İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Meteorolojiyi kutluyorum ben sizleri ama görüyoruz ki siz çalışıyorsunuz, raporluyorsunuz fakat o raporları -daha önce de ifade etmiştim- demek ki gerekli merciler tam olarak okuyamıyorlar, o görünüyor tabloda. Siz 15'ine kadar her gün... 128 son raporunuz vardı donla ilgili, verdiğiniz bir uyarı metniniz var. Ben şimdi burada merak ediyorum. Tarım ve Orman Bakanlığı bu uyarıları neden, niye dikkate almadı? Şimdi, yine acaba 2 Bakanlık arasında -şimdi daha önce Tarım Bakanlığı uhdesindeydi Genel Müdürlükle beraber, şimdi Çevre, Şehircilikle yani 2 Bakanlık arasında- herhâlde iletişim sorunu var, o mu ortaya çıkıyor? Yine, o zaman baktığımızda "Siz uyarmışsınız, biz göz göre göre bu felaketi yaşamışız."ı görüyorum ben. Yani bu iş bağıra bağıra gelmiş aslında, siz Meteoroloji Genel Müdürlüğü olarak görevinizi yapmışsınız, uyarıyı gerçekleştirmişiniz ve işte birçok kurum var sizinle beraber bu paylaşımı aldığı ama bana göre bu kurumlar sizin bu uyarılarınızı dikkate almamış gibi bir tablo ortaya çıkmış; bu konuda ne düşünüyorsunuz?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Şimdi, Sayın Vekilim, şöyle, ben sunumumda da bahsettim: Biz bölge müdürlüklerimize aksiyon almaları bakımından il ve ilçe tarım müdürlüklerine, bizim ilçelerde de meteoroloji istasyonlarımız var.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Araya girerek bir şey daha sorabilir miyim? Bayram olması dezavantaj mıydı, avantaj mıydı?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Yok.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sizin açınızdan demedim.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Yani diğer Bakanlığı... Bizim şöyle, şunu da söyleyeyim, ben gönül rahatlığıyla söyleyebilirim. Biz hem Orman Genel Müdürlüğüyle hem Tarım Bakanlığımızla bizzat ben Genel Müdür Yardımcısı olarak, geçen hafta orman yangını riskiyle ilgili onu da söyledim... Bizim koordinasyonumuz ismen yani biz birbirimize isim olarak hitap ediyoruz ilgili genel müdür yardımcılarımızla, ilgili genel müdürlerimizle yani bizim bu kadar bir iş birliğimiz var.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Ama?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Şöyle bir durum var Sayın Vekilim: Onu da bahsettim, bu advektif don çok geniş alanlara yayılmış. Bir de Tarım Bakanlığındaki bu don durumundaki işleyiş nasıl, bunu bizim Meteoroloji Genel Müdürlüğü olarak bilmemize imkân yok. Biz ama gerek il tarım müdürlüklerine gerek ilçe tarım müdürlüklerine telefonla bu felaketin... Dedim ya, bizde sosyal medyada "Meteoroloji Genel Müdürlüğü de manipülasyona başladı, sosyal medyada böyle manipülatif haberler veriyor." insanları galeyana sevk edici gibi geri dönüşler geldi, biz çok üzüldük yani moralimiz düştü o süreçte ayın 8'ine kadar. Ayın 8'inde etkili olunca Allah yüzümüzü kara çıkartmadı diyoruz ama yani biz sevinelim mi üzülelim mi; biz bilemedik yani.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Tarımda en çok dikkat edilmesi gereken de iklim, üstü açık fabrika, bunu da görmekte fayda var.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - İlhami ağabey, çok teşekkür ederim.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Ben de konuşmak istiyorum.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Olur, olur, ben bir şey yapayım. Hani ben bütün saha gezilerimizde karşılaştığımız durumda tarım il müdürlerimizin aktif olarak öncelikle SMS attıklarına, toplantı yaptıklarına, bu konuda bilgilendirdiklerine sahada şahit olduk ama tabii değerlendirmeler olur.

Evet, TAGEM, konuyla ilgili, buyurun.

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BAHÇE BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRE BAŞKANI DAVUT KELEŞ - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Vekilimizin sorusuna da çok çok teşekkür ediyorum.

Meteorolojinin yapmış olduğu uyarılar ciddi şekilde dikkate alındı, herhangi bir şey yok, yalnız advektif don, eksi 7-8 dereceyi de geçtiği için alacağınız önlemlerin bir anlamı kalmadı yoksa tüm önlemler alındı. İlçe müdürlerimiz, il müdürlerimiz bizatihi arazilerdeydi, çiftçilerimiz arazilerdeydi.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Ben şeyi merak ediyorum, sizin dediğinize de katkı olsun Sayın Genel Müdürüm. Advektif don olacağını öngördünüz mü?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Advektif don olacağını öngördük, o yüzden değerlendirme yayınladık ayın 6'sında çünkü hava kütlesi...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Değerlendirmenizi okudum ama yani böyle sert bir değerlendirme değil.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Şöyle...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Tekrar okur muyuz, bir görebilir miyiz?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Tekrar görelim.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Bakalım yani teyit edelim.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Şimdi, biz advektif don olacak falan gibi vatandaşa bunu sunarsak vatandaştan çok büyük tepki alırız.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Niye alalım canım, üç gün sonra göreceğiz?

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - O zaman Sayın Genel Müdürüm, çelişiyorsunuz.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Yok.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sizi tebrik ettik, burada siz gerçekleri bilimsel olarak vermeniz gerekiyor, o zaman tedbir almazlar.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Tekrar bir değerlendirmenizi alırsak belki şey olur.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Şimdi, ben okuyamıyorum.

Başkanım, ilk paragrafı okuyun, ben değerlendireyim.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Son "Zirai don riski bulunmaktadır." diyor yani şurayı kastediyorum. "Şu bölgelerde zirai don riski bulunmaktadır." Yani bu bir advektif don ya da radyasyon donu ya da işte bunun sürmesi, bu konuda...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Yani şiddetiyle ilgili diyor.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Evet, evet, onu kastettim.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Sayın Komisyon Başkanım, şöyle...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Yani sizin veri sunma sisteminizi öğrenmeye çalışıyorum.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Tamam, sistemi zaten ben açıklayacağım.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Bu dünyada da böyle midir yani şimdi risk uyarısı yapmakla çok ciddi bir konuda yani orman yangınları riskinin varlığı, şöyle bir risk varlığı yani evet, havalar ısındı, nem düştü, rüzgâr da geliyor, orman yangınlarıyla ilgili uyarı yapmak başka bir şey...

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Orman yangınlarıyla ilgili biz uyarı yapmıyoruz da...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Hayır, hayır, siz yapmıyorsunuz ama siz atmosferel durumun yani bir potansiyelin olduğunu...

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Evet, evet, olabileceğini söylemek.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Bu Orman Genel Müdürlüğünün işi ile don riski arasında bir fark var yani hani artık don riskinin derecesini deseniz ne olurdu? Advektif, yanlış söylemiyorum değil mi?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Nedenini, onu açıklayacağım, advektif don.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Advektif donun riskinin derecesini, şiddetini çok yüksek söyleseniz hani bir panik mi olurdu, acaba ne olurdu?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Şöyle, ben onu açıklayayım. Şimdi, biz bu metinleri Sayın Komisyon Başkanım, WMO, Dünya Meteoroloji Organizasyonu var, onun (CAP) "Common Alerting Protocol." Yani bütün dünyada siz böyle Dünya Meteoroloji Organizasyonunun, ki ben CAP toplantısı...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Hocam, şunu kastediyorum: Bakın, zirai don böyle mi ifade ediliyor? Mesela "şiddetli zirai don", "düşük zirai don" gibi ifadeler yok mu? Yani bu 6 Nisan değil mi?

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Evet, bir gün öncesi.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Ya da 9'u olsun, 7, 8, 9'da böyle değişiyor mu ifadeler?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Şimdi, devam edelim Sayın Komisyon Başkanım, bu uyarı metinleri WMO'nun yani Dünya Meteoroloji Organizasyonunun, (CAP) "Common Alerting Protocol"ü doğrultusunda biz hazırlayıp yayınlıyoruz.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Eyvallah.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Kaldı ki bu bir meteorolojik değerlendirme, ön bilgi. Dedik ya, biz daha bundan önce sektöre biz telefonla yani bizim araçlarımızdan biri de telefon, bizim bölge müdürlüklerimiz aracılığıyla o dokuz günlük bayram tatili içerisinde bizim bölge müdürlüklerimiz telefonla gerekli işlemleri yaptılar hadisenin durumuyla ilgili. Şimdi, bu bir meteorolojik değerlendirme WMO'nun "Common Alerting Protocol"ü çerçevesinde bu şekilde yapılır, siz bunun haricinde bir şey yapmış olursanız meteoroloji bilimine yani işte şöyle sert geçecek, o zaman sosyal medyada meteoroloji ahkâmı kesen, işte "Vorteks geliyor İstanbul'a..." Evet, vorteks diye diye bir şey var, duymuşsunuzdur, o sıradan gönüllü meteorolojistten, devlet olarak bizde bir devlet ciddiyeti var, biz bu riski yayınlıyoruz ama aynı zamanda telefonla bölge müdürlüklerimiz bilgi de veriyorlar.

Uyarı metnini okuyalım Başkanım.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRÜLÜĞÜ İKLİM VE ZİRAİ METEOROLOJİ DAİRESİ BAŞKANI ELİF MÜDRİKE KOÇ ÖZMUTLU - "Yapılan son değerlendirmelere göre, bu gece saatleri ile yarın perşembe sabah saatlerinde Marmara'nın güney ve doğusu, İç Ege, göller yöresi, İç Anadolu'nun kuzey ve batısı ile Batı Karadeniz'in iç kesimlerinde zirai don hadisesi bekleniyor. Tarımsal faaliyetlerle uğraşan vatandaşlarımızın Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından il ve ilçeler için hazırlanan sıcaklık tahminlerini dikkatle takip etmeleri ve zirai don tehlikesine karşı tedbirli olmaları önem arz etmektedir."

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Bu metin de bizim böyle zaten meteoroloji biliminin bağlı olduğu Dünya Meteoroloji Teşkilatının, işte "Çok şiddetli zirai don olacak..." Ben onu da söylüyorum mesela. Biz, bu değerlendirmede bile onu o yüzden söyledim Sayın Komisyon Başkanım, yayınladığımız bu değerlendirmeden bile halkı galeyana getirmekle suçlandık yani onu da özellikle bahsettim. Bu "Common Alerting Protocol" dediğimiz (CAP) ve Meteoalarm çerçevesinde bunlarda herhangi bir beis bulunmuyor.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Başkanım, sitenizdeyim şu anda, "mgm.gov.tr"de, orada üç kategoride bir zirai don tanımlamanız var, hafif, orta, kuvvetli. Burada hiçbiri yok yani sadece zirai don diyorsunuz. Hafif de değil, orta da değil, kuvvetli de değil.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Onlar nerede var?

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Protokolde bu böyle midir yani?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Protokolde de aynen bu şekildedir Sayın Komisyon Başkanım.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Yani sizin yaptığınız şu sınıflandırma gibi midir?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Aynen o şekilde.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Siz hangisini bildirdiniz kurumlara?

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Efendim, şiddetli don olacağını söyledik. Yani o da nerede var?

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Hayır, "Değerlendirmeyi yayınladık." dediniz ya...

