RESUL KURT (Adıyaman) - Sayın Başkanım, teşekkür ediyorum.

Değerli Hocam, öncelikle Komisyonumuza hoş geldiniz. Tabii, son derece hepimizi üzen, toplum olarak ülkemizde büyük bir üzüntüye sebebiyet veren bir kazaya şahitlik ettik. Siz maden kazasının olduğu sahayı da gezdiniz; biz de Komisyon olarak, heyet olarak sahayı gezdik. Sunumunuzda da belirttiniz; özellikle liç sahasının, liç alanının sorunlu olduğu noktasında bizim de gözlemlerimiz oldu, -eğim noktasında- ciddi bir eğimin olduğu aşikâr fakat o bölgede 1 ve 2 no'lu sahaların daha sağlam olarak inşa edilmesine rağmen 3 ve 4 no'lu liç sahasının sorunlu olduğu, yeterince sağlam olmadığı -o bölgedeki yerel vatandaşların ifadelerinde- yeteri kadar beton atılmadığı ya da çimento konulmadığı, yeteri kadar suyun akacağı sistemlerin kurulmadığı ve şişmeye sebebiyet verdiği ve bu ortadaki şişmenin de kaymaya sebebiyet verdiği noktasında yerel çalışanların veya o bölgedeki insanların bilgilendirmeleri oldu. Birincisi, 3 ve 4 no'lu liç sahasının imalat şartlarında gerek basamak sayısı gerek yüksekliği gerek kullanılan malzemelerin yeterli olup olmadığı noktasında bir tespitiniz oldu mu? Bu tür sahalarda yükseklik ne kadar olmalıdır, kaç basamak olmalıdır; bunun doğrusu nedir? Yurt dışındaki veya yurt içindeki doğru örneklerde kaç basamak ve kaç metre yükseklik söz konusu olmaktadır? Yine, mühendislik hatası var mıdır yani bu liç sahasının kurulmasında bir mühendislik hatası olmuş mudur? Mühendislik hatası oldu ise nasıl bir mühendislik hatasından bahsedebiliriz? Tabii, her zaman bizim şöyle bir söylemimiz var: Önce insan, önce doğa, önce güvenli madencilik diyerek tüm maden alanlarında insana, doğaya saygıyı öncelikliyoruz. Bu çerçevede, sizin maden sahasında yaptığınız gözlemlerde de insana, doğaya, çevreye aykırı hususlar tespit ettiniz mi? Bu anlamda "Şu olsaydı bu kaza olmazdı." diyebileceğiniz veya "Şu önlem alınsaydı bu kaza olmazdı." diyebileceğiniz bir görüşünüz var mıdır?

Adıyaman Milletvekili Doçent Doktor Resul Kurt.

Teşekkür ediyorum Hocam.

OTURUM BAŞKANI YÜKSEL COŞKUNYÜREK - Hocam, bunun cevabını verin, sonraki soruların cevabını toplu olarak verirsiniz.

PROF. DR. CANDAN GÖKÇEOĞLU - Şimdi, birincisi, işte "Burada az malzeme kullanıldı, çok malzeme kullanıldı..." Bunu gözle ayırt etmeniz mümkün değil, mutlaka 1'inci faz, 2'nci faz, 3'üncü faz, 4'üncü fazdan alınacak numunelerin kimyasal analizi sonucunda ortaya çıkacaktır, bunu gözle ayırt edemezsiniz. İkincisi, zaten burada geometrik bir bozukluktan söz ediyoruz yani liç yerinin geometrik bozukluğundan. Konuşmamda da söylemiştim, şimdi, aşağıda faz 1 dediğimiz bölgede oldukça geniş, yukarıda faz 2'de de geniş, 3'te daralıyor dolayısıyla 4'te genişliyor, bir de bunun 4B'si var, iyice genişliyor. Yani yukarıdan gelen gerilmeler... Normalde ne bekleriz? Bunun geometrisi düzgün olsaydı topuğa kadar gerilmenin azalarak aşağıya doğru aktarılmasını beklerdik ama 1 ve 2 numaralı liç alanı topuk görevini tam göremiyor çünkü yukarıdaki gerilmeyi tam alamıyoruz, arada şey küçülüyor. Gerilme 3 numaralı sahada yaklaşık 2,5 katına çıkıyor 1 numaraya göre, 1 ve 4 numaraya göre, ortadaki 3 numarada 2,5-3 katına kadar yükseliyor gerilme yani aynı bile olsa bu çimento miktarı veya kullanılan malzeme miktarı, orta bölgede gerilme daha yüksek. Ortada böyle bir gerçek var iken başka sebep araştırmaya gerek var mı, bilmiyorum. Tabii ki mutlaka araştırılmalı ama onu da gözle ayırt etmemiz... İşte, 1 tonda 15 kilo çimento değil de 13 kilo çimento kullanıldığını anlamamız mümkün değil; onu anca analizle, kimyasal analizlerle bulabilirsiniz. Bu, birincisi.

