RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Plan ve Bütçe Komisyonunun değerli üyeleri, değerli milletvekilleri; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Bugün 26 Ekim tarihinde başladığımız bütçe görüşmelerinin son günü, bugün itibarıyla Cumhurbaşkanlığı bütçesini görüşerek kurumlar itibarıyla bütçenin görüşülmesini tamamlayacağız ve sonrasında da 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'ni ve 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'ni maddeleri itibarıyla görüşeceğiz. Anayasa'da da öngörüldüğü şekilde Plan ve Bütçe Komisyonunda elli beş günlük süre tamamlanmış olacak, sonra da Genel Kurul aşaması olacak.

Şimdi, tabii şunu söylemek lazım: Bütçeler yasama organı tarafından yürütme organına yıllık olarak kamu gelirlerinin toplanması ve giderlerin yapılması için izin ve yetki vermesini düzenleyen kanunlar; yürütmeye verilen bu izin ve yetki özünde yasama organının halktan aldığı bütçe hakkının bir gereğidir. Bütçe hakkı, vergi ve benzeri gelirlerle kamu harcamalarının çeşit ve miktarını belirleme, onaylama ve bütçe harcamalarının sonuçlarını denetleme hakkıdır. Bu anlamda da aslında biz görüşürken bir taraftan, tabii, politikaları görüştük kurumlar itibarıyla önümüzdeki dönemde hangi politikalar uygulanacağını ama aynı zamanda da kesin hesapları, iki yıl önceki dönemin bütçe uygulama sonuçlarını görüştük. İlk anda bir teklifimiz, söylediğimiz bir önerimiz vardı -hatırlarsanız Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcısı, ilk toplantıda da görüşüldü- o da aslında bütçelerle ilgili kesin hesapların, bütçe uygulama sonuçlarının bütçelerin gölgesinde kaldığıdır. Bu anlamda bu konunun ayrıca, özel olarak görüşülmesi gerektiği ve buna ilişkin bir formül bulunmasıydı. Cumhuriyet Halk Partisi olarak bu konudaki düşüncemiz bizim çok açık ve net, kesin hesap komisyonunun Plan ve Bütçe Komisyonundan ayrılması ve ayrı bir komisyon içinde görüşülmesi gerekiyor. Bunu söyledik fakat bu bir İç Tüzük değişikliği gerektiriyor, bu anlamda da bir alt komisyon kurulması gerekiyor çünkü bildiğiniz üzere kesin hesaplar aslında daha öncesinde geliyor yani merkezî yönetim bütçesi sunulmadan önce kesin hesap kanunu teklifi geliyor, arkasından da Sayıştay uygunluk bildirimi geliyor. Aslında bunların böyle bir alt komisyon eliyle görüşülmesinin uygun olacağını söyledik, bu önerimiz devam ediyor. Bütçe görüşmeleri sırasında şunu gördük ki aslında genel anlamda bütçeler üzerine odaklanıldı, oysa kesin hesaplar da çok önemli çünkü sonuç itibarıyla önümüzdeki yılın gelirleri ve giderleriyle ilgili izin veriyoruz -bir ön izindir bu sonuç itibarıyla, yasama organı yürütme organına izin veriyor- ama aynı zamanda da o sonuçları denetleyeceğiz. Bu teklifimiz devam ediyor, izleyen yıllarda da bir biçimde kesin hesapların daha ayrıntılı bir şekilde görüşülmesine ihtiyaç var. Yani keşke yapılmış olsaydı çok daha layıkıyla görüşülmüş olurdu diye düşünüyorum.

Bir husus var, önemli bir husus, bunu da belirtmek istiyorum. Şimdi, tabii, bugün Cumhurbaşkanlığımızın bütçesini bitirdikten sonra biraz önce de söylediğim gibi hem bütçeye, arkasından da kesin hesaba maddeler itibarıyla gireceğiz fakat ilginç bir husus var, o da şu: 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin 4'üncü maddesinin (2)'nci fıkrası ödenek üstü giderlerle ilgili, yapılmış olan ödenek üstü giderin bir tamamlayıcı ödenekle karşılanması söz konusu burada. Gene aynı şekilde geçmiş yıllarda da gelen bir husustu bu; bu, tabii, açık ve net bir biçimde bütçe hakkına aykırı. Nitekim 2018 yılında 2020 yılı bütçesi görüşülürken ve aynı zamanda 2018 Yılı Kesin Hesap Kanunu Teklifi de görüşülürken Cumhuriyet Halk Partisi olarak Anayasa Mahkemesine gitmiştik bu konuya ilişkin ve Anayasa Mahkemesi kararını verdi. Karar tarihi 28/9/2023, Resmî Gazete'de yayım tarihi 3 Kasım 2023 yani aslında bizim görüşmeler başladıktan sonra. Bu tamamlayıcı ödenek olayının açık ve net bir biçimde Anayasa'ya aykırı olduğuna Anayasa Mahkemesi hükmetti. Şimdi, bakın, gene önümüzde şu anda gelen 2022 Yılı Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nde de 4 milyar 141 milyon 536 bin 298 lira 49 kuruşluk bir ödenek üstü harcama var ve bunun kapsamında tamamlayıcı ödenek var. Bu, açık ve net bir biçimde Anayasa'ya aykırıdır. Bunun biraz sonra da zaten Anayasa'ya... Aynı zamanda Komisyonumuzun da Anayasa'ya uygunluk denetimi yapması için gerekli önergemizi de vereceğiz, gereken şey yapılsın. Bunun madde metninden çıkması gerekiyor, eğer bu işi yapacaksak hukuki bir biçimde yapalım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Daha henüz arasından bir ay bile geçmeden bunun burada görüşülmesinin son derece yanlış olduğunu düşünüyoruz; tabii, tekrar konuşacağız yeri geldiği zaman ama öncelikle şu an itibarıyla -dediğim gibi- bu konuyu hem kayda geçirelim, bu konuda gerekli incelemeler de yapılsın... Yani dediğim gibi, eğer gerçekten bütçe hakkı varsa, vatandaştan aldığımız bu hakkı liyakatli bir biçimde kullanacaksak bunu bütün hukuki normlara uygun bir biçimde -anayasalar, yasalar, o normlar hiyerarşisine uygun biçimde- kullanma zorunluluğu vardır. Çok önemli bir husustur, bu kararın göz ardı edilmesi hukuk sistemine ve bizim bütçe görüşmelerine de çok ciddi anlamda sıkıntı getirir, bütçe görüşmelerini sakatlar diye düşünüyorum.

Teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum.