HAYDAR ALTINTAŞ (İzmir) - Sayın Başkan, sayın milletvekilleri, saygıdeğer basın mensupları, bu konunun değerli uzmanı bürokratlar; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Maden Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi üzerindeki görüşlerimi sunmak üzere söz almış bulunmakla beraber, görüşlerimi sunmadan evvel bir usul meselesini de tartışmak istiyorum. Son yıllarda Parlamentomuzun en büyük uygulamalarından bir tanesi "hızlı kanun yapma tekniği" adı altında torba kanunu sürekli Parlamentonun önüne getirmesidir. Bu tür önemli meselelerde her çeşit işi bir torba mantığı içerisinde getirip kısa sürede yapmak, işi zorlaştırmak ve konuşmalardan yorgunluk belirtisi duymak doğru değildir. "Hızlı kanun" diye bir metot yok, doğru, adil ve uygulanabilir kanun vardır. Hızlı kanun tekniğiyle alakalı hukuk dilinde kullanılan bir söz vardır, onu da Komisyonun huzurunda kullanmak istiyorum: Yok kanun, yap kanun; ne kadar çok kanun, o kadar bozuk kanun. Dolayısıyla bu tür sıkıntılarla karşı karşıya kalmamak için kanun yapma tekniğine uygun bir şekilde Komisyonlarımızı çalıştırarak herkesin fikir ve görüşleri aldıktan ve uygun bir vasat temin edildikten sonra kanun yapılması doğru olur diye düşünüyorum. Ayrıca, iktidara mensup bir değerli milletvekili arkadaşımız "Bizim işimiz sizin eleştirilerinize cevap vermek değildir. Biz bürokrasi ve iktidar olarak hata yapmıyoruz, hatayı siz yapıyorsunuz." gibi bir ifade kullandı, bu ifadeyi de doğru bulmadığımı beyan ediyorum.

CEVAHİR UZKURT (Niğde) - Yanlış söylüyorsunuz, öyle bir şey demedim.

HAYDAR ALTINTAŞ (İzmir) - Efendim, yanlış söylüyorsam tamam, doğrusunu siz söylemişsiniz; teşekkür ederim.

CEVAHİR UZKURT (Niğde) - Kayıtlara bakın lütfen.

HAYDAR ALTINTAŞ (İzmir) - Değerli arkadaşlar, ben önerilerimi de burada sunarak bir daha Komisyonun gündemini meşgul etmemek için şu konuların altını çizmek istiyorum: Doğal gazda likit bir ticaret merkezi olabilmenin yolu ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasından geçer. Eğer bu engelleri kaldırabilirsek Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Avrupa bölgesinde derinliği olan bir fiyat endeksi, fiyat kilometre taşı oluşturabiliriz. Bunun önünde kendime göre üç engel bulunmaktadır. Hukuki engeller, yasamanın konusudur; ticari engeller ve teknik engeller. Hukuki engeller: Gaz ticareti yapacak olan herkesin rahatça piyasaya giriş ve çıkışının sağlanması gerekir. Bugün getirilen tek ticaret lisansı önerisi eksik bir öneridir. 4646 sayı Yasa'nın temel yanlışlıklarından biri ülkeye göre ihracat lisansı rejimidir ancak burada yapılması gereken tek şey bu değildir; ihracatla birlikte ithalat ve toptan satış lisanslarının tek bir lisans altında toplanarak doğal gaz ticaret lisansı tesis edilmelidir. Böylece, ticaret merkezinde gaz ticareti yapacaklar tek bir lisansla gerek ithalat gerekse iç piyasada toptan satış gerekse de ihracatı dinamik bir şekilde tek bir lisansla yapabilmelidir. Bu sayede doğal gaz ticaretinde hızla gelişen swap, vadeli işlemi swapı gibi ticari enstrümanların gelişmesinin önü açılır. Ayrıca, EPDK'nin vermiş olduğu fiziki gaz ticareti için bu doğal gaz ticareti lisansının gerçek ve tüzel kişiliklerin hepsine açık olması gereklidir. İç piyasada serbest tüketici konumunda olan her gerçek ya da tüzel kişinin satın aldığı ve tükettiği doğal gazın tüketemediği kısmını EPİAŞ'ta Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsalarında fiziki olarak BOTAŞ'la iletişim sisteminde -doğal gazı- serbestçe alıp satabilmesinin önü açılmalıdır. Ancak bu sayede derinliği olan bir likit ve doğal gaz piyasası kurulabilir. Bu nedenle, önerim; ihracat lisansı, toptan satış lisansı, ithalat lisanslarının tamamının kaldırılarak tek bir doğal gaz ticaret lisansı verilmesine ilişkin bir düzenlemenin tesis edilmesidir.

İkinci konu: Ticari engeller ve rekabetin oluşması durumunda, BOTAŞ bu piyasada bir oyuncudur, KİT olmasına rağmen diğer oyuncular gibi lisans almıştır. Siyasi iradenin BOTAŞ'ın fiyat politikası üzerinde, BOTAŞ'ın astronomik zararlarına rağmen doğal gazı sübvanse etmesi piyasada rekabet koşullarını yok etmektedir. BOTAŞ'ın bu büyük zararları KİT Komisyonuna sunulan raporlarda da görülecektir. BOTAŞ'ın Gazprom ve diğer şirketlere olan astronomik borçları bu Komisyonun konusu değildir ancak herkesin malumudur. BOTAŞ'ın mali gücünü zayıflatarak iflas durumuna getirmek, millî güvenliği tehdit edecek noktada da algılanabilir. Bu konuda, gaz ticaret merkezinin oluşturulması da en büyük engeldir. Rekabet Kurumunun 4646 sayılı Yasa'ya göre müdahale hakkını kullanmaktan çekinmesi uygun değildir. Bu nedenle ve bu benzeri piyasa bozucu fiyat politikası uygulayanlar için açık seçik tek cümle yazılmalıdır, "Piyasada hâkim durumda olan piyasa oyuncularının EPİAŞ'da oluşan doğal gaz referansının fiyatının altında doğal gaz satışı olmayacaktır." denilmelidir. Böylece BOTAŞ'ın zarar etmesinin önüne geçilecektir. Bu, kamu yararı gerektiren bir iştir. Siyasi irade BOTAŞ'ın cebinden sübvansiyon yaparak oy devşirmeyecektir. Eğer dar gelirliye gaz üzerinden destek verilecekse bunun yeri genel bütçedir, bütçe kanununa kaynak konulur ve oradan ihtiyaç sahiplerine gerekli destekler verilir; BOTAŞ bir KİT'tir genel bütçenin dışında bir kuruluştur.

Üçüncü konu ise teknik engel ve kapasite kısıtlarıdır. Özellikle ihracat noktalarında ihracat kapasite kısıtlarını ortadan kaldıracak çözümler bulmak gerekmektedir. Bunun ilk yolu LNG terminallerinde yeniden yükleme imkânlarının geliştirilmesi için teşvik, küçük LNG ticareti yükleme imkânlarının geliştirilmesi, sıvılaştırma tesislerinin yapılabilmesi için teşvikler ve LNG tesis lisansında gazlaştırılma, sıvılaştırma, boşaltma, yükleme işlemlerini de kapsayacak şekilde yeniden düzenleme yapılması yerinde olacaktır.

Lisanslı ürün "fitting" faaliyetlerine geçmek amacıyla yapılacak başvurular için lisans alma bedeli, lisans süresi ve diğer hususların, EPDK tarafından lisanssız üretim faaliyetlerine devam edecek tesislerde üretilecek elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasların Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesinden vazgeçilerek bunun EPDK tarafından yapılması uygun olacaktır.

Ayrıca, tarih boyunca devletimizin mali ve ekonomik yapısını derinden sarsan konuların başında bütçe dışı uygulamaların, icranın kaynak kullanabilmesini temin etmek maksadıyla yaratılan fonların hepsi uzun vadede Türk milletinin ve Türkiye maliyesinin başına önemli dertler ve problemler açmaktadır. Dolayısıyla, Varlık Fonu da bugün uygulamaları ve ortaya çıkan sonuçları itibarıyla Türk ekonomisine bir fayda sağlamaktan ziyade zarar sağlayacak durumdadır çünkü sürekli cari açık, dış ticaret açığı ve kontrol edilemez miktarlarda bütçe açığı veren ülkemiz ekonomisinin bütçe dışı fon oluşturması uygun değildir. Denetimsiz ve kontrolsüz bir şekilde faaliyet izninin verilmesi belki görüntüde icra makamına kolaylık sağlıyor gibi olsa da sonuçta ortaya çıkacak olan zarar kapatılamayacak kadar büyüktür. Böyle bir keyfîliği milletimizin ve devletimizin kaldırabilme gücü yoktur. Bu tür ekonomik faaliyetlerin denetim ve işleyişi sıkıntılı olarak Varlık Fonu kapsamında değil diğer metotlar uygulanarak yapılması gerekmektedir.

Hepinize saygılar sunarım.