ERHAN USTA (Samsun) - Şimdi, aslında bizim amacımız serbest bölgeden yurt dışına satış yapılması, değil mi? Temel, serbest bölgelerin kuruluş mantığı bu. Serbest bölgelerin büyüklük rakamlarını falan biliyoruz, ben Devlet Planlama Teşkilatı kökenliyim, yıllarca bizim bünyemizde bir genel müdürlüktü sizin genel müdürlüğünüz. Yani konu bildiğimiz bir konu. Oradaki bir sürü arızaların olduğunu da biliyoruz serbest bölgelerle ilgili falan ama sistemde var, sürdürülmesi de gerekiyor çünkü dünyada olan bir şey.

Şimdi, burada hâlâ şeyin bir mantığı yok değerli arkadaşlar yani ihracat yapacak, ihracattan elde ettiği kazancı vergilendirmediği zaman bir rekabet avantajı sağlayabilirsiniz. Ama yani şimdi, serbest bölgedeki KOBİ ile serbest bölgenin dışındaki KOBİ arasında serbest bölgedeki bir firmaya "input" sağlaması açısından niye haksız rekabet yaratıyorsunuz? Bunun bir izahı var mı? Yani bir tane işte, bir kablo üretecek, yatta kullanılacak. Bakın, yattan vergi alın, almayın meselesi değil ihracatçı ama yani serbest bölge olduğu zaman serbest bölgenin dışında da bir üreticisi var aynı şeyin, tam serbest bölge içerisinde bir KOBİ yapabiliyor. Ben ona serbest bölge içi satışta niye avantaj sağlayayım, niye avantaj sağlayayım? O zaman öbürüne de sağlayın, yurt içine de sağlayın. Yani KDV açısından zaten her tarafta o yapılıyor ama bunun bir mantığı yok. Onu vergiden muaf et, bunu vergiden muaf et; böyle bir şey olmaz. Ya, daha dün biz bunu aldık, daha bunun mürekkebi kurumadı, uygulamaya geçmedi bile, belki yani daha yeni yeni uygulamaya geçecekti arkadaşlar.

Bakın, bize kimse şunu söylemesin: "O gün biz bunu bilmiyorduk." Öyle bir şey yok, o zaman özrümüz kabahatimizden büyük oluyor ama bunun bir mantığı yok. Yani oradaki KOBİ... O zaman bütün vergiyi kaldırırsak bütün ekonominin her tarafını teşvik etmiş oluruz yani vergi güzel bir şey değil. Vergide esas olan şey yani bir yandan hem makro hedeflerinizi gerçekleştirmek ama bir yandan da kendi şey içerisinde firmalar arasındaki haksız rekabetin önlenmesi.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ERHAN USTA (Samsun) - Şunun izahını bana yapın: Bir üretici, nihai ihracatı yapan üretici aynı malı serbest bölgedeki bir KOBİ'den elde ettiği zaman ucuza alacak ama serbest bölgenin dışında, hemen o çitlerin dışındaki bir yerden aldığı zaman pahalı alacak. Onların ben rekabetini nasıl sağlayacağım? Bütün firmaları serbest bölgesine mi alacağız? Bütün Türkiye'yi o zaman serbest bölge yapalım. Yani bu olmaz, buna bir izahat getiremediniz, bilmiyorum.

TOBB SERBEST BÖLGELER SEKTÖR MECLİSİ BAŞKAN VEKİLİ BİLGEN SALİH NARLI - Başkanım...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun.

TOBB SERBEST BÖLGELER SEKTÖR MECLİSİ BAŞKAN VEKİLİ BİLGEN SALİH NARLI - İsmim Bilgen Salih Narlı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Serbest Bölgeler Sektör Meclisi Başkan Vekiliyim.

