OSMAN CENGİZ ÇANDAR (Diyarbakır) - Sayın Başkan, Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Değerli Komisyon üyeleri ve Cumhurbaşkanı Yardımcısının bürokratları; sözlerime başlarken... Bugün Cumhurbaşkanlığı bütçesi tartışılıyor, Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi üzerinden bir tartışma söz konusu. Anayasa değişikliğinin yapıldığı 2017 yılından bu yana Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi âdeta bir kriz üretim merkezi gibi çalışıyor ve korkarım hep böyle olacak çünkü temelinde, kuruluşunda hukuksuzluk var. Anayasa hukuku otoritesi Serap Yazıcı, önceki gün Adalet Bakanlığı bütçesi görüşmesinde bunun nedenine işaret etti. Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin kabul edildiği 2017 yılının özel şartlarında yeterince serbest tartışma yapılmadan halk oylamasına geçildiğine işaret etti ve Anayasa değişikliğinin seçim mevzuatımızda mühürsüz oy kullanımına izin verilmemesine rağmen o halk oylamasında mühürsüz oy kullanımı sayesinde yapıldığına ve dolayısıyla baştan itibaren meşruiyetine gölge düştüğüne işaret etti.

Şimdi, bu Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi bir anlamda, bir bakıma ceketin iliklenmesine ilk düğmeden yanlış iliklemeyle başlanmasına benziyor, ondan sonraki bütün düğmeler kendiliğinden ister istemez yanlış ilikleniyor ve nitekim bugün geldiğimiz noktada bir sürü krizin yanı sıra -ekonomik kriz konusunda, bunun bütçeye etkileri üzerinde yeterince duruldu, ben oraya girmeyeceğim ama- sanırım hukuk tarihimizin hatta siyasi rejimler tarihimizin en büyük krizini şu anda yaşamaktayız; yargı krizi ve bilindiği gibi Yargıtay kararıyla Yargıtay 3. Ceza Dairesi ile Anayasa Mahkemesi arasında akıl almaz, emsali bulunmayan bir durum ortaya çıkmıştır.

Şimdi, Sayın Başkan Mehmet Muş -daha önceki- çeşitli vesilelerle -benim şahsen pek gerekli görmediğim biçimde ama- Anayasa maddelerini okumayı seviyor, ona bir hatırlatmayla belki yol alabiliriz. Anayasa'nın 104'üncü maddesinde Cumhurbaşkanının görevleri tanımlanırken "Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder." denilmektedir. Sayın Cumhurbaşkanı da 104'üncü maddeyi hatırlayarak kendisinin hakem olduğunu söylemişti ama bir kere 104'üncü maddeye göre böyle bir yetkisi yok çünkü Anayasa'nın 153'üncü maddesine bakılırsa ne yapacağı, ne yapması gerektiği orada açıkça ifade ediliyor. Anayasa'nın 153'üncü maddesi "Anayasa Mahkemesi kararları Resmi Gazetede hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar." diyor. Cumhurbaşkanının bu maddeyi uygulaması yeterliydi, hakemliğe kalkması gerekmiyordu ve bu maddeyi uygulaması hâlinde yüz yüze bulunduğumuz ve nasıl aşılacağını kimsenin bilemediği yargı krizi ortaya çıkmazdı.

Aynı şekilde, Anayasa'nın 90'ıncı maddesi de ciddi bir şekilde ihlal edilmektedir. Bu 90'ıncı maddeye ilişkin olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, dolayısıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararına uymama söz konusudur. Oysa biz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni 1950 yılında Menderes Hükûmeti zamanında kabul ettik, 1953 yılında uygulamaya geçildi, 1987 yılında Turgut Özal döneminde bireysel başvuru hakkı kazanıldı ve yine 1990 yılında, yine Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanlığı döneminde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin zorunlu yargı yetkisi kabul edildi. Şimdi, yapılması gereken ki 2004 yılında AK PARTİ iktidarı ve Başbakan Tayyip Erdoğan'ın yönetimi altında eklenen bir hususla 90'ıncı maddesinin uygulanması hâlinde şu anda Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala'ya uygulanan hükümlerin, daha doğrusu yürütme tarafından tanınmayan hükümlerin uygulanması gerekiyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Çandar, toparlayın sözlerinizi, bir dakika veriyorum.

OSMAN CENGİZ ÇANDAR (Diyarbakır) - Toparlıyorum.

Eğer, bunlar yerine getirildiği takdirde, bunların uygulanması gerektiği takdirde Türkiye'nin hukuk devleti olma ve dolayısıyla Anayasa'nın 2'nci maddesine uygun bir sonuç elde edeceğimiz tabii olacaktır.

Son olarak bir cümleyle tamamlayayım. Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı şayet Cumhurbaşkanımıza Anayasa'nın 104'üncü maddesine tam riayet, 153'üncü maddesinin uygulanması ve 90'ıncı maddesinin uygulanmasını temin ederse, bu takdirde Anayasa'nın uygulanabilirliği ve hukuk devleti usullerinin yerine Anayasa'nın 2'nci maddesine uygun bir şekilde yerine getirildiği ortaya çıkarsa o zaman Anayasa değişikliği için, çok üstünde durulan, altı çizilen Anayasa değişikliği için bu Meclisin karşısına gelme imkânını elde edersiniz.

Size başarılar diliyorum.