KOMİSYON KONUŞMASI

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Teşekkür ederim Başkanım.

Sayın Başkanım, Sayın Bakanım, çok değerli milletvekillerimiz ve çok değerli bürokratlarımız, basın mensuplarımız; ben de hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Çalışma ve İş Güvenliği Bakanımız, tabii ki hem bir taraftan istihdamın artırılması hem de çalışanların mutlu olması ve iş güvenliğinin sağlanması adına elinden gelen gayreti göstermektedir. Tabii, 2002 yılında istihdam 19 milyonmuş, bugün istihdam 33 milyonlara çıkmış yani 2002 yılından bu tarafa istihdamı artırma yönünde bayağı bir mesafe katedilmiş. Son üç yılda da istihdamda aşağı yukarı 3 milyon civarı bir artış olmuş; işsizlik yüzde 8,6'larda, genç işsizlik de yüzde 17'lere inmiş. Tabii ki istihdam ülkemizde çok önemli ve çalışanların aldığı ücret de tabii ki çok önemli. Asgari asgari ücrete çok diyemeyiz, gönül ister ki asgari ücret daha fazla olsun ama bu, tabii, tüm ülkemizin ürettiği gayrisafi millî hasılayla da doğrudan ilintili bir şey. Tabii, gayrisafi millî hasıla 365 milyar dolarlardan bugün işte 1 trilyon 100 milyar dolar civarına çıkmış ve fert başına millî gelir de 3.500 dolarlardan aşağı yukarı, bugün 13 bin dolarları geçmiştir. Tabii, burada asgari ücreti bizden önceki konuşmacılar altın üzerinden değerlendirdiler. Tabii, altının onsu 2002 yıllında arkadaşlar, yanılmıyorsam 300 dolardı, bugün aşağı yukarı 2.600 dolar. Yaklaşık kaç kat artmış? Herhâlde 7-8 kat artmış ve dünyanın neresinde altın üzerinden asgari ücreti kıyaslarsanız kıyaslayın, Amerika Birleşik Devletleri de dâhil tüm Avrupa ülkeleri de dâhil hepsinde geriye gitmiştir; bu doğru bir yaklaşım değil, doğru bir karşılaştırma değil fakat ben size şunu söyleyeyim: Tabii ki asgari ücreti çok artırdığımızı iddia etmiyorum ama mesela -dolar bazında- 2002 yılında 159 dolarmış, bugün, 2024 yılında aşağı yukarı 600 dolar civarlarına falan çıkmış, nereden baksanız yaklaşık 3 kat civarı bir artırım olmuş. Ya, bu iyi mi? İyi. Daha da iyi olabilir mi? Daha da iyi olabilir arkadaşlar. Bunun için ne yapmamız lazım? Daha çok üretmemiz lazım, daha çok çalışmamız lazım. Yoksa asgari ücrette sizin de ifade ettiğiniz rakamları verdiğim zaman bir de bunun şu yönü var: Devlet, kamu bunu verebilir ama özel sektör veremezse bu, kayıt dışılığı artırır. Kayıt dışılık, tabii, AK PARTİ iktidarlarında yüzde 25'lere kadar düşmüş; bu önemli bir şey.

Bir de şunu hepimiz biliyoruz ki işte asgari ücretle maaş alanların oranlarının yüzde 40 olduğunu iddia ediyorsunuz. Tabii, bu, resmiyette böyledir ama reelde, gerçek hayatta bu böyle midir? Değildir. Diyelim ki sigorta primlerini düşük yatırabilmek için, düşük gösterebilmek için maalesef, herkes ister asgari ücretin 2 katı üstünde olsun ister 3 katı önünde olsun, onlar da asgari ücretli görünür.

SERKAN SARI (Balıkesir) - Kayıt dışılık mı var yani?

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Şimdi, mesela, şöyle bakalım arkadaşlar: Diyelim ki hastanelerde doktorlar çalışıyorlar. Ya, bir doktor asgari ücretle çalışır mı arkadaşlar? Yani kim kimi kandırıyor? Böyle bir şey yok ama...

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Bu daha büyük bir problem Sayın Güneş.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Arkadaşlar, bakın, şöyle bir şey: Bu problemi çözmek lazım.

SERKAN SARI (Balıkesir) - Sayın Bakan, sizi suçluyor, cevap verecek misiniz?

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Arkadaşlar, bir dinlerseniz...

