DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Evet, nadir toprak elementleri, öncelikle kompleks minerallerin içinden nadir toprak elementleri alındığı için burada, Beylikova'da yani Eskişehir Beylikova'da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar yaptığı açıklamada şöyle diyor: "Dünyanın tek alanda bulunan en büyük ikinci nadir toprak elementleri rezervine Türkiye sahip." Açıklama bu. Şimdi, siz ne kurdunuz, ne kuruyorsunuz? Şu anda pilot üretim tesisi kurduğunuz, yıllık 1.200 ton üretim yapılacak olan bu nadir toprak elementleriyle ilgili tesiste ne üretmeyi hedefliyorsunuz? Ben size söyleyeyim, yüzde 50 toryum, çıkardığınız madenin yüzde 50'sini toryum olarak alacaksınız, bunu ayrıştıracaksınız, yüzde 20'sini barit ve florit olarak alacaksınız; ne yaptı? Yüzde 70, değil mi? Kalan yüzde 30'una ne olacak? Ne var kalan yüzde 30'da? Kalan yüzde 30'da nadir toprak elementleri var. Peki, nereye gidecek bu nadir toprak elementleri? Çin'e gidecek, söylemediğiniz şey bu. Şimdi, diyor ki Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar: "Doğal kaynaklar ve madencilik alanlarında iş birliğine ilişkin mutabakat zaptını Çin'le imzaladık ve madenciliğin her alanında iş birliğimizi ilerletmeyi, özellikle kritik mineraller konusunda Türkiye'de birlikte çalışmayı yapmayı hedefliyoruz." Yani Eskişehir Beylikova'da kim var Türkiye'nin dışında? Bir de Çin var, bir de Çin'i aldınız. Yani 10 bin ton barit, florit ve toryumun piyasa değerine karşılık gelen nadir toprak elementi miktarı ne kadar? Bin ton. Arada ne kadar fark var? 10 bin ton fark var. Aynı zamanda, Çin Anayasası'na göre nadir toprak elementleri konusu ileri bir teknoloji olduğu için dış ülkelere verilmiyor. Yani siz çıkan maden cevherini vereceksiniz, Çin kendi ülkesinde onu ayrıştıracak, istediği nadir toprak elementlerini alacak, bize ne verecek peki? Türkiye'nin bu işten çıkarı ne olacak? Ayrıca, yine, Türkiye'de neden 1.200 tonluk kapasiteli bir üretim tesisi kuruluyor? Bu toryum, barit ve floriti ayrıştırmak için niye yıllık 5-6 bin ton üretim yapabilecek kapasitede bir tesis kurulmuyor? Yine, elinizi kolunuzu bağlayan mı var? Neden bu teknolojiyi biz geliştirmek için çaba harcamıyoruz? Çünkü Çin bize bu teknolojiyi vermeyecek. Dünyada nadir toprak elementleriyle ilgili madenciliğin yüzde 70'ine, yüzde 80'ine sahip olan ve tekel durumuna gelmiş olan Çin'e siz dünyanın tek alanda bulunan en büyük ikinci nadir toprak elementleri rezervini âdeta altın tepside sunuyorsunuz ve bu nadir toprak elementleri altından, elmastan da kıymetli; buna rağmen. Şimdi, akıllara soru işaretleri geliyor. Nedir, neden bu nadir toprak elementlerini Çin'e verme konusunda bu kadar isteklisiniz? Bunun arka planında ne var? "Ne var, ne var?" diye bakıyorum ve hangi elementleri vereceğinizi anlamaya çalışıyorum, tespit etmeye çalışıyorum.

Bakın, bu periyodik tablo, periyodik tablodaki, altındaki 15 sırada bulunan lantanitler ve aynı zamanda alt sırasında bulunan aktinitler ve yine lantanitlere ilave olarak skandiyum ve itriyum elementleri nadir toprak elementi, bunların 6'sı şu anda Eskişehir Beylikova'da var, Türkiye Cumhuriyeti devletine ait ve siz bunu bir yabancı ülkeye, Çin'e âdeta peşkeş çekiyorsunuz. Çekmiyorsanız yaptığınız anlaşmayı açıklayın, bilelim. KİT Komisyonu olarak biz eğer Eti Madenin burada denetimini yapacaksak Çin ile Eti Madenin arasında olan biteni, imzaladığınız mutabakat zaptını ve Eti Madeni bunun nasıl ilgilendirdiğini bize açıklayın, görelim. Ben bu konuyla ilgili soru önergesi verdim, tabii, bu konuyu buraya bırakmadım ama gelen yanıt şu: "Bakanlığımız ve Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Enerji İdaresi Arasında İmzalanan Enerji Dönüşüm Alanında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı'nda pil teknolojileri, mıknatıs üretim teknolojisi alanlarında iş birliği yapılması öngörülmüştür." "Mutabakat zaptını ver." diyorum, vermiyor ve belli ki Çin'e doğru bizim öz varlığımız bir yolculuğa çıkıyor. Bunu açıklamanızı sizden istiyorum. Yani Eti Maden İşletmelerinin Çin maden işletmeleri olmasına itiraz ediyoruz ve aynı zamanda burada bu nadir toprak elementlerinin hangi sektörel alanlarda kullanıldığına baktığımız zaman Türkiye'de bazılarının nasıl Çin'e nadir toprak elementlerini gönderip de bir kısım, kendilerince alabilecekleri, sağlayabilecekleri bir faydanın da planlaması içine girmiş olabileceklerini görüyoruz. Bakalım hangi alanlarda bu nadir toprak elementleri kullanılıyor: Batarya alanında, yenilenebilir enerji alanında; rüzgâr santralleri, güneş santralleri, cam, seramik gibi alanlar ve bir de "drone", aynı zamanda "drone" teknolojisinde de nadir toprak elementlerinin özellikle çok yüksek özellikte olanlarının kullanıldığı alanlar olarak görünüyor. Dolayısıyla bu konuya açıklık getirmenizi istiyorum. Çin'le yaptığınız mutabakat zaptını istiyorum. Bunun üzerini eğer karartırsanız burada gizli bir iş yapılıyor demektir. Nadir toprak elementleriyle ilgili hususta Çin'le nasıl bir alışveriş içine girdiğinizi açıklamak durumundasınız. Aksi takdirde "Biz Eskişehir Beylikova'da nadir toprak elementi üreteceğiz. Orada teknolojiyi biz kendimiz zaten yükselteceğiz." gibi hiç Çin adının geçmediği bir sunum yapmış olmanız bizim açımızdan yeterli olmadığı gibi üzerinde büyük soru işaretleri barındırıyor demektir.