alınarak ücretsiz girişli günübirlik tesislerin Bakanlık tarafından yapılması hâlinde bu tesislerin münhasıran Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü veya en az yüzde 45 sermaye ortağı olduğu şirketler tarafından işletilebilmesi yönünde bir düzenleme yapılmaktadır. Yapılan düzenlemeyle, işletme faaliyetlerinden elde edilecek gelirin Kültür ve Turizm Bakanlığının görev ve sorumluluklarının yerine getirilmesi amacıyla Bakanlığın merkez ve taşra birimlerinin faaliyetlerinde kaynak olarak kullanılmasına imkân sağlanarak turizm yatırımlarının sağlıklı ve düzenli işlemesinin sağlanması amaçlanmaktadır. Halk plajlarının kamu yararı esas alınarak kâr amacı gözetilmeksizin sağlıklı, düzenli ve ücretsiz biçimde işletilmesinin, devamının sağlanması amaçlanmaktadır.

Kurumsal sürekliliklerinin sağlanması, idari ve mali işlemlerin aksamaya mahal verilmeden etkinlik ve süreklilik içerisinde yürütülmesi amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığında Doğa Koruma ve Millî Parklar döner sermayeli işletmeleri olarak faaliyetlerini sürdüren döner sermaye işletmelerinin Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmeleri olarak faaliyetlerine devam etmesi öngörülmekte.

Gençlik ve spor il müdürlüklerine bağlı olarak kurulan gençlik merkezi, genç ofis, yurt, kamp, spor tesisi, sporcu eğitim merkezi ve Türkiye olimpik hazırlık merkezlerinde fiilen görev yapan memur ve sözleşmeli personelin çalışma saatlerinin Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından belirlenmesine imkân sağlanarak fazla çalışmada bulunan personelin mali hakları güçlendirilmektedir.

Bu teklifle, toplamda 12 bin memur ve sözleşmeli personelle sınırlı olmak üzere, her bir personel için ayda doksan saati aşmamak üzere, her bir saat için yılı merkezî yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin 5 katı tutarında fazla çalışma ücretinin ödenmesi öngörülmektedir.

İş Kanunu'na göre haftalık çalışma süresi kırk beş saat olarak uygulanmaktadır. İş Kanunu kapsamına giren iş yerlerinde çalışan işçiler haftalık kırk beş saatlik çalışma süresini tamamlamaları durumunda hafta tatiline hak kazanmakla birlikte kazandıkları hafta tatilini yedi günlük zaman dilimi içerisinde, diğer bir ifadeyle, altı gün çalışan bir kişi 7'nci gün hafta tatili kullanmaktadır.

Bu teklifle, Kültür ve Turizm Bakanlığından turizm işletme belgeli, konaklama belgeli tesislerde çalışan personelin yazılı talebi ve onayı olmak kaydıyla haftalık izinlerini gerekli görülen durumlarda on günlük süre içerisinde kullanabilmesine imkân sağlayacak esneklikte bir düzenleme yapılarak haftalık izinlerin haftada bir gün, 6+1 kullanılacağına ilişkin genel kurala bu bakımdan bir istisna getirilmektedir. Bu durumda kırk beş saatlik çalışma süresinin tamamlandığı gün hafta tatiline hak kazanan işçinin hak kazandığı hafta tatilini çalışanın yazılı talebi ve onayıyla, tatile hak kazandığı günü takip eden dört gün içerisinde kullanması mümkün hâle gelmektedir. Yapılan düzenlemeyle, işçi verdiği onayı otuz gün içinde önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak şartıyla geri alabilecektir. Bu düzenlemeyle, işçi yönünden hak edilen hafta tatillerinin birleştirilerek kullanılmasına ve daha verimli bir serbest zaman yaratılmasına imkân sağlanması, aynı zamanda değişen sosyal yaşam ve ekonomik koşullar dikkate alınarak işçi ve işveren yönünden çalışma barışının sağlanmasına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda düzenleme kapsamına girecek turizm işletme belgeli tesis sayısı 7.467'dir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2011 yılına kadarki taşrada faaliyetlerini 20 ilde bölge çalışma müdürlüğü, 1 ilde ise şube müdürlüğü eliyle yürütmekteyken 11/10/2011 tarihli ve 665 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname'yle taşra teşkilatı kaldırılarak bu görevler çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerine devredilmiştir. Bakanlığın görevlerini taşra teşkilatı vasıtasıyla yürütebileceğine ilişkin teklifle öngörülen düzenlemeye uyumlu olacak şekilde 4850 sayılı Kanun kapsamındaki idari para cezalarının uygulanmasıyla ilgili usul ve esaslar belirlenmektedir. Kanun teklifiyle, çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerinin 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca idari para cezası uygulama yetkisi tereddüde yer vermeyecek bir biçimde ortaya konulmaktadır. İş Kanunu'nun 108'inci maddesi kapsamında 2025 yılı Haziran ayı sonuna kadar 24.186 dosyada yaklaşık 1,67 milyar TL'lik bir idari para cezası uygulanmıştır. Bu teklifle, çalışma ve iş kurumu il müdürlüğünce uygulanan idari para cezalarına karşı açılan davalarda yetkisizlik nedeniyle iptal kararı verilmesinin önüne geçilmesinin sağlanması amaçlanmaktadır.