Sayın Başkanım, malumlarınız 7524 sayılı Yasa'yla geçtiğimiz yıl ağustos ayında Türkiye yönüne yapılan satışlar vergiye girmişti yani istisna tamamen serbest bölgeden yurt dışına yapılan ihracatla sınırlı kalmıştı ancak şunu da ifade etmek lazım: Haksız rekabet tarafında serbest bölgenin Türkiye'de ciddi avantajları yok çünkü özellikle Hazineye ait serbest bölgelerde yapılan tüm yatırımlar, bina inşaatları kırk beş yıl sonra devlete veriliyor, bunun dışında ilave fonlar ödüyorlar. Dolayısıyla serbest bölgedeki yatırımcının Türkiye'deki yatırımcıdan bir maliyet avantajı yok. Hele son 7524 sayılı Kanun'dan sonra şartlar iyice sıkıntılı hâle geldi serbest bölgedeki ihracatçılar için.

Genel Müdürün ifade ettiği gibi, yaklaşık yüzde 80 ihracata çalışıyor tüm serbest bölgenin tamamı ve serbest bölgemiz 12 milyar dolarla Türkiye'nin yaklaşık ihracatının yüzde 6'sını gerçekleştiriyor. Kanunun bu şekilde "Türkiye yönüne" lafzı ortaya çıktıktan sonra serbest bölge içerisinde üretim yapan firmaların durumu muallak kaldı ve onlar da Türkiye gibi değerlendirilip vergiye tabi oldular ancak mevzuata göre gümrük hattının dışında ve malı millîleştirmeden üretim yaptıkları için, aslında bölge içinde birbirlerine üretim yapan kümelenmiş bu şirketlerin ürünleri nihai olarak ihracata gittiği için, onlar bu ihracat istisnasından faydalanamadığı için Türk üretici ve sanayicinin maliyetleri arttı.

Bu anlamda bizim de TOBB olarak bir talebimiz vardı en baştan bu tarafa. Bu noktada yapılan ekonomik etki analizlerinde bu da görüldü, aslında bir süre de geçti burada, geçen sürede sanayicinin ve üreticinin serbest bölgede sıkıntı yaşadığı da görüldü. Bunun üzerine Maliye Bakanlığımız, Gelirler İdaresi Başkanlığımız, Ticaret Bakanlığı ve Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğümüz bu kanunun yürürlüğe girmesi konusunda bir çaba gösterdiler ve konu buraya geldi. Türkiye'deki sanayici ve üretici anlamında önemli bir düzenleme, müktesep haklar tarafı da var konunun.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

TOBB SERBEST BÖLGELER SEKTÖR MECLİSİ BAŞKAN VEKİLİ BİLGEN SALİH NARLI - Bu anlamda en azından Türkiye'ye yapılan satışları evet, artık orayı anlıyoruz, vergilenmesi gerekir ama bölge konusu hassas. Dolayısıyla bu anlamda Komisyona arz ederim ben de görüşlerimi.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Evet, Sayın Usta, buyurun.

ERHAN USTA (Samsun) - Evet, Başkanım, teşekkür ederim.

Arkadaşlarımıza da teşekkürler ederiz.

Tabii, TOBB'un diğer birimlerinden dinlemiş olsak sizden farklı şey söylerler, siz serbest bölge tarafı olduğunuz için sizin böyle söylemeniz normal ama hâlâ ikna edici bir argüman söylemiş değilsiniz. Soru şu: Yani Türkiye'deki bütün firmaları korumak durumundayız, değil mi? Sadece serbest bölge falan değil, herkesi korumak durumundayız. Serbest bölgede mal veya hizmet ihracatı yapan bir firmaya mal tedarikinde bulunan yurt içerisindeki firma ile serbest bölge içerisinde üretim yapan küçük firma arasında bir haksız rekabet yaratıyorsunuz. İddia ettiğim şey bu.

