EVRİM RIZVANOĞLU (İstanbul) - Teşekkürler.

Sayın Başkan, Sayın Bakan, değerli milletvekilleri ve çok kıymetli bürokratlar; aramızdan ayrılışının 85'inci yılında Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü sonsuz minnet ve saygıyla anıyorum.

Öncelikle, bütçenin cumhuriyetimizin 100'üncü yılında çevrenin korunması ve iklim değişikliğiyle mücadelede ülkemizi ileriye taşımasını temenni ediyorum. Bakanlığın sorumluluklarından belki de en önemlisinin, nesiller arası adalet anlayışıyla daha yaşanılabilir bir Türkiye'yi gelecek nesillere bırakma gerekliliği olduğuna inanıyoruz. İklim değişikliğiyle mücadelenin yolu, yeterli bütçe ve stratejik planlamadan geçiyor; bu, şüphesiz ancak kalkınma planında çevreye dair konuların bütçede maalesef somutlaşmadığını görüyoruz. Örneğin, Bakanlığın 2024 senesi bütçesini bu yılla karşılaştırdığımızda yaklaşık 10 kat bir artış var; tabii, bunun 6 Şubatın yaralarının sarılmasıyla ilgili olduğuna inanıyoruz. Buna karşın sel, yangın, kuraklık gibi çevre felaketlerinin önüne geçmek için ayrılan bütçede ise, iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum için ayrılan bütçe sadece yüzde 16. Yıllık enflasyonu resmî açıklamalarında bile ortalama yüzde 61 olan ülkemizde İklim Değişikliği Başkanlığının bütçesi de âdeta buzullar gibi eriyor, resmî enflasyonun da altında kalıyor. Bir başka çarpıcı saptama da İklim Değişikliği Başkanlığı 2022 Yılı Sayıştay Raporu'na yansımış durumda, bütçenin harcanma miktarı sadece yüzde 51,6. Ben, buradan Sayın Bakana sormak istiyorum: Tahsis edilen bütçeyi niçin kullanmadınız? İklim değişikliğiyle mücadelede planlanan çalışmaları yapmadınız mı? Bütçeyi doğru ve etkin kullanmadan Türkiye'nin iklim hedeflerine nasıl ulaşacaksınız? Uluslararası taahhütleri nasıl yerine getireceksiniz? 2038'de emisyonları pik yaptırıp 2053'te net sıfır emisyona nasıl erişeceksiniz, hem de bütçe dengesini bile sağlayamadan?

Sayın Bakan, sabahleyin sunumunuzda Yeşil Mutabakat süreçlerinden bahsettiniz ve sanayicilerimizle sürekli istişare hâlinde ve bilgilendirme hâlinde olduğunu söylediniz. Sadece bilgilendirme yetiyor mu? Avrupa'nın yüzde 40'tan daha fazla ihracatını yaptığımız Yeşil Mutabakat sürecinden en çok etkilenecek ülkelerden bir tanesi olan ülkemizde KOBİ'lerle ilgili neler yapılıyor, Yeşil Mutabakat süreçleri nasıl ilgilendiriliyor KOBİ'lerle ilgili?

Faaliyet raporunda tutturulamayan başka bir konuya gelince de Sıfır Atık Programı uygulanan bina sayısının 2022 yılındaki hedefinin sadece yüzde 37'sinin gerçekleştiğini görüyoruz. Burada, acaba hedefler doğru tespit edilemiyor mu? Sıfır Atık Projesi'nin Çevre Ajansı bünyesinde yürütüldüğünü biliyoruz ancak Çevre Ajansının 2022 yılına ilişkin faaliyet raporu şu saat oldu herhangi bir yere yüklenmedi. Mevzuata göre "web" sayfasında yayınlanması gerekirken neden yayınlanmadı? Sıfır Atık Projesi için de "Amiral gemimiz." diyorsunuz, geçtiğimiz aylarda ise vakfedenlerin arasında 2 eski bakanın olduğu Sıfır Atık Vakfı kuruldu, acaba bu Vakfın Bakanlığınızla bir ilişkisi var mıdır?

Sayın Başkan, geçen yıl Bakanlığın bütçe sunumunda "Türkiye Yüzyılı'nda bisiklet ağlarıyla örülmüş Türkiye'yi hep birlikte yaşayacağız." denilmişti, bunu duyduğumuza sevinmiştik geçen sene ancak faaliyet raporuna baktığımızda hava kalitesinin iyileştirilmesi ve emisyon azaltımı için önemli olan bisiklet yolu yapımına ilişkin 2022 yılı gerçekleşme oranı sadece yüzde 9. Bu düşük performansa karşın sizin görev süreniz içerisinde bu vaadi gerçekleştirebileceğinize inanıyor musunuz? Ayrıca, stratejik planlarda ve sunumunuzda korunan alanlarla ilgili konulan hedeflere tam olarak ulaşamamışken yüzde 17 hedefine sene bitmeden -ki son iki ayda- ulaşabilecek miyiz? On İkinci Kalkınma Planı'nda ise sadece karasal alanları koruma hedefi yazılmış. Peki, denizel korunan alanlar ve sulak alanlar ne olacak, bununla ilgili bilgi rica ediyoruz.

Faaliyet raporunda dikkatimizi çeken bir diğer husus ise ulusal yeşil bina sertifikasına sahip 2022 yılı için hedeflenen bina sayısı hiç gerçekleştirilememiş yani performans yüzde sıfır. Diğer yandan gürültü bariyeri alanına ilişkin başarı performansı ise yüzde 350. Bir tarafta hiç tutturulamayan diğer tarafta ise aşırı gerçekleşen hedefler. Bakanlığın proje planlama ve etkin projeksiyon yetkinliklerinde bir sorun mu var?

Sayın Başkan, yine sunumunuzda 7/24 izlenen ve denetlenen sanayi tesisleri rakamlarını verdiniz hava kalitesi bazında. Ancak Yatağan ve Afşin Elbistan gibi zehir saçan tesisler de bu sayıya dâhil mi? Eğer öyleyse halk sağlığı verileri niye bu durumu yansıtmıyor? Hükûmetin öncelikle çevre konusunda bakış açısını değiştirmesi gerekiyor. Sunumunuzda ve web siteniz dâhil her yerde çevre konularına çok az yer verilmekte. Çevre konularını odağına alan, denetimi öncelikleyen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının münferit bir Bakanlık olarak yeniden yapılandırılması en iyi çözüm olacaktır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Lütfen sözlerinizi toparlayın.

EVRİM RIZVANOĞLU (İstanbul) - Toparlıyorum.

Sunumunuzda da söylediğiniz gibi, çevre, siyasetüstü konular... Ki kesinlikle katılmıyoruz. Belki münferit Bakanlık olursa tam da siyasetin kalbi olan ve siyasi irade gereken Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı gerekli, işlevsel bir Bakanlık hâline gelir.

Teşekkür ediyorum.

Komisyonu saygıyla selamlıyorum.