Diğer taraftan, emeklilik sistemi, siyasetin en çok üzerinde oynadığı ve dolayısıyla da üzerinde en fazla siyaset yapılan alanlardan bir tanesi. Emeklilik sistemimiz ilk defa 1949 yılında çıkmış ve bu çıktığında bayanlarda ve erkeklerde emeklilik yaşı 60 arkadaşlar, sonra 1955'lerde falan bayanlarda 55'e çıkarılmış. Daha sonra, Demirel 1970'li yıllarda bu düzeni bozmuş, arkasından rahmetli Özal tekrar tedricî yaş sistemine geçmiş. Arkasından, 1991 seçiminde, rahmetli Demirel "Kardeşim, mezarda emeklilik olmaz." demiş, 1992'de bu yasayı bozmuş ve bu, 1992'den 1999'a kadar zor gitmiş. Rahmetli Bülent Ecevit'in bununla ilgili çıkardığı kanunda, o koalisyon dönemindeki kanunda bunun sürdürülemez olduğundan bahsediliyor.

Şimdi, tabii ki EYT'yi biz çıkardık ama toplumsal baskıyla, muhalefet baskısıyla bunu çıkarmak zorunda kaldık. Şimdi, bayanları 38 yaşında, erkekleri 43 yaşında emekli ettik insanları. Şimdi de bu kadar... Arkadaşlar, Avrupa ülkelerinin hiçbirinde 60 yaşından aşağı emeklilik yaşı yoktur. Yani on dört yıl prim ödeyecek...

(Uğultular)

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Ya, bir dinleyin arkadaşlar, bir dinle kardeşim, bir dinle, bir dinle.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Arkadaşlar, samimi itiraflara bile kızıyorsunuz.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - On dört yıl prim yatıracaksınız, Allah uzun ömürler versin, 43 yaşında emekli oldunuz, aşağı yukarı belki kırk yıl daha emeklilik maaşı alacaksınız. Hangi dünyadaki sosyal güvenlik sistemi bunu kaldırabilir?

Şimdi, arkadaşlar, ben bunu EYT çıkarken de söyledim "Bir gün arayla yani 8 Eylül 1999 tarihinde işe başlayan ile 9 Eylül 1999 tarihi arasında tam on yedi yıl fark olacak." dedim, o zaman hiçbiriniz bunu dikkate almadı. Normalde düzenlenmişti bu, bizden önceki hükûmetlerde tedricî yaş sistemi getirilmişti.

SERKAN SARI (Balıkesir) - Siz düzenlemeyecek misiniz? Muhalefeti mi suçluyorsunuz çıkardığınız yasayla ilgili?

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Bir gün sonra başlayanı düzelttiniz arkadaşlar. Peki, 2008'den sonra işe başlayanlar ne olacak? Onlar da 65 yaşında emekli olacaklar. Peki, bugün mesela bunun üzerinden siyaset yapmak kolay.

ÖMER KARAKAŞ (Aydın) - Kademeli yapsaydınız!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Millete hoş gelecek sözler söylemek kolay.

Arkadaşlar, çıraklık mağdurlarından bahsediyorsunuz...

SERKAN SARI (Balıkesir) - Gelin, hep beraber çözelim.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Vekilim, bir sabret ya, bir dakika.

ÖMER KARAKAŞ (Aydın) - Kademeli yapsaydınız!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Zaten kademeliydi; kademeli olan şeyi niye kademeli yapalım, zaten kademeliydi.

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Arkadaşlar, lütfen...

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Çıraklık mağdurlarından bahsediyorsunuz. Şimdi, ikimiz de aynı yaştayız, aynı gün işe başladık. Diyelim ki siz hasbelkader bir ay bir yerde staj gördünüz, benden on yedi yıl önce emekli olacaksınız ya! Bu hak reva mı arkadaşlar?

ÖMER KARAKAŞ (Aydın) - Değil, biz de bunu savunuyoruz zaten, değil!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Şimdi, arkadaşlar, bakın, hepimiz bu ülkemizi seviyorsak emeklilik sistemi üzerinden siyaset yapmayalım; ben size söyleyeyim.

SERKAN SARI (Balıkesir) - Gelin, sistemdeki adaletsizliği birlikte çözelim!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Bugün emeklilik sisteminden siyaset yaptınız ama... Bakın, 2025 yılında bizim bütçemize bunun maliyeti 780 milyar TL. Keşke bunu yapacağımıza bu 780 milyar TL'yi yatırıma harcasaydık arkadaşlar biz.