ORHAN YEGİN (Ankara) - Bu, serbest bölgeden kaynaklı bir şey, bütün serbest bölge mantığında o var zaten, sadece bu düzenlemeyle ilgili değil. Yani serbest bölgenin var olması zaten sizin dediğiniz anlamı isterseniz çıkarıyor.

ERHAN USTA (Samsun) - Hayır, hayır, öyle değil yani.

Bakın, serbest bölgeye satışta... Soru çok net, tamam mı? Serbest bölgede diğer firmalara göre, diğer ihracatçı, şuna buna göre bir imtiyaz verilmesi meselesi ayrı.

Şimdi, serbest bölgedeki bir firmaya mal tedarik eden 2 tane firmayız. Siz o tel örgülerin içindesiniz, ben dışındayım. Aramızda bir maliyet dezavantajı doğuyor. Yani uygulamanın nasıl yapıldığını zaten... Yani ben bu uygulamanın sağlıklı yapıldığından kesinlikle emin değilim. Bana bir kişi Maliyeden çıksın -arkadaşlar, Bekir Bey burada- izah etsin. Yani bir tane yok serbest bölge içerisinde sattığım zaman kârını... Ya, bu kârı nasıl ayırt ediyorsunuz? Serbest bölge içerisinde satılanın kârından vergi almayacaksın, öbür tarafın kârından vergi alacaksın.

ORHAN YEGİN (Ankara) - Adresi belli, faturayı nereye kestiğin belli.

ERHAN USTA (Samsun) - Ya, faturayı nereye kestiğin belli. Fatura üzerinden mi kâr alınıyor?

ORHAN YEGİN (Ankara) - Vergi numaran belli.

ERHAN USTA (Samsun) - Fatura üzerinden mi kâr alınıyor? Toplam cirosu var, toplam ciro ile toplam maliyet üzerinden farklılaştırmadan çıkan şeyden kâr alınır. Hayır canım, toplam kestiğin bir faturadan vergi alınıyor diye bir vergi uygulaması filan yok. Orhan, bir dakika, sen karıştırma bu işi, zaten yanlış söylüyorsun. Bak, "Etkisi yok." diyorsun, "700 milyon lira etki var." diyor. İyi kötü bir etki hesap etmişler.

ORHAN YEGİN (Ankara) - Ben etkisi yok demedim.

ERHAN USTA (Samsun) - Şimdi, bu haksız rekabetin ben sağlıklı olduğunu düşünmüyorum arkadaşlar. İçeride 1 tane firma varsa dışarıda bununla ilgili belki 10 tane firma var, yapmayın bunu. Nihayetinde bizim esas yapmamız gereken şey ihracatçıya bir avantaj sağlamak istiyorsanız o avantaj devam ediyor zaten. Anlatabildim mi?

O zaman şu sorumuza da ısrarla bunu söylüyorsanız yani bunun Maliye tarafta, Serbest Bölgeler tarafı değil, Maliye tarafından arkadaşlar söylesin: Bu kârı nasıl ayırt edeceksiniz? Yani serbest bölgeler içerisinde satılan bir malı çünkü her tarafa satıyor olabilirsiniz. İçeriye satıyor şimdi bir serbest bölge firması, içeriye mal satıyor, serbest bölge içinde satıyor, "içeriye" dediğim Türkiye'ye satıyor, serbest bölge içinde satıyor, ihracata satıyor. Şimdi, bunların her birinde bunların elde ettiği kazancı tespit edeceksin, ayrı ayrı kazançlarını tespit edeceksin, onun üzerinden... KDV olsa mesela, tamam, KDV'sini tahakkuk ettirmezsin, yüzde 18-20 KDV'sini almazsın ama KDV değil, gelir vergisi, kurumlar vergisinden bahsediyoruz arkadaşlar. Bunun yapılması zaten kolay bir şey değil ya, bizim bilmediğimiz mucizevi bir tekniğiniz varsa elinizde söyleyin.

