ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Hocam çok teşekkür ederim, uzak olduğum bir konu ama Komisyon münasebetiyle aşinalık kazandım sadece. Ben hukukçuyum, o yüzden kavramlarla ilgili fahiş hata yaparsan baştan affınıza sığınıyorum.

Şimdi, bizde sistemin bir kılavuz üzerinden formüllerle işlediğini söylediniz ve bu kılavuzun tüm dünyada kullanıldığını söylediniz değil mi? "Kılavuz içeriği, formüller aynı." dediniz.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Hayır, tüm dünya değil, her ülke kendi standartlarını, kendi kılavuzlarını kendisi belirliyor. Bizim kılavuzumuz 2018 kılavuzu, Amerikan standartlarını kopyalamış bir kılavuz, 2022'de değişti ama o da Alman ve Hindistan standartlarının böyle kombine, birleştirmiş bir kılavuz hâline gelmiş.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Bu ateşlemenin elektronik sistemle olması bu kılavuzun içeriğini ilgilendiren bir husus değil, farklı bir konu o zaman.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Şöyle: Bence kılavuzda da artık... Kılavuzda örnek veriliyor yani "Patlatmayı bu şekilde yapalım." diye örnek bir model vermişler ama o örnek de kullandıkları elektriksiz ateşleme yani nonel ateşleme sistemi, bu eski tip olan. E, tabii, kılavuza uymaya çalışıyor patlatma tasarımlarını yapanlar yani sorun yaşamamak için nonel kullanalım diyorlar.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Bundan sonra daha iyileştirmek adına tavsiyelerin içerisinde olsun diye bu konuyu açıkçası söylemeye çalıştım.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Evet, kesinlikle bence kılavuza girmeli çünkü çok güvenli. Şöyle söyleyeyim...

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Ya da zorunlu hâle mi geliyor kılavuza girince konu?

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Tabii ki zorunlu hâle geliyor "Böyle uygulamanız gerekiyor." diye.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Var ama zorunlu değil, dolayısıyla maliyet nedeniyle diyorsunuz.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Aynen, evet.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - İkinci olarak, mevcuttaki devam eden yargı sürecindeki bilirkişi raporundan bahsettiniz aslında, oradaki ölçümün doğru olmadığını, değil mi ben doğru anladım.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Yani, yargıya taşınmış bir şeyle ilgili...

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Yanlışa götürebilir otomatik bir formda bir değerlendirme yapılıyor belli bir şeyin üstündeyse altındaysa...

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Şimdi, şöyle: Açıkçası hiç girmek istemezdim ama ben hasbelkader otuz yıldan beri bu işle uğraşıyorum.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Hepimiz girmeliyiz Hocam bir şeylerin düzelmesi için.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Şimdi, otuz yıl böyle bunlarla uğraşınca da yani benim hani Makine Kimya Genel Müdürlüğünde de çalışma imkânım varken ben Elmadağ'a gitmeyi tercih ettim çünkü patlayıcıyı yerinde görmek istedim. Şimdi, durum buyken şöyle bir şey konulması... Yani bu bir veri değil, biraz önce gösterdiğim, şu bir veri değil.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Bu veri, bilirkişi raporunun dayanak verilerinden biri.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Evet ama maalesef bu bir veri değil. Bunu patlatmayla ilgili az çok biraz... Lisans öğrencilerim bile bunu anlar, ben mesela, böyle bir şeyi sınavda soruyorum bunu yorumlayın diyorum. Şimdi, yorumlasalar diyecekler ki: "Burada sismograf ölçüm almamış. Zaten almaması da normal, 2 kilometre uzaktaki bir sismograf. Ben hani, bilirkişiyi eleştirmek anlamında demedim ama dikkatimi çekti. Şimdi, bununla insanlar büyük vebal altına da giriyorlar ya yani benim içim elvermedi, bunu burada söylemek istedim. "Frekanslar düşük, 6 hertz." demişler ama biz -bir patlatma uzmanı- asla "zero cross" frekansını dikkate almayız, hâkim frekansı alırız. Bunu koyan mesela altını kesmiş. Bu bir şeydir, bakın, asıl orijini budur. Sol tarafa bakarsanız, şu üst kısmı kesilmiş, o konmuş, altında da sismik dalganın olması lazım. Niye koymamış bence biliyor musunuz? Çünkü sismik dalga yok ki. Sismograf 0,5 milimetre/saniyenin altını ölçmez. Instantel -ben de bunu kullanıyorum- 0,5'tir en düşüğü, en yüksek limiti de 254 milimetre/saniyedir; 0,5'in altında ölçüm almaz, almadığı zaman da kayıtçısı -bunlar sabit değerlerdir; 0,127 ve 0,244 aynıdır- bunları atar.

