BAŞKAN FATİH DÖNMEZ - Çok teşekkür ediyorum ben de Ernst & Young firmasının çok değerli temsilcilerine, hem Serter Bey'e hem Reyzi Bey'e.

Ekibimizin kendilerine daha önceden yöneltmiş olduğu soruları da dikkate alarak sunumu hazırlamışlar.

Gartner'ın galiba bir "hype cycle"ı vardı. Şimdi onu tekrar bir ekrana getirebilirseniz biraz... Şu anda, bu şeye göre sizin kanaatiniz veya Gartner da bir açıklama yaptı mı takip etmedim ama yani yapay zekâ teknolojisi bu eğrinin neresinde şu anda? Bu birinci sorum.

İkinci sorum da şu: Yine SWOT analizinde dört yönü itibarıyla gayet güzel izlemişsiniz fakat dünya hakikaten çok dinamik ve hızlı gelişiyor. Amerika Birleşik Devletleri'nin yeni yönetiminin, özellikle son haftalarda almış olduğu gümrük vergisi kararlarının yapay zekâ teknolojileri açısından etkisi, özellikle de Türkiye'ye etkisini sormak istiyorum. Bizim için o kararlar fırsat mı olur, tehdit mi olur?

Buyurun.

Tabii, çok yeni bir konu. Gerçi sonradan geri çekildi bazı vergiler ama belli ki Amerikan yeni yönetimi en azından bir koridora doğru giriyor. O açıdan yani yeni yatırımların çekilebilir...

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Efendim, hangisinden başlamamı istersiniz?

BAŞKAN FATİH DÖNMEZ - Birincisi, bu ekrandaki "hype cycle"dan başlayabiliriz.

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Efendim, buraya bakarsak aslında burada birden fazla AI teknolojisi var. Aslında konuşmamda da belirtmeye çalıştığım şey biraz buydu. Burada, örneğin Artificial General Intelligence (AGI) diye göreceğiniz ve şu anda "hype"ın üstüne doğru tırmanan teknolojiler de var. Hemen onun bir altında Composite AI veya Neuro-Symbolic AI da var. "Hype"ın altına doğru gelen "Peak of Inflated Expectations"da da AGI gibi kavramlar var. Generative AI geçen seneden beri çok duyduğumuz bir kavram, örneğin burada gözükmekte.

BAŞKAN FATİH DÖNMEZ - Birçok "component" var o zaman.

E&Y VERİ VE ANALİTİK HİZMETLERİNDEN SORUMLU ŞİRKET ORTAĞI SERTER BALTACI - Aynen, AI'in bütününü düşünün, bunun hepsi AI.

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Aslında bunların hepsi AI. Demeye çalıştığımız şey de buydu.

Bu teknolojilerin bazıları diğerlerinden daha olgun, bazıları daha yeni lanse edildi.

BAŞKAN FATİH DÖNMEZ - İki sorum var, birinci sorum tamam.

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Birinci soruyla ilgili cevabım budur.

BAŞKAN FATİH DÖNMEZ - Evet, bu, teşekkür ediyorum, tamam.

Yani "Bunu klasik diyagram okuması -Gartner'ın- öbür teknolojilerdeki gibi okumayalım, bu teknolojinin bütün "component"leri farklı aşamalarda olabilir." dediniz.

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Kesinlikle efendim.

BAŞKAN FATİH DÖNMEZ - Teşekkür ediyoruz.

Gerçi arada bir vekilimiz dedi ki: "Türkiye'nin ne olabilir?" Ama sıralama verdiğiniz için geri aldık onu.

İkinci sorum da gümrük tarifeleriyle ilgili.

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Yani, tarihsel olarak baktığımız zaman, aslında, genelde ticaret savaşlarının neyle sonuçlandığını aşağı yukarı biliyoruz. Ben, tarifeyle ilgili durumlara da başlamadan evvel yine herkesin bildiği taraftan başlamak isterim. AI konusunda aslında DeepSeek Çin hükûmetinin Batı'ya karşı politik bir hamlesiydi. Bu, Amerika tarafından iki tane önemli konuyla birlikte kaldıraçlandı, bir tanesi Stargate; Amerika Birleşik Devletleri 2030 yılına kadar 500 milyar dolar yatırım yapacağını söyledi, Suudi Arabistan Stargate Projesi'ne 2030 yılına kadar 1 trilyon dolar yatıracak. TikTok uygulamasının kullanılmasını yasakladılar, hatta Amerika Birleşik Devletleri içerisinde DeepSeek'in modellerinin kullanıcılarına ceza verilmesi tartışılıyor.

Yarı iletkenleri oluşturan teknolojiler, Hollanda ve Almanya'da hassas lazer cihazları... Bu teknolojilerin transfer edilmesi ve silikon veya nadir materyallerin çip üretimiyle ilgili Amerika Birleşik Devletleri'nin kontrolünün dışına çıkmamasını sağladı Amerika Birleşik Devletleri. Bu olay şimdi tarife savaşlarına geldi. Tarife savaşlarının AI dünyası içerisinde daha da sertleşeceğini, her iki blokun da birbirine karşılıklı hamleler şeklinde devam edeceğini bekliyoruz; bu olay gerilecek daha.

E&Y VERİ VE ANALİTİK HİZMETLERİNDEN SORUMLU ŞİRKET ORTAĞI SERTER BALTACI - Sayın Bakanım, son dönemde dünyada "sovereignty" olarak, egemenlik çerçevesinde aslında teknolojilerin de ülke politikalarının içerisinde yer aldığını çok net bir şekilde gördük ve şekillendirici bir boyuta da gelmiş durumda. O çerçevede bunu iki boyut olarak ele almamız gerekiyor. Bir, kendimizi koruma, kendi egemenliğimizin sürdürülebilmesi için yapılması gerekenler ve bir diğer boyutu da bunun bir fırsata dönüştürülmesi kapsamında "Türkiye bu oyunun içerisindeki hangi yerde yer alabilir, nasıl bir oyun planının olması gerekiyor ve bunu da nasıl bir fırsata dönüştürebilir?" çerçevesinde. Az önce bahsedilen yarı iletkenler ve çip üretimine dair farklı açılardan düşünülerek bunların ele alınması gerektiği konusunda da düşüncelerimiz mevcut.

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Efendim, izin verirseniz bir ekleme yapmak istiyorum.

Aslında, tarife, gümrük vergisi oranları üzerinden yapılan konjonktürel değişim Türkiye'nin de içinde bulunduğu, Türkiye de dâhil olmak üzere, Mısır ve Körfez bölgesini içerecek şekilde Amerika Birleşik Devletleri için geçen seneden çok daha stratejik önemde bir yere gelmiştir.

BAŞKAN FATİH DÖNMEZ - Türkiye için mi, yoksa bölge için mi diyorsunuz?

E&Y VERİ VE ANALİTİK DANIŞMANLIĞI DİREKTÖRÜ REYZİ DEVRİM PAMİR - Türkiye de dâhil olmak üzere, Mısır 2'nci sırada, İsrail 3'üncü sırada; bölge ülkeleri Amerika Birleşik Devletleri için geçen seneye göre çok daha stratejik bir noktaya gelmiştir.