SERKAN SARI (Balıkesir) - Ya, vatandaşa verilen para mı çok geldi ya!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Ya, arkadaşlar, siz uzun süredir iktidar olmadığınız için iktidar olmanın ne demek olduğunu galiba bilmiyorsunuz ve dolayısıyla da muhalefet modundan bir türlü çıkamıyorsunuz arkadaşlar.

Şimdi, diğer taraftan... (Gürültüler)

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Lütfen arkadaşlar...

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Şimdi, bakın, işçilerin hakkını koruyalım diyoruz. Tamam, koruyalım. O zaman hiçbir belediyenizde grev yaptırmayın madem. Niye Maltepe'de grev yapıyor insanlar? Niye yapıyor?

SERKAN SARI (Balıkesir) - Ya, kesinti yapmayın o zaman!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Niye yaptırıyorsunuz?

SERKAN SARI (Balıkesir) - Şu belediyelerin ödentilerini kesmeyin de belediyeler adam akıllı işlerini yapsın!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Bak, ben sana söyleyeyim...

SERKAN SARI (Balıkesir) - Niye gelirin yarısını kesiyorsunuz!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Arkadaşlar, şimdi, şöyle bir şey... Dolayısıyla da bu iş şöyledir...

SERKAN SARI (Balıkesir) - Belediyeler el değiştirince aklınıza geldi kesmek!

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Ben size şunu söyleyeyim: Diğer taraftan, mesela, işten çıkarmayla ilgili... Özel sektörde buna karşı geliyorsunuz, doğru. Bak, bizim Uşak'ta Özkan Yalım Belediye Başkanı. Seçilmeden önce dedi ki: "Kesinlikle çıkarmayacağım, kesinlikle hiç kimseyi çıkarmayacağım." Belki 700-800 kişiyi işten çıkardı. Hiç olmasa "Çıkarmayacağım." demeyin arkadaşlar. O da işçi, o da evine ekmek götürüyor, diğeri de ekmek götürüyor; bu ikisini ayırt etmemiz lazım.

Sayın Bakanım, sürem çok az kaldı. Burada bir de iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili 6331 sayılı bir Yasa çıkardık biz 2012'de, bu yasayı 2014'te yürürlüğe koyduk ve daha çok tehlikeli işlerde başlattık, sonra tehlikeli ve çok tehlikelilere ve az tehlikeli işlerde tüm kapsamı içine alamadık. Bunların tüm kapsam içine alınması lazım. Bir de bu iş sağlığı ve güvenliği hizmeti veren yerler o işverenden ücret alıyor. Siz ücret aldığınız kurumu denetleyebilir misiniz? Denetlemek mümkün değil. Aynı şekilde, yapı denetimde olduğu gibi merkezî bir havuz olması lazım; merkezî bir havuzdan aynı şekilde, iş sağlığı ve güvenliği yerlerinin dağıtılması lazım ve biz yapacaksak da gerçekten samimi ve düzgün yapmamız gerektiğini düşünüyorum. Bu uzun süredir olan bir problem ve şöyle bir şey: İş sağlığı ve güvenliğinde önemli mesafeler katettik. Her ne kadar iş kazalarımız yüksek olsa bile eskisine göre azaldı. Biz istiyoruz ki bunlar hiç olmasın. Bunu anca bu gibi tedbirleri alırsak daha da etkin hâle getiririz diye ben düşünüyorum.

Şimdi, arkadaşlar, bir hatibimiz daha önce burada, işte, "Asgari ücretle çalışanlardan vergi alıyorsunuz." dedi. Herhâlde sehven söyledi. 2002 yılında çıkardığımız bir kanunla asgari ücretle çalışanlardan ve tüm maaşlardan asgari ücret kadar...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

CAVİT ARI (Antalya) - 2002 değil, 2022.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - 2022, pardon, özür dilerim.

CAVİT ARI (Antalya) - Bizim desteğimizle çıktı.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Yahu, siz olmasanız zaten...

CAVİT ARI (Antalya) - Evet, biz olmasaydık, bastırmasaydık asgari ücrete kadar olan gelirlerden vergi alınma uygulaması kalkmayacaktı.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Biz size kıymet verdiğimiz için sizin dediklerinizi de ara sıra yapıyoruz yani onun için mutlu olabilirsiniz arkadaşlar.

(CHP milletvekillerinin laf atmaları)

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Dolayısıyla da Sayın Bakanım, bütçemizin hayırlı uğurlu olmasını diliyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum.