MEHMET TAHTASIZ (Çorum) - Sayın Başkan, Sayıştayın kıymetli temsilcileri, saygıdeğer yönetim kurulu üyeleri ve Sayın Genel Müdür; 86 milyon vatandaşımızın adına herkesi saygıyla selamlıyorum.

Az önce milletvekilimiz çay tarımının başlamasında önderlik eden Ahmet Yesevi'den ve Zihni Derin'den bahsetti. Ben de bu ülkenin kurucusu ve kurtarıcısı Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün görevlendirmesiyle, Zihni Derin'in önderliğinde çay tarımının başlamasını gerçekten önemsiyorum çünkü Zihni Derin'e kimse inanmamıştı ama ona Atatürk inandı ve tüm kurumlarda olduğu gibi Gazi Mustafa Kemal Atatürk gene Uşaklı çiftçimiz Nuri Şeker tarafından da Uşak'ta ilk şeker pancarı ekimi başlamış oldu. Ben de buradan Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve emeği geçen tüm insanlarımızı saygıyla, rahmetle anıyorum.

Bugün KİT toplantılarında ülke insanımızın vazgeçilmezleri arasında olan çay ve şekeri görüşüyoruz. Ülke sanayisinin ve çiftçinin gelişiminde önemli rol oynayan TÜRKŞEKER en önemli kurumlarımızdan biridir. TÜRKŞEKER yıllarca özelleştirme kapsam ve programında kalmış, uzun vadeli planlama ve yatırım yapmamış ve yeteneklerinin önemli bir kısmını yitirmişti. Özelleştirme kapsam ve programından çıkarılan 15 fabrikayla yeniden sanayimizin gelişimine katkıda bulunmasını önemsiyoruz ve başarısının devamını diliyoruz. Önceki yıllarda öz sermayesi âdeta çaya atılan şeker gibi eriyen TÜRKŞEKER'in sermaye yapısının yeniden güçlendirilmesinden dolayı kuruma çiftçimiz adına teşekkür ediyorum.

Sayın Genel Müdür, yaptığı sunuş konuşmasında, TÜRKŞEKER olarak çiftçilere verdiği destekler ve sağladığı kaynaklardan bahsetti. Bunlar bizler ve çiftçilerimiz adına memnuniyet verici ancak aynı uygulamaların özelleştirilen şeker fabrikalarında olmadığını seçim çevrem Çorum'daki Safi Şekerden biliyorum. İşte bu nedenle şeker fabrikaları özelleştirilmesin diye "Şeker vatandır, satılamaz." diyerek 2018 yılında Cumhuriyet Halk Partisi olarak şeker fabrikalarının özelleştirilmesine karşı çıktık ama ne yazık ki iktidar başarılı çıktı ve şeker fabrikalarını yok pahasına sattı. Çorum'dan örnek verecek olursam, şeker fabrikasının arazisi ve içindeki şeker stoklarının bile değerinin altında 540 milyon gibi bir rakama satıldı. Onun yerine Çorum'a da ne yapıldı? 315 milyon lira bedelle Kırkdilim Tüneli başlandı, sekiz yıldır bitirilemedi ve 10 katı para harcandı yani biz Kırkdilim Tüneli'ne harcadığımız parayla Çorum'un ihtiyacı olan hem havalimanını yapardık hem de ihtiyaç varsa başka illere de birkaç tane şeker fabrikası kurabilirdik.