Yine, işçilere kayıtlı elektronik postayla bildirim yapılabilmesi ve bunların hukuken yazılı, ıslak imzalı gibi geçerli sayılması öngörülmektedir. Bu düzenleme fesih sonucunu doğuracak olanlar hariç olmak üzere tebliğ edilebilecektir. Böylece ülkemizin sürdürülebilirlik ve dijitalleşme hedefleri destekleneceği gibi, iş ilişkisinde belirlilik ve ispat kolaylığı sağlanarak işverenin belge düzenleme, gönderme ve saklama yükümlülüğünün dijital ortama taşınmasıyla fiziki dosyalama zorunluluğunun azaltılması, maliyet ve zaman tasarrufu sağlanması amaçlanmaktadır. Yapılan düzenlemeyle, 4857 sayılı Kanun'un 109'uncu maddesinin "Yazılı Bildirim" olan başlığının "Yazılı veya Elektronik Bildirim" olarak değiştirilmesi öngörülmektedir. Kayıtlı elektronik posta sisteminin kullanılmasına ilişkin maliyetler de işveren tarafından karşılanacaktır.

Ülkemizin dijital dönüşümünün gerçekleştirilmesinin hedeflendiği bu dönemde dijital Türkiye politikaları çerçevesinde e-devlet hizmetleri hızla yaygınlaşmış, nihai kullanıcılar olarak hem işverenlerin hem de çalışanların birçok hizmete e-devlet üzerinden erişebilmelerinin önü açılmıştır.

Türkiye İş Kurumunca yetkilendirilen özel istihdam bürolarının İŞKUR'la veri paylaşım yükümlülükleri yeniden düzenlenerek söz konusu bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket eden bürolara idari para cezası uygulanması öngörülmektedir. Böylece iş gücü piyasasında veri bütünlüğünün sağlanması, özel istihdam bürolarının İŞKUR'la anlık olarak veri paylaşabilmesi, iş ve işçi bulma süreçlerinin daha şeffaf, izlenebilir ve denetlenebilir hâle getirilmesi, açık iş ilanlarının ortak bir platform üzerinden iş arayan vatandaşlara sunulması hedeflenmektedir.

Yurt dışında ikamet eden vatandaşlarımızın Sosyal Güvenlik Kurumuna yapacakları başvurulardan Bakanlıkça uygun görülenlerin çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri, ataşelikleri aracılığıyla alınabilmesi imkânı getirilerek bulundukları yerden hizmete ulaşabilmeleri ve böylece postayla yapılan başvurularda oluşabilecek aksaklıkların önüne geçilmesiyle, e-devlet uygulamasını aktif olarak kullanamayan vatandaşlarımızın yalnızca bürokratik işlemleri için ülkemize gelme gerekliliğinin ortadan kaldırılması öngörülmektedir. Bu kapsamda, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın sadece emeklilik başvurusu yapmak için Türkiye'ye gelmelerine de gerek kalmayacaktır. Bu kapsamda Bakanlığın belirlediği hizmetler çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri, ataşelikleri aracılığıyla yapılabilecektir.

10 Aralık 2003 tarihli, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan kurumların Avrupa Birliği ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan fonlardan (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan kurum ve kuruluşların tabi olduğu usullerle yararlanması düzenlenerek kurumlar arasındaki farklılıkların giderilmesi ve böylece (IV) sayılı cetvelde yer alan kurumların bu fonları daha etkin ve verimli kullanabilmesi hedeflenmektedir.

4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Mesleki Yeterlilik Kurumunda vekâlet ve istisna sözleşmesiyle iş yaptırılmasına izin veren 256'ncı maddesinin (4)'üncü fıkrası Anayasa Mahkemesinin 22/3/2023 tarihli 2019/90 esas, 2023/51 sayılı Kararı'yla iptal edilmişti. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin "Vekâlet ve istisna sözleşmesiyle istihdam" başlıklı dayanak ek 31'inci maddesi de Anayasa Mahkemesinin 7 Aralık 2023 tarih 2018/117 esas, 2023/212 sayılı Karar'la iptal edilmiş olup Resmî Gazetede yayımlanmasından itibaren on iki ay sonra 4 Haziran 2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 5544 sayılı Kanun'da yapılan düzenlemeyle Mesleki Yeterlilik Kurumunun asli faaliyetlerinin yerine getirilmesi için özel bilgi ve uzmanlık gerektiren geçici mahiyetteki işlerde vekâlet veya istisna sözleşmesiyle danışman ve uzmanların istihdam edilebilmesine, bu kapsamda geçici süreyle çalıştırılmasına imkân sağlanmaktadır.

Sözlerime son verirken sayın milletvekillerimize teşekkür ediyor, Komisyonumuzu saygıyla selamlıyorum.