ELİF ESEN (İstanbul) - Teşekkür ederim Başkanım.

Çok Değerli Bakanımız, kıymetli bürokratlar ve kıymetli milletvekilleri; bugün burada zamanım çok az olduğu için sadece bir alanı, engellilerin haklarını ve sosyal adaletin en önemli unsurlarından biri olan evde bakım hizmetleri hakkındaki sorunlar, ihtiyaçlar ve çözüm önerilerimi sizlere sunacağım.

Biz bir süredir sahada "Engelli raporum iptal edildi." "Rapor almakta sorun yaşıyoruz." "Zor geçiniyoruz." serzenişlerini duyuyorduk. Konu çok hassas, çok önemli çünkü bir ya da bazen birkaç engelli bireyin bulunduğu ailelerde yaşam şartları, hele de yoksulluk varsa âdeta "Survivor." Kamu maliyesi uzmanlarıyla faaliyet raporları, bütçe kalemleri üzerinde çalışıyoruz. Yaklaşık yarım milyon kişi, 549 bin aile evde bakım desteği alıyor ve bu aileler, toplumda engellisi olup aynı zamanda da derin yoksulluk yaşayan aileler ve çok seçici kriterlerle ancak 8-9 bin lira alabiliyorlar. Bu ailelerin aldıkları evde bakım desteği hem engelli bireyin ve ailesinin yaşam kalitesini artırıyor hem de toplumun genel refahına katkı sağlama potansiyeli barındırıyor. Sosyal yardım tutarı olarak baktığımızda devlet özel bakım merkezlerine kişi başı aylık yaklaşık 35 bin lira ödeme yaparken evde bakım desteği için verilen destek ise sadece 9 bin lira. Devlet bütçesine yük olarak bakıldığında evde bakım desteğinin dışarıda bakım desteğine göre çok daha efektif ve desteklenmesi gereken bir sosyal hizmet modeli olduğu açıktır. Ancak bu 9 bin lira, memur maaş katsayısı gibi değişkenlerden etkilenmiyor ve düzenli artmıyor, enflasyon karşısında gün gün eriyor. Bu tutarın, engellisinin yanında kalmak zorunda olan tek ebeveynli ailelerde geçinmeye hiç yetmeyeceği açıktır, yeniden değerlendirilmesi şarttır.

Kişi sayısı olarak baktığımızda ise bir anormallikle karşılaşıyoruz. Normal şartlarda 2023'e kadar nüfusun da artmasıyla destek alan yoksul engelli sayısının her yıl yaklaşık 25-30 bin kişi arttığını görüyoruz. İşte, biz, her yıl artan evde bakım alan kişi sayısının 2023 yılında hiç artmadığını, hatta azaldığını gördük ve şaşırdık. Hatta son on sekiz ayda evde bakım ücreti alanların sayısı yaklaşık 41 bin kişi azalmış, oysa nüfus artıyor, yoksulluk derinleşiyor; bunlar Bakanlığın faaliyet raporundaki rakamlar. Yakın zamanda bu konuyla ilgili bir soru önergesi verdik ve ayrıca ilgili kanun teklifimizi de yüce Meclisimize sunduk.

Şimdi, sorunun kök sebebine geliyorum. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 26 Mayıs 2023 tarihinde yayınlanan yönetmelikle, engellisi bulunan ailelerin evde bakım hizmetlerinin ücret alımıyla ilgili değişiklik yapılmış ve bazı kısıtlamalara gidilmiş. Bu tarihten sonra engellilik sağlık kurulu raporunda yapılan değişiklikle engelli raporunda daha önce "ağır engelli" olarak ifade edilen kişiler bu yönetmelikle yeniden tanımlanmış ve alınan engellilik sağlık kurulu raporlarında engel oranı "tam bağımlı" ve "kısmi bağımlı" olarak ayrılmıştır. Yani kısaca, bu yönetmelik, başkasının yardımına mutlaka ihtiyaç duyan kısmi bağımlı engellilerin evde ya da kurumda bakım ücretinin ve hizmetinin kesilmesine sebep olmuştur.

Tespit ve öneri getirmeden evvel beni çok sarsan durumlardan birini örnek olarak burada içim kan ağlayarak aktarmak istiyorum: İstanbul'da engelli evladı bulunan bir anne bu değişiklikle "kısmi engelli" sınıflandırması sonrası bakım yardımından mahrum kalıyor. Sonuç ise yürek paralayıcı, bu annemiz, geçinebilmek için merdiven silecek ama engelli yavrusunu evde tek bırakamıyor, merdivenlerini sildiği yerin merdiven demirlerine zincirliyor her gidişinde çünkü başka şansı yok. Evde bakım hizmeti işte bu demek, bir annenin geçinmek için çalışmasına olanak tanımak, engelli bir yavrumuzun evinde korunaklı bir ortamda işinin ehli bir bakım personeliyle güvende olması demek. İnsanlara eziyet ediyoruz. Lütfen Sayın Bakan, bu hatalı düzenlemeler yüzlerce bakıma muhtaç insanı ve ailesini perişan etmeye devam ediyor. Ocak itibarıyla bu sayılar, ki sayı değil, insanların derdi, çözümsüzlüğü katlanacak çünkü 2023 yılı sonu itibarıyla engelli raporlarının sürelerinin dolması, kısmi engelli sınıfına geçeceklerin olması, engellilik oranlarındaki düzenlemeler ve gelir kriterlerindeki bakanlıklar arası değişikliklere bağlı olarak bakım destekleri kesilecek, derin yoksulluğun da derinine itilecekler.

Hızlıca, gelir kriterleri belirlemede karmaşa giderilmelidir. Üç ayrı kanunda üç ayrı düzenleme var: Birinde brüt asgari ücretin 1/3'ü kullanılıyor, bir diğerinde net asgari ücretin...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)