MUSTAFA SARIGÜL (Erzincan) - Hocam, bu sorunun cevabını çok bulamadık burada da, ben size bir kere sormak isterim. Bu havuzda su birikiyor, siyanürlü havuz diyelim, su birikiyor, oradaki güvenlik havuzu diyelim ona.

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Evet.

MUSTAFA SARIGÜL (Erzincan) - Buradan çıkan buhar bulutlara karışıyor. Sonra bu yağmur taneleriyle indiği zaman oradaki sebzeye, meyveye, doğaya bir zararı var mı yok mu? Bu sorunun cevabını arıyorum.

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Sayın Başkanım, o konu uzmanlık alanı Görkem Hoca'nın.

MUSTAFA SARIGÜL (Erzincan) - Görkem Hocam, kurban olayım sana, anlatın.

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Hatta sunum hazırlamıştı kendisi.

MUSTAFA SARIGÜL (Erzincan) - Evet, Görkem Hocam, buyurun, dinliyoruz.

PROF. DR. GÖRKEM AKINCI - Bir slayt göstereceğim Sayın Vekilim.

Şimdi, siyanür kimyasına baktığımızda şöyle bir şey: Madencilikte liç amaçlı kullanılan siyanür sodyum siyanür olarak kullanılıyor ve bu siyanür liç yığınının içerisinde, altınla veya gümüşle veya bakırla -bazen onlarda da kullanılıyor çünkü- temas ettiği zaman zaten kullanılmış oluyor ve sonraki şeyde -sağ taraftaki proseste göreceksiniz- aktif karbon adsorpsiyonuyla ayrılıyor. Şimdi, burada zaten siyanür miktarı çok düşmüş oluyor bu noktada çünkü altında bileşik yapmış olduğu için çok fazla orada tüketilmiş oluyor yani dünya ortalaması yaklaşık 144 ppm gibi bir şeye düşmüş oluyor. Sonra bozulma prosesine sokuyorlar, bozulma prosesinde buradaki siyanür konsantrasyonu yaklaşık 1 ppm'in yani 1 litrede 1 miligramın altına indirildikten sonra havuza naklediliyor. Bu su havuzdaki su düşük konsantrasyonlu siyanür içeren su tekrar proseste kullanılıyor. Neden? Çünkü o bölgede zaten su çok kısıtlı, kullanılmak durumunda fakat buradan buharlaşma olur mu? Şimdi çok düşük bir siyanür konsantrasyonumuz var ama şunu da bilelim: Bir kere bu siyanür liçi yığında yapılırken bizim solüsyonumuzun pH'ı 10-11 civarında; gölete giden solüsyonumuzun ve yani tekrar kullanılacak suyun da -su anlamına geliyor bu- pH'ı 10-11 civarında. Bu pH seviyesinde -bazdır bayağı bu, baziktir- siyanürün oradan bir yere kıpırdaması mümkün değil. Bunun zararlı olabilmesi için pH'ın 9,24'ün altına inmesi gerekiyor. Evet, o zaman siyanat hâline dönüşüyor.

ALİ TEMÜR (Giresun) - Onu etkileyen etmenler ne? Hangi şartlar etkiliyor?

PROF. DR. GÖRKEM AKINCI - Evet, pH'ın düşmesi, ortama asit girmesi lazım yani dihidrojen iyonlarının girmesi lazım ki. Yani burada böyle bir durum söz konusu değil, toprak söz konusu olduğunda çünkü asitli bir proses yok orada ve şimdi burada ben şeye de baktım, evet siyanat zehirli ama bir kere oluştuğu zaman, bir, keskin bir acı badem kokusu duyarsınız, ikincisi öldürür. Dolayısıyla, eğer burada bir siyanür buharlaşması durumu söz konusu olsaydı bunu kesinlikle bilirdik yani onun bilinmemesi gibi bir durum söz konusu olamazdı. Liç yığınında da ulaştığı ortamda da pH yüksek. Zaten akan atığın önüne zannedersem bir şey konulmuş... Baraj yapıldı değil mi akan atığın önüne? Ben o konuda bilgileri de aldım. Dolayısıyla onun suya da ulaşması mümkün değil. Şu anda bulunduğu ortam alkali ve bu bakımdan şeyi yok. Yani yüzeyden buharlaşarak herhangi bir şekilde zarara uğratma ihtimali şu an için söz konusu değil.

OTURUM BAŞKANI YÜKSEL COŞKUNYÜREK - Rahat olun Sayın Sarıgül.

MUSTAFA SARIGÜL (Erzincan) - Teşekkür ederim Başkanım.