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Değerlendirmeye yayınladık ama Sayın Başkanım, şurada bu beş günlük don haritası var ya, donun şiddeti burada var. Bakın, donun şiddeti burada var, hafif, orta, kuvvetli; gördünüz mü? Bölge müdürlerimiz ve ilçe tarım müdürlükleri, il tarım müdürlükleri...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Başkanım, altta mavi, koyu mavi.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Evet.

...bunları da biliyor, bölge müdürlüklerimiz bunların üzerinde... Şimdi, bir il tarım müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğünün bu sayfasını hepsi, herkes biliyor, bilmemesine imkân yok zaten ve bu her gün Sayın Komisyon Başkanım, bu şekilde yayınlanıyor...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Eyvallah.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - ....ama biz şeyde böyle bir...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Yani bir kaygıya sebep olmamak için kullandığınız ifade daha diplomatik bir ifade, teknik bir ifade, anlaşıldı.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Tabii, şöyle açayım ben konuyu. Bizim galeyana getirmememiz lazım.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Eyvallah.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Mesela Libya'da bir baraj yıkıldı ya, o Türkiye'ye geliyordu, bütün amatör meteorologlar "Şurası kötü olacak, Mersin'den girecek, Konya'dan çıkacak, falan filan..." İnsanlar Mersin'i falan boşalttılar. Yani biz öyle...

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Yani haritalarla konu bütünleşti yani bu haritalar da yayınlandığı için bu işin profesyonelleri burada gerekli önlemi...

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Evet ve bu haritalar üzerinden...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Zirai don ile bu anlatılan örnek örtüşmez, zirai donda daha şiddetli olabileceğini söylemekte yarar vardı.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Evet, belki bu konu önemlidir yani o bahsetmiş olduğunuz uluslararası protokolü ben çok bilmiyorum ama hani şu anki sizin sunumunuzdan...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Yani bu haritaya bakmaz çiftçiler.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Evet, evet.

Yani şöyle bir şey, şunun için söylüyorum, kuvvetli zirai don olmasa bile, ben, en azından olacak donun zaten derecelerine bakıyoruz -az çok hava tahmin raporlarında şey- en azından alınacak insanın alabileceği önlemler bakımından onun şiddetin derecesinin ifade ediliyor olması vatandaş olarak önlem alma kabiliyetini arttırırdı, o anlamda söylüyorum.

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Evet, Sayın Komisyon Başkanım, çok haklısınız.

BAŞKAN ADEM KORKMAZ - Çünkü ben de bir yetiştirici olduğum için gözüm kulağım... 2014 yılındaki zirai donu hatırlıyorum, 24-25 Martlardaydı -23, 24, 25, 26- iyi hatırlıyorum, hiçbir şey yapamadım yani tam da kirazın... Daha TARSİM de kabul etmiyor onu, TARSİM yok bugün burada, kötü adam TARSİM yok. Etmiyor çünkü tomurcuk aşamasında ama gitti, o sene kirazım olmadı, 2014'ü hiç unutmam, 2024'te çiçekte yakalandık ama...

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI YÜKSEL YAĞAN - Sayın Komisyon Başkanım, şöyle arz edeyim sizlere: Biz bir bir sektörü, herhangi bir sektörü, diyelim havacılık sektörünü ya da tarım sektörünü ya da savunma sektörünü, savunma sektörü de güzel bir örnek, biz sadece uyarı yayınlarız fakat bizim bölge müdürlerimiz, askerî birlikleri tek tek arar "Kuvvetli yağış geliyor, dikkatli olun." Yıldırım çarpması... Teröristler bu kuvvetli yağış havaları bulup harekete geçerler. Biz şöyle, yayınladığımız uyarıyla kalmıyoruz, ilgili sektörü de bölge müdürlüklerimiz aracılığıyla noktasal olarak çok detaylı uyarıyoruz, burada şu sayfayla uyardık yani olay bu şekilde.