Dolayısıyla işi...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Şöyle yapalım: Sayın Usta, Serbest Bölgelere bir söz vereceğim.

Arkadaşlar, bir saniye...

ERHAN USTA (Samsun) - Bilmediğimiz, yapamadığımız konular üzerinden de politika geliştirmenin bir gereği yok.

ORHAN YEGİN (Ankara) - Onların kodları vardır Sayın Usta.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bir saniye...

ERHAN USTA (Samsun) - Ya, değil ya, değil ya! En son kazanç ya, kazanç nasıl çıkarılıyor Orhan?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Usta, bir saniye...

ERHAN USTA (Samsun) - Sonra bana Sayın Başkan diyor ki "Sinirlenme!" Ya, nasıl sinirlenmeyeyim? Kazanç nasıl çıkarılıyor ya?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Yahu, kalbe zararlı Sayın Usta.

ERHAN USTA (Samsun) - Kurumlar vergisi esası...

ORHAN YEGİN (Ankara) - Tamam, cevaplasınlar.

ERHAN USTA (Samsun) - Böyle bir şey yok ya! Söylesin işte, Maliyeciler burada. Allah Allah!

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Usta, yahu yaşımız hepimizin ilerliyor, gözünü seveyim, boş ver.

ERHAN USTA (Samsun) - Ya, bana ne diyorsun, Orhan'a söyle.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Ya, o sinirlenmiyor ki.

ERHAN USTA (Samsun) - Serbest Bölgelerin söyleyeceği bir şey değil, Maliyeciler söylesin.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Evet, Sayın Emirlioğlu...

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Sayın Vekilim, biz, tabii, serbest bölgedeki firmanın şöyle bir şeyi var: Orada faaliyet gösteren, üretim faaliyetini gösteren firmanın ihracat yapması gerekiyor orada yatırım yapan firmanın. Biz bunu çok sıkı takip ediyoruz ama Türkiye'de yatırım yapan bir firma isterse Türkiye'ye satabilir, isterse ihracat yapabilir ama serbest bölgeye yatırım yapıyorsa firma ihracat yapmak mecburiyetinde. Eğer üretim yapıyorsa yüzde 85'ini ihraç edecek, sadece alım satım faaliyetinde bulunuyorsa yüzde 100'ünü ihraç edecek. Serbest bölgede üretim yapan bir KOBİ başka serbest bölgede başka bir alım satımcıya mal satıyorsa zaten onun Türkiye'ye giriş imkânı yok, mutlaka o malın

ihraç edilmesi gerekiyor.

ERHAN USTA (Samsun) - Niye yok Türkiye'ye girişi?

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Çünkü biz izin vermiyoruz, bloke koyuyoruz.

ERHAN USTA (Samsun) - Hayır, nasıl kontrol edeceksiniz?

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - "Serbest Bölgeler Uygulama Programı" diye bir programımız var bütün işlemleri takip ettiğimiz.

ERHAN USTA (Samsun) - Hayır, kontrol edemezsiniz ki onu.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Bloke koyuyoruz Sayın Vekilim. Yani Türkiye'ye satışına bloke koyuyoruz, hiçbir şekilde Türkiye'ye satış yapamıyor.

ERHAN USTA (Samsun) - Ya, Türkiye'ye satış nasıl yapılıyor peki? Bir firmanın Türkiye'ye yaptığı satış ile içeriye yaptığı satışı mal bazında nasıl ayırt ediyorsunuz? Hani böyle hayvanlara küpe takıyoruz ya, küpe mi takıyoruz mallara ya?

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - İzin vermiyoruz.

ERHAN USTA (Samsun) - Ya, siz takip edemezsiniz ki izin vereceksiniz.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Takip ediyoruz, uygulama programımız var.

ERHAN USTA (Samsun) - Ya, mümkün değil; hayır efendim, mümkün değil.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Uygulama programımız var, takip ediyoruz. Serbest bölgeden bir mal çıkarken Serbest Bölge İşlem Formu düzenlenir.