Böyle olunca ben gerçekten üzüldüm yani bu veri değil. Ya, bana gelse benim hemen ilk eleştirim bu yani.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Çünkü teknik konularda yargı da bilirkişi marifetiyle konuya hâkim olur, o raporu dayanak alabilir bir karara. Peki, bu değerleme yine uzmanlarınca yapıldı bilirkişi raporu sonuçta. Daha önce yapılan kazalarda da aynı yöntemle mi tespitler yapılmıştı? Maden kazalarını yine yaşadık. O konuda bir bilginiz var mı?

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Yani onlarla ilgili kişisel fikrim olur bunlar.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Hayır, bildiğiniz, araştırdığınız, tespit ettiğiniz... Raporlama yapılırken değerlendirme yine aynı sistemle mi... Çin ve Kanada, Amerika standartlarını söylediniz, bizim standartlarımız mı bu? Bilirkişiler...

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Bizim standardımız yok, zaten şimdi ben uzadı diye bunları söylemek istemedim ama mesela bizim standardımız olmadığı için bilirkişi burada şunu yapmış: Bakın, bu formül parçacık hızı ölçekli mesafe formülüdür şurada gördüğünüz. Ben, 1950'lerde çıkan ve acil terk etmemiz gereken formül dedim. Bu formülü nereden, nasıl kullanmış? Biri kendi yüksek lisans tezinin formülü, diğeri de oraya yakın, Erzincan'a yakın başka bir kireç taşı formasyonu yapılan patlatmalarla alınmış başka bir yerin formülü. Başka bir ocağın formülünü kullanmayı bırakın aynı ocakta bile... Mesela, ben burada patlatma yaptım, sizin orada ölçüm alıyorum, bu güzergâhta geçerli o formül, bu 1950'den kalan formül, o zamanlar tamammış ama patlatmalar sabit değil ki ilerliyor, böyle ilerledi, artık kapının orada yapılıyor patlatmalar, artık dalgalar böyle gidiyor ama benim formülüm şurayı görüyor. Kapının orada yapıldığı zaman da bu formülün yenilenmesi lazım yani bu formül çöp. 2014'te "Çok ilkel." diye dünyada da söylendi. Bunların yerine yeni şeyler koyuluyor, dünyada da var, biz kendimiz... Bu arada Okay Hoca aynı zamanda benim eşimdir, biz AR-GE çalışmalarımızı beraber yapıyoruz. Şu anda patenti devam eden, patentlenen yöntemimiz var yani sadece biz değil dünyada da yapılıyor, bizde de. Titreşim tahmin etmek için pek çok yöntem var, bu çok ilkel bir yöntem. Bu yöntemle insanları töhmet altında bırakmak benim vicdanımı sığmıyor açıkçası.

Çok teşekkür ederim.

ŞENGÜL KARSLI (İstanbul) - Hep vurguluyoruz usanmadan, tekrarının yaşanmaması için çabalıyoruz, bu Komisyonun amaçlarından da biri o. Hem sebebi doğru tespit etmek hem de bu sonuçlara götürecek diğer olası sebepleri de bu vesileyle ortaya koymuş oluyoruz. Bir tavsiye noktasında belki gerekli yasal düzenlemeleri ihtiyaç olan yasal düzenlemeleri tespit için bu önemliydi.

Çok teşekkür ederim.

PROF. DR. GÜZİN GÜLSEV UYAR AKSOY - Rica ederim.