Gelinen noktada, özelleştirilen şeker fabrikalarından başta pancar üreticimiz olmak üzere hiç kimse memnun değil. Ülkemiz için önemli bir ürün olan pancara ticari bir meta gözüyle bakan, çiftçimizin üretime devam etmesinden ziyade kendi kasasını doldurmaya yönelik uygulamalar yapan özel sektör şeker fabrikaları gerek fire yoluyla gerekse kotalarla olsun çiftçimizi sürekli zarara sokmakta, onları üretimden soğutmakta. Örneğin, 2021 yılında yaşanan kuraklıkta mücbir sebepler nedeniyle TÜRKŞEKER kendi üreticilerine kota dayatması yapmazken Çorum Safi Şeker kuraklık falan dinlemedi, üreticilerine toplamda milyonlarca lirayı bulan cezalar kesmiştir. Çiftçilerin bir kısmı da ceza yememek için Konya ve çeşitli illerden pancar satın alarak kotalarını tamamlama derdine düşmüştür. Geçen yıl ve daha sonraki sonbaharda, daha bir yıl önceki sonbaharda Çorum'da tarlalarda tonlarca şeker pancarı kaldı. Çiftçimize "Sen ürünü sök, ben bir hafta içinde alacağım." teminatı vermesine rağmen 45 gün tarlada bekleyen şeker pancarlarını gördük ve bu şeker pancarları maalesef tarlada durduğu için polardan da fire kaybına uğradı ve çiftçimiz çok büyük bir zarara uğradı.

Ben, bir vatandaşımızın, özellikle Tarım ve Orman Bakanlığı Çorum İl Tarım ve Orman Müdürlüğüne yazdığı dilekçeyi okuyacağım. Şimdi, Çorum Safi Holding bana bir tazminat davası açtı 100 bin lira bedelli. Ne demişim efendim? "Çiftçimizin cebinden parasını çalıyorsun." demişim. Gerçi parasını alıyor desek bir şey olmayacakmış herhâlde ama çalıyorsun deyince biraz kendilerini suçlu hissetmişler ama ben, çiftçimizin hakkını korumaya devam edeceğim ve buradan, o çiftçimizin ismini okumayayım ama baş harfleri "H. A." olan "Çorum ili merkez ilçesi Köprüalan köyünde çiftçilik yapmaktayım fakat sözleşmenin bir sureti tarafıma verilmedi. Çorum Şeker AŞ ile yapmış olduğum sözleşmeye göre 2024 yılı için 500 ton şeker pancar üretip teslim etmem gerekliydi. 2024 yılı şeker pancarı üretim sezonunda Çorum Şeker AŞ'ye brüt olarak 568 ton 224 kilogram şeker pancarı teslim ettim. Teslimi yaptığım şeker pancarında yüzde 12,98 fire hesaplanmış ve net şeker pancarı teslimim ise 494 ton 480 kilogram olarak Çorum Şeker AŞ kayıtlarına girmiştir. 2024 yılı pancar alım fiyatını devletimiz A kotası için 16 polar 2.262 olarak belirledi; ayrıca, devletimiz kotasını tamamlayan üreticiler için de 113 TL ton başına prim desteği belirlemişti. Yine devletimiz C kotası 16 Polar şeker pancarı için de 1.400 TL asgari alım fiyatı belirlemiştir. 2024 yılı şeker pancarı üretim sezonunda tarafıma gönderilen 2024 yılı pancar üretici hesap özeti A kotasına 541 ton 166 kilogram, brüt 470 ton 933 kilogram, C kotasına 27 ton 058, net olarak da 23 ton 547 kilogram olarak kaydedilmiş. Toplamda 568 ton 244 kilogram, brüt de 494 ton 480 kilogram net şeker pancarı teslim şeklinde hesaplama Çorum Şeker AŞ tarafından yapılmış. Oysaki teslim ettiğim pancar önce A kotasına, sonra fazla olursa C kotasına kesilmesi gerekirken..."