ERHAN USTA (Samsun) - Kâğıt üzerinde her şeyi yapabilirsiniz.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - O formu bizim bölge müdürü onaylar, gümrüğe gider ve ancak gümrükten o SBİF onayını görürse gümrükçü Türkiye'ye girişine izin verebilir, başka türlü veremez. Biz o blokeyi koyduğumuz an Türkiye'ye mal satamaz firma.

ERHAN USTA (Samsun) - E, nasıl satılıyor peki, niye satılıyor? Ya, hiç vermeyin siz, hiç satmasınlar.

ORHAN YEGİN (Ankara) - Siz hep teoride çalıştığınız için Sayın Usta.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Yüzde 15 veriyorlar, 15'e kadar.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Ve üretimde bir yüzde 15 Türkiye satış şeyi veriyoruz ama alım-satımda yani firma hiçbir şey yapmadan alıyor ve satıyorsa onda tamamen yüzde 100. Yani bölge içi satışta da eğer alım-satım...

ERHAN USTA (Samsun) - Ona bir şey demiyorum, zaten olması lazım...

ORHAN YEGİN (Ankara) - Ama şu "Gelir vergisi nasıl ayrılacak?" doğru bir soru, onun cevabını vermeniz lazım.

ERHAN USTA (Samsun) - Şimdi, diyelim ki depomda 1.000 tane mal var, tamam mı? Bu malın 100 tanesi serbest bölge içindeki alışverişten geldi.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Siz alım-satımcı bir firmaysanız zaten Türkiye'ye sokamazsınız o malı.

ERHAN USTA (Samsun) - Hayır, üretim yapıyorum.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Üretim yapıyorsanız, eğer bir yüzde 15 Türkiye satış hakkınız varsa...

ERHAN USTA (Samsun) - Dolayısıyla, bakın, totalden kontrol edersiniz, yüzde 15'ten kontrol edersiniz Hanımefendi, şeyden kontrol edemezsiniz, bu mal bazında nasıl kontrol edeceksiniz ya? Yani mal herhangi bir şeyin içerisinde duruyor mal. Mal bazında malların her birine GPS cihazı falan takmıyorsunuzdur, ne bileyim başka bir cihaz takmıyorsunuzdur. Totalden yapabilirsiniz, ona bir şey demem. Yüzde 15'le yapabilirsiniz; toplam satıştan yüzden 15'ten fazlası yurt içine geçemez diye... Serbest bölge içine veya serbest bölgeler arası satışa sınır var mı? Yok.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Onda yok.

ERHAN USTA (Samsun) - Yok, işte, buyur.

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - 2024 yılı itibarıyla serbest bölge içi ve serbest bölgeler arası üreticilerin satışı 147 milyon dolar; toplam. Yani hani çok böyle yüksek bir rakam, evet, değil.

ERHAN USTA (Samsun) - Tamam, madem öyle çok yüksek değilse niye istisna yapıyoruz?

TİCARET BAKANLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRÜ EMEL EMİRLİOĞLU - Dediğim gibi serbest bölgelerdeki kümelenmeyi bu uygulama olumsuz etkiliyor. Yani pek çok hani daha önce gelip serbest bölgede girdi tedariki yapmak üzere yatırım yapmış firmamız artık bu uygulamadan sonra serbest bölgeden çıkmak istiyor. Biz bu çıkışları engellemek istiyoruz çünkü hani vazgeçilecek vergi çok cüzi miktarda bir şey; 2,75 milyon dolar gibi bir şey hesapladık biz ki biz serbest bölgeler olarak yıllık ortalama 50 milyon dolarlık ek katkı sağlıyoruz bütçeye; kiralarımızdan, fonlardan, binde 9'lardan, binde 1'lerden, giriş belgelerimizden...

ERHAN USTA (Samsun) - Maalesef susuyorum.