İkinci soruya şöyle cevap verebilirim: Şimdi, bakın, bunlar -eğri oturalım doğru konuşalım- 200 metre, 250 metreye kadar da gidebilir, burada bir beis yok, bunların hepsi birer mühendislik tasarımı. Mühendislik tasarımında 1 katlı da bina yapıyorsunuz, işte Burj Khalifa'ya bakın, 900 metrede bina yapıyorsunuz, yapabilirsiniz. İşte tek motorlu Cessna uçağını da yapabiliyorsunuz, işte 4 motorlu A550'yi de yapıyorsunuz yani 550 kişiyi taşıyorsunuz. Bunların buradan hiçbir farkı yok. Bu bir mühendislik tasarımıdır. Daha çok basamak yükseklikleri ağırlıklı olarak bir, yapacağınız prosesle ilişkilidir -bu, stabiliteyle çok ilişkili değildir- iki, kullanacağınız iş makinesinin kapasitesiyle ilişkilidir yani sizin kullandığınız iş makineleri 15 metre basamak yüksekliğine müsaade ediyorsa 15 metre çalışırsınız.

Genel şev eğimine gelecek olursak, genel şev eğimi de zaten o yığını oluşturacak malzemenin içsel parametreleriyle ilişkilidir yani hangi parametrelerle çalıştınız, tasarım parametreleriniz nedir veya tespit ettiğiniz parametreler nedir? Dolayısıyla burada böyle bir yükseklik vermek, şev yüksekliği vermek kesinlikle mühendislikle bağdaşamaz, böyle bir standart da oluşamaz zaten, bunu oluşturmak doğru değildir.

Bir de tabii, madencilik boyutuyla proses var orada yani siz 10 metre yüklersiniz her bir basamağı ama onun içinden liç yaparken sıvıyı geçiremezsiniz, o yüzden daha düşük yapmak zorunda kalabilirsiniz katmanları. Onun için bu birçok parametre tarafından kontrol edilen bir şeydir ama burada -dediğim gibi- bu morfoloji sizin standart 1,3 güvenlik katsayısıyla çalışmanız konusunda kafanızda kocaman bir soru işareti yaratmalıdır hesaplara girmemekle beraber, normal stabilite hesaplarında bulunmamakta beraber. Sanırım buna da cevabımı verdim.

Resul Bey, üçüncü sorunuz neydi, özür diliyorum, son bir sorunuz daha vardı galiba.

RESUL KURT (Adıyaman) - Yani şöyle Hocam...

PROF. DR. CANDAN GÖKÇEOĞLU - Orada bir şey gördüm mü? İş güvenliği vesaire açısından...

RESUL KURT (Adıyaman) - Yani sahaya gittiğiniz zaman gerek liç alanlarında gerek sahada olması gereken ama sahada eksik gördüğünüz veya "Şu da olsaydı daha iyi olurdu." diyeceğiniz...

PROF. DR. CANDAN GÖKÇEOĞLU - Şöyle arz edeyim müsaade ederseniz; evet, soruyu hatırladım şimdi.

Ben maden işletmecisi değilim, öncelikle onu söyleyeyim; iş güvenliği konusunda da fikir sahibi değilim, onu da arz edeyim. Zaten gittiğimde ortada büyük bir katastrof vardı yani düzenli, normal bir çalışma şartı yoktu, insanları arama kurtarma faaliyetleri yürütülüyordu. Dolayısıyla benim o konuda değerlendirme yapmam mümkün değil. Dediğim gibi, normal zamanda ben orayı hiç ziyaret etmedim, bilmiyorum, daha öncesini bilmiyorum, hiç gitmedim, ilk kez bu kazadan sonra gittim, dolayısıyla öncesini de bilmiyorum, bilsem de sayın heyete bilgi verecek kadar bilgi sahibi ve bu konuda bir backgrounda sahip değilim. Özür diliyorum, buna cevap veremeyeceğim.

Teşekkür ediyorum.