Çorum Şeker AŞ ne yapmış arkadaşlar? Çiftçiyle C kotası anlaşması yapmış ama bir suretini normalde şeker pancarı üreticisine vermesi gerekirken bu sözleşmeyi vermemiş ve vatandaş devam ediyor. "Çorum Şeker AŞ 2024 yılı şeker pancarı üretim yılı içerisinde üretip teslimini yaptığım şeker pancarının A kotasına göre teslim alması ve bana da A kotasına göre para ödemesi gerekmekteyken Çorum Şeker AŞ haksız olarak teslimini yaptığım şeker pancarının bir kısmını kendi inisiyatifine göre haksız olarak C kotasına kayıt yapması ve benim A kotasından almam gereken bedeli haksız olarak ödememe yoluna gitmesi kanuna ve sözleşmelere aykırılık oluşturmaktadır. C kotası şeker pancarının 16 polar olan fiyatı ise 1.450 TL'dir. Bu şekilde ben yaklaşık 300 bin TL zarara uğramaktayım. Çorum Şeker AŞ yapılan sözleşmemize aykırı davranmakta ve haksız olarak bana az para vermektedir. Ben Çorum Şeker AŞ'ye teslim ettiğim 568 ton 244 kilogram şeker pancarını farklı tarlalarda ektim ve hasat ettim. Yaklaşık olarak 20 kamyon şeker pancarı yapmaktadır. Bu şeker pancarlarını aynı zamanda teslim etmedim. Teslim ettiğim tarihteki şeker pancarlarının hem fire oranları farklı olmakta hem de polar oranları farklı olmaktadır. Oysaki benim teslimini yaptığım her partinin hem fire oranının hem de polar oranının ayrı ayrı hesaplanması gerekirken ben total orantıya göre alınan bu fire oranının da ve polar oranının da yanlış olduğunu düşünüyorum." Yani çiftçi diyor ki: "Ben farklı tarlalarda ürün ektim, farklı zamanlarda teslim ettim ama ne hikmetse hem poları hem de firesi aynı hesaplanmış." Yine, "Çorum Şeker AŞ'yle aramda yapılan şeker pancarı ekim sözleşmesinin bir sureti tarafıma verilmediği için ben gerçekte yasal haklarımı bilmemekteyim." diyor yani dava dahi açamıyor. Ama şeker pancarı için, Tarım ve Orman Bakanlığı, Bakan adına Başkan Vekili Mümtaz Sinan burada zaten "Yani C kotası diye bir sözleşmeyi çiftçiyle yapamaz." derken bu Safi Holding yaptığı sözleşmeyi neye istinaden yapmıştır, hangi kanuna göre yapmıştır? Böylece binlerce çiftçimizi zarara uğratmıştır yani çiftçimizin alması gereken paraları maalesef kendi kasasına almıştır yani haksız kazanç elde etmiştir ve bu haksız kazancı sizin Bakanlık olarak ve milletvekilleri olarak bizim denetlememiz gerekiyor. Ben Safi Holdingden falan korkmuyorum. Biz çiftçimizin hakkını aramak için gerekirse bu çiftçimizle beraber dava açacağız ama biz örneğini alamadığımız için, C kotası yaptıkları sözleşmenin bir nüshasını alamadığımız için -Sayıştay denetçilerinin de burada yapacakları bir şey var mı, bilmiyorum ama- maalesef Safi Holding şu anda Çorum'daki pancar üreticilerinin hakkını yemektedir ve çiftçilerimizin hakkını ben savunmaya devam edeceğim. İstediği kadar dava açsın, istediği kadar uğraşsın ama çiftçinin hakkını onun yanına bırakmam.

Şimdi, Safi Şeker dedik, onları anlattık.

DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Yalnız, TÜRKŞEKER'i görüşüyoruz.

MEHMET TAHTASIZ (Çorum) - TÜRKŞEKER'i görüşüyoruz da bu da önemli.

SAYIN BAYAR ÖZSOY (Kayseri) - Safi Şeker'le bizim ne alakamız var ya?

DURMUŞ ALİ KESKİNKILIÇ (Karabük) - Buranın konusu değil de.

MEHMET TAHTASIZ (Çorum) - Ya, kayıtlara geçsin diye söylüyorum yani.

BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Sayın Tahtasız, toparlayalım.

MEHMET TAHTASIZ (Çorum) - Toparlıyorum.

Şimdi, bu elimdeki gördüğünüz Bakanlığın yazılı onayı varken, bu yazıya rağmen bizim yapmamız gereken bir şey var mıdır? TÜRKŞEKER bize bu anlamda yardımcı olursa ben bu firmaya, çiftçimizin hakkını aramak için ben de onlara bir dava açacağım. Safi Şeker bu C kotasıyla ilgili çiftçilerimizden ne kadar para kesmiştir, ne kadar para elde etmiştir, ne kadar haksız kazanç elde etmiştir? Bunu da öğrenmek istiyoruz.

Sayın Genel Müdür, alt komisyon toplantısında çok sayıda soru yöneltmiştim, verdiğiniz cevaplar için teşekkür ediyorum. O nedenle sorulara tekrar değinmeyeceğim. Bu ülkede yaşayan herkes gibi siz de hayat pahalılığının, yüksek enflasyonun ve artan girdi maliyetlerinin farkındasınız. Yirmi gün önce buğday fiyatı ton başına 13.500 lira olarak açıklandı. Buğday fiyatı açıklandığında mazotun litresi 44 liraydı. Sadece yirmi gün sonra mazotun litresi 55-56 lirayı buldu. Dolayısıyla açıklanan buğday fiyatı çiftçimizin önemli bir girdisi olan mazotun karşısında yüzde 20 değer kaybetti. Memleketin hâli ortadayken, çiftçimiz para kazanamadığı için üretime küsüyorken TÜRKŞEKER olarak öncülük edip yeni sezon için enflasyonun üzerinde bir fiyat açıklayacak mısınız? Alın teri döken çiftçimizin hakkını ödemek için ne yapsak az. Bu kurumun başındaki kişiler olarak sizlerin çiftçimizi teşvik etmek amacıyla çiftçimizin kâr edeceği bir fiyatı açıklamanız gerekmektedir.

Pancar üreticimiz en az 3 bin lira fiyat bekliyor, bu rakamın altında açıklanacak fiyatın kendilerini zarar ettireceğini ve tarıma küseceklerini söylüyorlar. Bugün 1 ton pancarın üretim maliyetine yönelik bir araştırmanız var mı? Varsa 1 ton pancarın üretim maliyeti çiftçimize ne kadardır? Günümüz ekonomik koşullarında çiftçimizin üretime devam edebilmesi için pancarın taban alım fiyatı ne kadar olmalıdır? 2025-2026 üretim sezonu için TÜRKŞEKER'in alım fiyatına yönelik bir çalışması var mıdır, varsa fiyatı ne zaman ve ne kadar olarak açıklayacaksınız?

Sunuş konuşmanızda rakamlar denetim yıllarını kapsayan 2021 ve 2022 yıllarına aitti. Denetim olarak 2021-2022 yıllarını görüşüyoruz ancak diğer kurumların yaptığı gibi sunuş konuşmanızda son güncel verileri verseydiniz daha iyi olurdu. Bu anlamda sunuş konuşmanızdaki 2021-2022 yılı verileri gibi 2023 ve 2024 yıllarına ait verileri de paylaşırsanız memnun oluruz.

Yine, alt komisyon toplantımızda kurumun 2024 yılı finansman giderlerini sormuştum. Mali tablolar o tarihte açıklanmadığı için cevap vermediniz. O nedenle hem o soruyu tekrarlayacağım hem de geçtiğimiz yıla ait birtakım bilgiler isteyeceğim. TÜRKŞEKER'in 2024 yılında kullandığı kredi tutarı ve katlanmak zorunda kaldığı finansman gideri ne kadar olmuştur? TÜRKŞEKER'in 2025 yılından günümüze kadar kullandığı kredi miktarı ve katlanmak zorunda olduğu finansman gideri ne kadardır? 2024 yılında toplam ne kadar şeker satışı yapılmıştır, bu satışlardan ne kadar gelir elde edilmiştir? Etrafımızda yaşanan savaştan dolayı şekerin güvenliği açısından bir önleminiz var mıdır? Önümüzde kalan altı aylık süreçte şekere zam yapılacak mı? TÜRKŞEKER'in 2024 yılı kâr veya zararı ne kadardır?

Teşekkür ediyorum.

TÜRKŞEKER'in daha güçlü ve sermaye yapısıyla pancar üreticisinin, çiftçimizin lehine kararlar almasını arzuluyoruz ve yaptığınız çalışmalardan dolayı sizlere teşekkür ediyoruz, sağ olun.